Dieta przy cukrzycy typu 1. to podstawa. Co powinien jeść cukrzyk?

Cukrzyca typu 1 to choroba przewlekła, której leczenie polega na stosowaniu insulinoterapii i odpowiedniej diety. Dobrze zbilansowane posiłki pozwalają utrzymać glikemię na prawidłowym poziomie, co zmniejsza ryzyko powikłań chorobowych. Co powinno znaleźć się jadłospisie cukrzyka, a jakie produkty należy wykluczyć?

Dlaczego dieta w cukrzycy jest ważna?

Cukrzyca to schorzenie, w którym dochodzi do destrukcji komórek beta wysp trzustkowych, w wyniku czego w organizmie przestaje być wytwarzana insulina. Hormon ten odpowiada m.in. za metabolizm glukozy i obniżanie jej stężenia we krwi. Jego brak sprawia, że poziom glukozy znacząco podnosi się, co prowadzi do hiperglikemii. 

Osoby z cukrzycą typu 1 muszą stale dostarczać insulinę w dawkach dobranych w taki sposób, który będzie odzwierciedlał naturalne wydzielanie hormonu przez trzustkę. Ilość podawanej insuliny zależy od kilku czynników: poziomu glukozy przed posiłkiem, rodzaju posiłku i ilości zawartych w nim węglowodanów oraz tego, czy planuje się aktywność fizyczną.  

Dobrze zbilansowany jadłospis i umiejętność wyliczenia odpowiedniej dawki insuliny pozwalają na osiągnięcie pożądanych efektów leczenia. Należą do nich: 

• zredukowanie objawów hiper- i hipoglikemii, 
• poprawa jakości życia, 
• utrzymanie prawidłowej masy ciała, 
• polepszenie profilu lipidowego: stężenia cholesterolu LDL i HDL oraz trójglicerydów, 
• obniżenie wysokich wartości ciśnienia tętniczego krwi, 
• zapobieganie powikłaniom cukrzycy. 

Podstawowe zalecenia dla osób z cukrzycą

Diagnoza cukrzycy może być trudna do zaakceptowania, ale z tą chorobą można normalnie żyć. Konieczne jest jednak wprowadzenie pewnych ograniczeń dietetycznych, przestrzeganie ustalonych zasad i regularne odwiedzanie diabetologa. Osoby z cukrzycą muszą bacznie przyglądać się temu, co jedzą, niemniej jednak nie są konieczne znaczące restrykcje dietetyczne. Jadłospis powinien opierać się na produktach pochodzących ze wszystkich grup żywności (produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i produkty mleczne, mięso, jaja, ryby oraz tłuszcze) z wykluczeniem produktów cukierniczych oraz produktów o wysokiej zawartości tłuszczu zwierzęcego. 

Jeśli chorujesz na tę chorobę, staraj się spożywać 5-6 posiłków dziennie, w regularnych odstępach czasu, ponieważ zapobiegnie to nagłym skokom poziomu cukru we krwi. Zadbaj o dobre nawodnienie – pij co najmniej 1,5 litra płynów dziennie. Nawadnia nie tylko woda, ale też zupy, jogurty, warzywa i owoce. 

Jaką dietę stosować przy cukrzycy typu 1? Posiłki planuj zgodnie z zasadami Piramidy Żywieniowej; korzyści zdrowotne przynosi też dieta śródziemnomorska oraz dieta DASH (ang. Dietary Approaches to Stop Hypertension). Nie ma natomiast dowodów świadczących o pozytywnym wpływie diety ketogenicznej u osób z cukrzycą typu 1. 

Dieta cukrzycowa – zwróć uwagę na węglowodany

Węglowodany to podstawowy składnik odżywczy, także w diecie osób z cukrzycą. Nie trzeba ograniczać ich ilości, ale ważny jest rodzaj spożywanych węglowodanów. W diecie powinny znaleźć się przede wszystkim węglowodany złożone, gdyż są one dłużej trawione, co minimalizuje ryzyko nagłych zmian stężenia glukozy we krwi. Źródłem węglowodanów złożonych są głównie pełnoziarniste produkty zbożowe, kasze z pełnego przemiału oraz warzywa korzeniowe i liściaste. 

Aby obliczyć dawkę insuliny przypadającą na dany posiłek, dobrze jest posługiwać się wymiennikami węglowodanowymi (WW). Określają one, ile węglowodanów przyswajalnych znajduje się w danym posiłku. 

Stosuj dietę opartą na indeksie i ładunku glikemicznym

Układając codzienne menu, uwzględnij indeks glikemiczny (IG) i ładunek glikemiczny (ŁG) produktów. Wskaźniki te określają, jak wzrasta poziom glukozy po posiłku, przy czym ładunek glikemiczny uznawany jest za dokładniejszy, ponieważ bierze on pod uwagę także ilość spożywanego produktu. Ładunek glikemiczny oblicza się, korzystając z następującego wzoru: 

Ładunek glikemiczny = (indeks glikemiczny × liczba węglowodanów zapisana w gramach): 100. 

W odniesieniu do indeksu glikemicznego, produkty dzieli się na: 

• produkty o niskim indeksie glikemicznym: IG ≤ 55, 
• produkty o średnim indeksie glikemicznym: IG = 56-69, 
• produkty o wysokim indeksie glikemicznym: IG ≥ 70. 

Z kolei podział wg ładunku glikemicznego obejmuje: 

• produkty o niskim ładunku glikemicznym: ŁG ≤ 10, 
• produkty o średnim ładunku glikemicznym: ŁG = 11-19, 
• produkty o wysokim ładunku glikemicznym: ≥ 20. 

Produkty zalecane i niewskazane w cukrzycy typu 1

Nie wiesz jeszcze, co jeść w cukrzycy typu 1? Poniższa tabela pomoże ci w układaniu jadłospisu:

Bibliografia: 

1. Ciok J., Dolna A, Indeks glikemiczny w patogenezie i leczeniu dietetycznym cukrzycy, Diabetologia Praktyczna 2006, tom 7, nr 2. 
2. Gumprecht J. i wsp., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2019, 5(1), 1-99. 
3. Juruć A., Pisarczyk-Wiza D., Wierusz-Wysocka B, Zalecenia dietetyczne i zachowania żywieniowe u osób z cukrzycą typu 1 — czy mają wpływ na kontrolę metaboliczną?, Diabetologia Kliniczna 2014, tom 3, nr 1.