Cukrzyca typu 1. Objawy, po których możesz ją poznać

Cukrzyca typu 1. charakteryzuje się gwałtownym przebiegiem i nagłym wystąpieniem objawów chorobowych. Przemożne uczucie pragnienia, chudnięcie pomimo dużego apetytu i ciągłe zmęczenie to tylko niektóre z nich. Jakie inne symptomy wskazują na konieczność pilnej konsultacji z lekarzem? 

Pierwsze objawy cukrzycy typu 1.

Cukrzyca to choroba przebiegająca z nieodwracalnym uszkodzeniem komórek β wysp trzustkowych i zanikiem wytwarzania insuliny. Hormon ten odpowiada za wiele ważnych funkcji w organizmie, w tym liczne przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów. Jego niedobór powoduje podwyższenie poziomu glukozy we krwi (hiperglikemię) i nasilenie procesów katabolicznych. 

Organizm zaczyna czerpać energię z tłuszczów. Dochodzi do rozpadu białek oraz lipolizy, w której przebiegu komórki tłuszczu przyjmują postać wolnych kwasów tłuszczowych. Gdy stężenie glukozy jest wysokie, organizm pozbywa się jej wraz z moczem, co może prowadzić do odwodnienia. Początkowe symptomy cukrzycy typu 1. to: 

• bardzo silne uczucie pragnienia i głodu – chory może wypić nawet do kilkunastu litrów wody dziennie, a i tak nadal odczuwa pragnienie, 
• częste oddawanie moczu, szczególnie w nocy, 
• nawracające infekcje skóry oraz narządów płciowych, 
• utrata masy ciała, w tym masy mięśniowej, 
• zmiany skórne. 

Jednym z pierwszych objawów cukrzycy jest rumieniec cukrzycowy. To charakterystyczny objaw dermatologiczny, polegający na pojawieniu się ciemnoczerwonego zabarwienia skóry policzków i czoła, co nie jest związane np. z wysoką temperaturą czy wysiłkiem fizycznym. 

Jakie są objawy cukrzycy typu 1. u dzieci i młodzieży?

Objawy cukrzycy u dzieci i młodzieży rozwijają się w ciągu kilku dni lub tygodni i pojawiają się nagle. Chorzy odczuwają duże zmęczenie, ciągłą potrzebę picia (polidypsja), czasem występuje też gorączka i dezorientacja. Często pierwszym objawem cukrzycy typu 1. u dzieci jest kwasica ketonowa, którą wywołuje znaczny niedobór insuliny i hiperglikemia, co w konsekwencji indukuje niekorzystne przemiany białek oraz tłuszczów, wytwarzanie ciał ketonowych i zaburzenia elektrolitowe. Do objawów kwasicy ketonowej zalicza się: 

• problemy żołądkowo-jelitowe – nudności, wymioty, bóle brzucha, 
• zmęczenie i rozdrażnienie, 
• senność, 
• zaburzenia świadomości, 
• zwiększony apetyt, 
• duszność, 
• tachykardię, 
• suchość błon śluzowych, 
• wielomocz, 
• nieoczekiwaną utratę wagi, 
• swędzenie skóry, 
• niewyraźne widzenie, 
• charakterystyczny zapach z ust spowodowany wydzielaniem acetonu, przypominający zapach zmywacza do paznokci. 

Objawy cukrzycy typu 1. u dorosłych

Cukrzyca typu 1. o podłożu autoimmunologicznym najczęściej wykrywana jest u dzieci i młodzieży, choć ostatnie dane epidemiologiczne wskazują, że przypadki tej choroby występują także u osób dorosłych. Nierzadko są one klasyfikowane jako cukrzyca typu 2. ze względu na początkowy brak konieczności leczenia insuliną. U wielu osób w wieku dorosłych rozpoznaje się cukrzycę typu LADA.  Jeżeli natomiast chodzi o objawy cukrzycy typu 1. u dorosłych, są one podobne do tych występujących u młodszych pacjentów. 

Na schemacie przedstawiono najczęściej zgłaszane objawy cukrzycy. Fot.  Adobe Stock

Objawy cukrzycy u osób chorujących przewlekle

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą niosącą ryzyko wystąpienia wielu powikłań. Chorzy narażeni są na mikroangiopatię (nefropatię, retinopatię i neuropatię), czyli patologiczne zmiany w naczyniach włosowatych. Dochodzi wtedy do: 

• zaburzeń widzenia – spadku ostrości widzenia, pojawienia się czarnej plamki w polu widzenia, 
• upośledzenia funkcji nerek – pojawienia się obrzęków, nadciśnienia tętniczego krwi, 
• zaburzeń w ośrodkowym układzie nerwowym – biegunek i zaparć, parestezji, zalegania moczu, nieprawidłowego wydzielania moczu, skurczów mięśni, 
• zespołu stopy cukrzycowej – stanu, w którym dochodzi do zakażenia lub owrzodzenia tkanek głębokich stopy wraz z ich destrukcją, 
• zmian skórnych – pęcherzycy cukrzycowej, cukrzycowej twardziny obrzękowej. 

Symptomy hipoglikemii w cukrzycy

Pacjenci z rozpoznaną cukrzycą muszą potrafić rozpoznać objawy niskiego poziomu cukru we krwi. Hipoglikemię można poznać po nasilonym poceniu się, zblednięciu i drżeniu rąk. Chory odczuwa osłabienie i silny głód, pojawia się też kołatanie serca i mrowienie wokół ust. Inne objawy, które powinny niepokoić to ból głowy, problemy z koncentracją, niewyraźne mówienie i drażliwość. Należy wtedy jak najszybciej spożyć węglowodany proste, np. sok lub słodzony napój. 

O ekspertce:

Lek. Barbara Soróbka – specjalistka chorób wewnętrznych i diabetologii, Certyfikowana lekarka Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, członek Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Europejskiego Towarzystwa Badań nad Cukrzycą, Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Pasjonatka nowoczesnej diabetologii, podróży, kwiatów i książek. Pracuje w EndODiab Ośrodek Leczenia Cukrzycy, Otyłości i Chorób Endokrynnych w Legnicy. Prowadzi na Instagramie swój profil @lekarz.diabetolog. Link do rozmowy: https://www.hellozdrowie.pl/zbyt-czesto-pacjenci-o-cukrzycy-dowiaduja-sie-dopiero-po-swiezo-rozpoznanym-zawale-czy-udarze-mowi-lek-barbara-sorobka/

Bibliografia: 

1. Leslie D., Evans-Molina C., Freund-Brown J., Buzzetti R., Dabelea D., Gillespie K., Goland R., Jones A., Kacher M., Phillips L., Rolandsson O., Wardian J., Dunne J., Adult-Onset Type 1 Diabetes: Current Understanding and Challenges, Diabetes Care 2021, 44(11):2449-2456. 
2. Maj J., Zmiany skórne u chorych na cukrzycę, Diabetologia po Dyplomie 2020, 03. 
3. Tyczyńska M., Maszewska J., Tomasik J., Woźniak M, Rudzki G., Kwasica ketonowa jako pierwszy objaw cukrzycy typu 1, Diabetologia po Dyplomie 2023, 02.