Uzależnienia behawioralne jako poważny problem społeczny

Uzależnienia behawioralne definiowane są jako przymus wykonywania pewnej czynności, takiej jak dokonywanie zakupów, praca, hazard. Realizacja tych działań wiąże się z odczuwaniem przyjemności u osoby uzależnionej, a to prowadzi do pojawienia się obsesyjnej chęci do powtarzania danej czynności. Dlaczego uzależnienia behawioralne są tak groźne? Czy należy traktować je jako problem społeczny? Dowiedz się więcej na ten temat.

Czym są uzależnienia behawioralne? 

Uzależnienia behawioralne mogą dotyczyć nawet 20% społeczeństwa, zwłaszcza nastolatków i młodych dorosłych. Zaburzenia te definiowane są jako przymus związany z koniecznością wykonania danej czynności i powtarzania jej co jakiś czas. Omawiana patologia nie jest tak znana wśród ludzi, jak uzależnienia dotyczące substancji psychoaktywnych (alkoholu, narkotyków, tytoniu), a przyzwolenie w społeczeństwie na występowanie takich problemów jak pracoholizm lub kompulsywne kupowanie jest dosyć duże.

Wspólną cechą wszystkich uzależnień behawioralnych jest występowanie braku kontroli nad własnymi zachowaniami oraz instynktami. Oznacza to, że wszelkie działania chorego koncentrują się na zaspokojeniu jakiejś konkretnej potrzeby, na przykład pracy, kupowania czy też silnych emocji związanych z hazardem. Wewnętrzny przymus sprawia, że osoby uzależnione poddają się czynnościom i wykonują je jak najdłużej, ponieważ sprawia im to przyjemność oraz przynosi ulgę. 

Diagnoza i leczenie uzależnień behawioralnych 

Jak odróżnić uzależnienie od pasji, zainteresowań czy po prostu chęci sprawienia sobie w dany sposób przyjemności? Wbrew pozorom nie jest to oczywiste. Diagnoza wymaga dużej dozy samoświadomości lub obecności w otoczeniu troskliwych osób, które będą w stanie odróżnić zwykłe zachowania od destrukcyjnych, prowadzących do rozmaitych problemów społecznych, zdrowotnych czy finansowych, a następnie skłonić chorego do podjęcia terapii.

Proces leczenia uzależnień behawioralnych także jest niezwykle trudny i czasochłonny. Przede wszystkim czynności, które sprawiają danej osobie przyjemność, muszą zostać ograniczone lub zupełnie wyeliminowane z życia codziennego. Brak dostępu do hazardu, seksu czy zakupów może powodować silny stres, złość i niechęć do podejmowania innych działań. Pojawiają się również symptomy somatyczne takie jak:  

• ból głowy i brzucha,  
• drżenie rąk,  
• potliwość,  
• suchość w ustach. 

Szczególne znaczenie ma tutaj psychoterapia, na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym, który przynosi najlepsze rezultaty. Osobom uzależnionym proponowana jest również terapia grupowa, czyli spotkania, w których trakcie możliwe jest wspólne rozmawianie o problemach i wymiana doświadczeń oraz najlepszych metod umożliwiających pełne wyleczenie.

W całej terapii uzależnień behawioralnych kluczowe znaczenie ma wewnętrzna motywacja i chęć do podjęcia działań mających na celu zmianę dotychczasowej sytuacji. Jeżeli pacjent nie będzie świadomy problemu lub uzna, że wszystko jest w porządku, terapia nie przyniesie rezultatów. Ważne jest również wsparcie społeczne, na przykład ze strony partnera oraz rodziny.

Bibliografia: 

1. Jarczyńska J., Junik W., Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży. Teoria, diagnoza, profilaktyka, terapia, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego 2014.  
2. Jędrzejko M. Z., Kowalski M., Rosik B., Uzależnienia behawioralne. Wybrane aspekty, Warszawa 2015. 
3. Rowicka M., Uzależnienia behawioralne, Dialog Motywujący 2015, 53.