Co to są alergeny i jakie są ich rodzaje? Poznaj wielką ósemkę 

Alergeny to substancje, które mogą prowadzić do wystąpienia reakcji nadwrażliwości, znanej również jako alergia. Te niewielkie cząsteczki, czasami nawet niezauważalne gołym okiem, mają zdolność wywoływania gwałtownych reakcji w organizmie, czasem stwarzając zagrożenie dla życia. Jakie są alergeny wziewne? Czy sezam może być alergenem? Odpowiadamy! 

Co to są alergeny? 

Alergeny są substancjami, które wywołują nadwrażliwość układu odpornościowego. Choć są one powszechnie obecne w środowisku naturalnym, nie wykazują drażniących ani toksycznych właściwości. Niemniej u osób uczulonych, których organizm produkuje nadmiar przeciwciał IgE, mogą odpowiadać za różnorodne objawy. Wówczas organizm reaguje na niektóre czynniki, np. konkretne składniki pokarmowe, jako na potencjalnie niebezpieczne, co prowadzi do produkcji przeciwciał w celu ich eliminacji

Wielka 8. alergenów 

W 1995 roku grupa ekspertów pracujących w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) wyodrębniła tzw. wielką ósemkę alergenów pokarmowych, które są odpowiedzialne za przeważającą część przypadków alergii pokarmowej na świecie. Te osiem grup pokarmów, z dużym prawdopodobieństwem, stanowi źródło alergii dla 90% osób dotkniętych tą przypadłością.  

Nawet minimalna ilość alergenów pokarmowych może wywołać reakcje alergiczne, włącznie z niebezpiecznym wstrząsem anafilaktycznym. Za najpopularniejsze alergeny pokarmowe, a jednocześnie te należące do wielkiej ósemki, uważa się: 

• skorupiaki; 
• ryby; 
• jaja; 
• mleko krowie; 
• orzeszki ziemne; 
• inne orzechy; 
• soję; 
• pszenicę i inne zboża zawierające gluten, które jednak nie należą do wspomnianej wielkiej ósemki. 

Czy kakao jest alergenem? Uczulenie na kakao występuje stosunkowo rzadko, przy czym najczęściej dotyczy dzieci. Jest to rodzaj alergii pokarmowej, która objawia się zarówno natychmiastowo po spożyciu czekolady, jak i po kilku dniach. Wraz z kakao w mlecznej lub gorzkiej czekoladzie można również znaleźć inne potencjalnie uczulające składniki, takie jak mleko krowie, orzechy (włoskie, laskowe, ziemne), gluten, soję albo sezam – on także jest alergenem.

Alergeny pokarmowe, wziewne i kontaktowe – tabela 

Istnieją trzy główne rodzaje alergenów:  

• alergeny pokarmowe – substancje zawarte w jedzeniu, które mogą wywoływać reakcje alergiczne po ich spożyciu; 
• alergeny wziewne – substancje znajdujące się w powietrzu, które mogą wywoływać reakcje alergiczne u osób na nie wrażliwych, takie jak pyłki roślin, kurz domowy, pleśń, sierść zwierząt czy roztocza. Można podzielić je na zewnątrzpochodne i wewnętrzpochodne alergeny; 
• alergeny kontaktowe – odpowiedzialne są za alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Te substancje, zwane haptenami, mają niską masę cząsteczkową i mogą prowadzić do nieprzyjemnych objawów po bezpośrednim kontakcie ze skórą.

Objawy działania alergenów pokarmowych 

Najczęstszymi objawami alergii pokarmowej są zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak: 

• biegunka; 
• wymioty i mdłości; 
• bóle brzucha.  

Do innych symptomów alergii pokarmowej należą: 

• problemy z oddychaniem, takie jak duszność oraz świszczący oddech; 
• objawy skórne, np. swędzenie, pokrzywka i obrzęk.

Objawy działania alergenów wziewnych 

Do typowych objawów alergii wziewnej można zaliczyć: 

• alergiczny nieżyt nosa – charakteryzuje się katarem, uczuciem zatkania nosa, swędzeniem oraz napadami kichania; 
• astmę alergiczną – stan, w którym występuje skurcz oskrzeli prowadzący do duszności i problemów z oddychaniem; 
• ból głowy oraz zmęczenie – symptomy te najczęściej są skutkiem przewlekłej reakcji alergicznej; 
• alergiczne zapalenie spojówek – objawia się zaczerwienieniem, łzawieniem, pieczeniem oczu oraz opuchniętymi powiekami; 
• kaszel – najczęściej występujący nad ranem i w nocy, może być suchy; 
• pokrzywka – objawia się występowaniem swędzących, czerwonych plam na skórze. 

Warto również wspomnieć o tym, czym jest panel alergii oddechowych. To nic innego jak narzędzie diagnostyczne stosowane do identyfikacji alergenów, które mogą powodować reakcje alergiczne układu oddechowego.

Objawy działania alergenów kontaktowych 

Objawy kontaktowego zapalenia skóry mogą przybierać różne formy, ale charakteryzują się głównie zmianami skórnymi występującymi w miejscu bezpośredniego kontaktu z alergenem. Typowe objawy obejmują: 

• zaczerwienienie skóry; 
• bąble, pęcherzyki lub grudki wypełnione płynem; 
• świąd oraz miejscowy obrzęk.  

Bibliografia: 

1. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/kiedy-dziecko-ma-alergie [dostęp 16.04.2024]. 
2. Iweala O. I., Choudhary S. K., Commins S. P., Food Allergy. Current gastroenterology reports 2018, 20(5): 17. 
3. Lam H. C. Y., Jarvis D., Fuertes E., Interactive effects of allergens and air pollution on respiratory health: A systematic review. The Science of the total environment 2021, 757: 143924. 
4. Uter W., Werfel T., Lepoittevin J. P., White I. R., Contact Allergy — Emerging Allergens and Public Health Impact, International Journal of Environmental Research and Public Health 2020, 17(7), 2404.