Jak wirylizacja, czyli nadmiar androgenów, wpływa na kobiety? 

Wirylizacja, czyli proces nadmiernego maskulinizowania organizmu, stanowi wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Najczęściej diagnozowana jest u kobiet, chociaż występuje również u mężczyzn. Centralną rolę w tym procesie odgrywa wirylizacja nadnerczy – stan, w którym gruczoły produkują za dużo androgenów. Skutkuje to pojawieniem się męskich cech płciowych u kobiet, co może prowadzić do znaczących zmian fizycznych i emocjonalnych. Zrozumienie objawów wirylizacji jest kluczowe dla wczesnej diagnozy oraz skutecznego leczenia. Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej na ten temat.

Czym jest wirylizacja? 

Wirylizacja to proces patologiczny, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji męskich hormonów płciowych przez korę nadnerczy. Stan ten może prowadzić do rozwijania się cech typowo męskich u kobiet, co jest nie tylko niepożądane, ale sygnalizuje istotne zaburzenia hormonalne, wpływające negatywnie na funkcjonowanie całego organizmu. Zmiany te mogą powodować także znaczny dyskomfort psychiczny oraz problemy z samooceną. Za wirylizację nadnerczy odpowiadają różne czynniki, w tym:  

• zaburzenia genetyczne,  
• guzy produkujące androgeny,  
• niektóre formy przewlekłej choroby nadnerczy,  
• zespół policystycznych jajników (PCOS) – takie lub podobne zaburzenia wpływają na równowagę hormonalną w organizmie. 

Niezależnie od przyczyny, zjawisko to wymaga dokładnej diagnostyki, by móc zrozumieć i odpowiednio zareagować na występujące zaburzenia hormonalne.

Jak rozpoznać objawy wirylizacji? 

Objawy wirylizacji wynikają bezpośrednio z nadmiaru androgenów w organizmie kobiety, co prowadzi do rozwijania się cech typowo męskich. Zachodzące zmiany mogą mieć różny stopień nasilenia, zależnie od poziomu hormonów oraz indywidualnej wrażliwości organizmu na ich działanie. Oto niektóre z najbardziej charakterystycznych objawów wirylizacji: 

• hirsutyzm – nadmierne owłosienie w obszarach typowych dla mężczyzn, takich jak twarz i szyja, klatka piersiowa, brzuch oraz plecy. Jest to jeden z najbardziej zauważalnych objawów, który często prowadzi pacjentki do poszukiwania pomocy medycznej, 
• zmiany w budowie ciała – zwiększenie masy mięśniowej i redukcja tkanki tłuszczowej (szczególnie w obszarze piersi, co w efekcie może prowadzić do zmniejszenia ich rozmiaru). Zmiany te wpływają na ogólny kształt oraz proporcje ciała, nadając mu bardziej męski wygląd, 
• zmiany skórne – pojawienie się trądziku pospolitego, który jest trudny do leczenia. Skóra ulega pogrubieniu, a aktywność gruczołów łojowych rośnie, przez co cera staje się tłusta, 
• zmiany w głosie – pogłębienie głosu zachodzi na skutek wpływu androgenów na struny głosowe. Ten objaw może być szczególnie stresujący, ponieważ jest trudny do odwrócenia nawet po znormalizowaniu poziomu hormonów, 
• łysienie typu męskiego – nadmierne wypadanie włosów i cofanie się linii włosów na skroniach oraz czole, co może prowadzić do łysienia typowego dla mężczyzn, 
• zaburzenia miesiączkowania – nieregularność lub całkowity brak okresu, 
• zwiększone libido – nie zawsze jest to objaw negatywnie odbierany przez pacjentki. 

Objawy te mogą być źródłem znacznego dyskomfortu i stresu. Są sygnałem, który nie powinien być ignorowany. Wczesne rozpoznanie pozwala na szybsze podjęcie odpowiednich kroków terapeutycznych, co znacząco poprawia jakość życia pacjentek.

Diagnostyka i leczenie wirylizacji

Proces diagnostyczny wirylizacji rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego, który pomaga zrozumieć historię i charakterystykę objawów. Kluczowe jest także zebranie informacji o historii medycznej pacjentki, mogące mieć wpływ na obecny stan.

Badania fizykalne i laboratoryjne 

Badania fizykalne skupiają się na ocenie zewnętrznych oznak wirylizacji, takich jak stopień owłosienia, zmiany w budowie ciała, trądzik czy łysienie typu męskiego. Następnie lekarz może zalecić szereg badań laboratoryjnych, w tym:

• poziom testosteronu i innych androgenów w surowicy krwi – jest kluczowy dla potwierdzenia nadprodukcji tych hormonów,
• poziom kortyzolu, DHEA-S, ACTH,
• tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – w celu zidentyfikowania guzów nadnerczy.

Jak leczyć wirylizację?

Leczenie wirylizacji zależy od jej przyczyny. Możliwe opcje obejmują: 

• farmakoterapia – leki stosowane są w celu zredukowania produkcji androgenów przez nadnercza lub blokady ich działania na poziomie tkanek. Obejmuje to podanie kortykosteroidów oraz leków antyandrogennych, 
• chirurgiczne usunięcie guzów – jeśli wirylizacja jest spowodowana przez guzy nadnerczy, chirurgiczne ich usunięcie jest konieczne, 
• zarządzanie objawami takimi jak hirsutyzm czy trądzik – można tu zastosować metody takie jak laserowe usuwanie włosów, leczenie trądziku czy interwencje psychologiczne, aby pomóc w radzeniu sobie z wpływem wirylizacji na jakość życia. 

Kluczową częścią procesu leczenia jest indywidualne podejście do pacjentki, uwzględniające jej specyficzne potrzeby i oczekiwania. 

Bibliografia: 

1. Elhassan Y. S., Idkowiak J., Smith K., et al. Causes, Patterns, and Severity of Androgen Excess in 1205 Consecutively Recruited Women, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2018, 103(3): 1214-1223. 
2. https://www.webmd.com/women/what-is-virilization [dostęp 04.03.2024]. 
3. Nygren U., Filipsson H., Falhammar H., Voice problems due to virilization in adult women with congenital adrenal hyperplasia due to 21-hydroxylase deficiency, Clinical Endocrinology 2013, 79(6): 859-866. 
4. Sharma A., Welt C., Practical Approach to Hyperandrogenism in Women, Medical Clinics of North America 2021, 105(6): 1099-1116.