Coraz mniej Polek przed 50. rokiem życia wykonuje mammografię. Konsekwencje będą tragiczne w skutkach, alarmują eksperci

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem wśród Polek, a pacjentki bardzo często dowiadują się o nim zbyt późno. Pomimo to coraz mniej Polek przed 50. rokiem życia zgłasza się na badanie mammograficzne, które pozwala wykryć raka piersi na bardzo wczesnym etapie. „Zauważamy, że diagnozujemy zmiany u coraz większego odsetka kobiet, które wchodzą do programu, a więc mają 50 lat i nigdy wcześniej nie miały badania mammograficznego” – mówi Andrzej Stencel, prezes Geneva Trust Polska.

Coraz mniej kobiet przed 50 r.ż. zgłasza się na mammografię

Badanie mammograficzne kobiet w grupie wiekowej 40–50 lat zaleca się wykonywać regularnie co 2 lata, paniom powyżej 50. roku życia – raz w roku. U kobiet, u których w rodzinie występował rak piersi, mammografia może zostać zlecona jeszcze przed 40-tką. Jak się jednak okazuje, w ostatnich latach odsetek zgłaszalności kobiet przed 50. r. ż. na mammografię drastycznie spada. Tendencja utrzymuje się pomimo bezpłatnych badań oraz podróżujących po całym kraju mammobusów. Zaledwie od 2019 roku odsetek ten spadł z 39 proc. na 34 proc. populacji Polek w 2021 roku.

„Zauważamy, że diagnozujemy zmiany u coraz większego odsetka kobiet, które wchodzą do programu, a więc mają 50 lat i nigdy wcześniej nie miały badania mammograficznego. I te zmiany niestety są coraz większe, porównując zmiany, które wykrywaliśmy w poprzednich latach. Możemy podsumować to taką hipotezą, że kobiety zaczynają chorować już poniżej 50. roku życia, co powinno dać naszym decydentom do myślenia. Może trzeba zadecydować o tym, żeby do tego screeningu przychodziły jednak kobiety młodsze. My postulujemy, żeby w to włączyć już kobiety w wieku 47 lat” – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Biznes Andrzej Stencel, prezes Geneva Trust Polska.

Eksperci zwracają uwagę, że na zmniejszającą się liczbę kobiet zgłaszających się na mammografię w szczególności ma wpływ pandemia i związany z nią utrudniony dostęp do badań profilaktycznych. Wiele kobiet również w obawie przed zarażeniem się koronawirusem SARS-CoV-2 odwoływało badanie lub przekładało je na późniejszy termin.

Rak piersi w Polsce

Dane Krajowego Rejestru Nowotworów nie pozostawiają złudzeń. Według nich zachorowalność na raka piersi zwiększyła się prawie dwukrotnie w ciągu ostatnich 30 lat. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem wśród Polek, a pacjentki bardzo często dowiadują się o nim zbyt późno. Według statystyk Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 2020 roku wskaźnik umieralności wynosił 41,8 na 100 tys. kobiet. To duży wzrost w porównaniu z 2015 rokiem, kiedy było to 31,1, a w 2000 roku – 30,2. Średnia w 2020 roku dla 27 państw UE wynosiła 34,1. Polska pod tym względem znalazła się w czołówce z najgorszym wynikiem.

„Program badań przesiewowych kierowany jest do kobiet zdrowych. My w 99,9 proc. badamy kobiety zdrowe, żeby ewentualnie odnaleźć zmiany mające pewne cechy nowotworu, który można na wczesnym etapie wyeliminować bez radykalnego leczenia” – dodaje Stencel.

I zwraca również uwagę, że wczesne wykrycie raka daje 90 proc. szans na przeżycie pięciu lat po diagnozie i całkowite wyleczenie. Niestety brak badań profilaktycznych skutkuje wykryciem choroby w zbyt późnym stadium, co powoduje, że szanse te spadają do 70 proc. We wcześniejszych latach raka piersi wykrywano u 16-18 tys. Polek rocznie. W 2020 roku ta liczba w naszym kraju zwiększyła się już do 25 tys. kobiet, z których 9 tys. zmarło.

Comiesięczna kontrola piersi powinna więc stać się naszym nawykiem, a regularne badanie mammograficzne i USG piersi – tradycją.

Wskazania do mammografii

Mammografia to rodzaj badania z wykorzystaniem promieni rentgenowskich polegającego na wykonaniu serii zdjęć gruczołu piersiowego. Badanie mammograficzne pozwala na zobrazowanie wczesnych i zaawansowanych zmian nowotworowych oraz innych patologii sutka. Mammografia przesiewowa, czyli dobrowolne kontrolne badanie i mammografia diagnostyczna wykonywana w celu potwierdzenia lub wykluczenia zmian chorobowych po zaobserwowaniu niepokojących objawów uważane są za bezpieczne i skuteczne metody wykrywania raka piersi, choć badanie spotyka się również z opiniami krytycznymi. Mammografia boli ze względu na wywierany ucisk mechaniczny na piersi przez aparaturę. Odczuwany dyskomfort i dolegliwości można zminimalizować, wykonując prześwietlenie w odpowiednim czasie cyklu miesięcznego pacjentki, kiedy biust jest mniej wrażliwy na dotyk.

Kiedy wykonać mammografię? Wskazania do badania to:

• wiek powyżej 40 lat,
• podejrzenie zmiany,
• ból piersi,
• rozpoczęcie i trwająca terapia hormonalna,
• przynależność do grupy zwiększonego ryzyka występowania nowotworów.

Pamiętaj, nie każdy nowotwór złośliwy objawia się w postaci twardego, wyczuwalnego guzka. Zgłoś się do lekarza, jeśli zaobserwujesz u siebie:

• miękkie zmiany w piersiach w dotyku przypominające pęcherzyk z płynem,
• zaczerwienienia na skórze piersi,
• pomarszczoną skórę,
• wyciek z brodawki i zmianę jej kształtu,
• ból w węzłach chłonnych pod pachą.