Czym jest spowodowany ucisk na worek oponowy? Czy to groźne? 

Worek oponowy jest wielowarstwową strukturą otaczającą rdzeń kręgowy. To jego pierwsza warstwa zabezpieczająca. Dalej otacza go rusztowanie kręgosłupa. Niestety, niekiedy na skutek zmian zwyrodnieniowych czy urazów dochodzi do ucisku worka oponowego. Nie sposób tego przeoczyć. Dlaczego? Ze względu na bardzo wyraźne objawy. Dowiedz się, jakie są symptomy tej patologii i czy ucisk na worek oponowy jest groźny.

Czym jest worek oponowy? 

O tym, że kręgosłup jest rusztowaniem ciała, utrzymującym je w pionowej postawie, nie trzeba nikogo przekonywać. Większość osób ma też świadomość, że dzieli się on na kilka odcinków: 

• odcinek szyjny kręgosłupa zbudowany z siedmiu kręgów, 
• odcinek piersiowy kręgosłupa zbudowany z dwunastu kręgów, 
• odcinek krzyżowy kręgosłupa zbudowany z pięciu kręgów, 
• odcinek lędźwiowy kręgosłupa zbudowany z pięciu kręgów, 
• odcinek guziczny kręgosłupa zbudowany z czterech albo pięciu kręgów. 

Z tego jednak, co znajduje się wewnątrz kręgów budujących kręgosłup, mało kto już zdaje sobie sprawę. A nie jest to bynajmniej wyłącznie sam rdzeń kręgowy. Wokół samego rdzenia oraz korzeni nerwowych znajduje się dodatkowo opona rdzenia kręgowego. Tworzy ją kilka struktur: 

• opona twarda – zbudowana jest z blaszki zewnętrznej i blaszki wewnętrznej, pomiędzy którymi znajduje się jama nadtwardówkowa, 
• opona pajęcza – między nią a blaszką wewnętrzną opony twardej znajduje się jama podtwardówkowa, 
• opona miękka – przylega do rdzenia kręgowego, a między nią a oponą pajęczą znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa z płynem mózgowo-rdzeniowym. 

Gdy więc mowa jest o worku oponowym, chodzi o tę kilkuwarstwową strukturę, a nie wyłącznie oponę miękką, pod którą znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy i która umiejscowiona jest w bezpośrednim sąsiedztwie rdzenia kręgowego.

Ucisk na worek oponowy spowodowany przez dyskopatię 

Ucisk na worek oponowy powodowany jest najczęściej przez krążek międzykręgowy (tzw. dysk). Choć struktury te są twarde, to zachowują elastyczność, dzięki czemu zapewniają podparcie kręgom kręgosłupa, zapobiegają przenoszeniu drgań na głowę podczas poruszania się, a także umożliwiają ruchy kręgów (zginanie, skręcanie). Na skutek przeciążeń i zmian zwyrodnieniowych może rozwinąć się dyskopatia. Jest to schorzenie, w którego przebiegu dochodzi do uszkodzenia omawianej struktury. 

Zdrowy krążek międzykręgowy zbudowany jest z płytki granicznej, pierścienia włóknistego oraz jądra miażdżystego. Gdy powstanie pęknięcie w pierścieniu włóknistym, krążek zaczyna się ścierać i uwypuklać w wyniku naporu jądra miażdżystego. W końcu pierścień włóknisty zostaje przerwany, a jądro miażdżyste tworzy wypuklinę, która może zacząć uciskać na worek oponowy i korzenie nerwowe, co wiążę się z silnym bólem.

Ucisk na worek oponowy spowodowany przez kręgozmyk 

Ucisk na worek oponowy może być spowodowany także przez kręgozmyk. Choć schorzenie to ma miło brzmiącą dla ucha nazwę, to w istocie jest poważnym zaburzeniem. Polega na przesunięciu się jednego kręgu względem drugiego ku przodowi.  

Najczęściej do patologii dochodzi w odcinku lędźwiowo-krzyżowym (między piątym kręgiem lędźwiowym a pierwszym kręgiem krzyżowym), który jest szczególnie obciążany w czasie ciąży, wykonywania pracy fizycznej czy długotrwałej pracy siedzącej. Im większe przemieszczenie kręgu względem sąsiadującego, tym silniejszy ucisk na worek oponowy i tym samym wyraźniejsze dolegliwości bólowe z tym związane.

Ucisk na worek oponowy spowodowany zwyrodnieniem kręgosłupa 

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa obejmuje zarówno dyskopatię, jak i zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych (stawy między sąsiadującymi kręgami). Ich postępująca degradacja doprowadza do powstawania urazów w obrębie torebek stawowych oraz więzadeł. 

Sam ucisk na worek oponowy, tak jak przy dyskopatii, jest tu konsekwencją przerwania ciągłości pierścienia włóknistego krążka międzykręgowego i uwypuklenia jądra miażdżystego. Powstawaniu zmian sprzyja obniżenie siły mięśniowej postępujące wraz z wiekiem (już po 30. roku życia), ograniczona aktywność fizyczna i ubytki neuronalne.

Jakie są objawy ucisku na worek oponowy? 

Ucisk na worek oponowy (in. modelowanie worka oponowego) wywołuje przede wszystkim ból. Oprócz niego może wystąpić także drętwienie kończyn i trudności w poruszaniu się. W poniższej tabeli zaprezentowano typowe objawy ucisku na worek oponowy w zależności od przyczyny:

Bibliografia: 

1. Kołcz-Trzęsicka A., Żurowska A., Józefowski P., Paprocka-Borowicz M., 5 minut dla kręgosłupa, Wydawnictwo SBM, 2016. 
2. Kapandji A. J., Anatomia funkcjonalna stawów – tom 3 kręgosłup i głowa, Edra Urban & Partner, Wrocław 2020. 
3. Koszewski W., Leczenie zespołów bólowych kręgosłupa w przebiegu dyskopatii, Lekarz POZ 2015, nr 1, s. 23-33. 
4. Mańko M., Zubrzycki J., Karpiński R., Zastosowanie metod inżynierii odwrotnej do projektowania sztucznego krążka międzykręgowego, Journal of Technology and Exploitation in Mechanical Engineering 2015, vol. 1 nr 1-2, s. 33-58. 
5. Siminska J., Nowacka K., Siedlecki Z., Hagner W., Bóle przeciążeniowe a korzeniowe różnicowanie dolegliwości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, Journal of Education, Health and Sport 2017, nr 7(6), s. 323-330. 
6. Styczyński T., Postępy w leczeniu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, Reumatologia 2013, vol. 51, nr 6, s. 429-436.