Częstoskurcz nadkomorowy – czy badanie EKG wystarczy, by postawić diagnozę?

Częstoskurcz nadkomorowy może objawiać się kołataniem serca, omdleniem, dyskomfortem w klatce piersiowej. Pierwszym i najważniejszym badaniem diagnostycznym jest EKG w spoczynku.

Częstoskurcz nadkomorowy należy do arytmii komorowych. Dają one dość podobne objawy kliniczne. Konieczna jest konsultacja lekarska i wykonanie podstawowych badań diagnostycznych celem ich różnicowania. Jedną z podstaw diagnostyki jest wykonanie badania elektrokardiograficznego (EKG). Przyczyny częstoskurczu nadkomorowego są bardzo różne, a z reguły nawet nieuchwytne.

Częstoskurcz jako jedna z arytmii nadkomorowych

Układ przewodzący serca to komórki, które układają się w odpowiednie skupiska pod wsierdziem serca. Przewodzą impuls, dzięki któremu serce kurczy się i jest w stanie wyrzucić krew na obwód. Fizjologicznym punktem wyjścia impulsu jest węzeł zatokowo-przedsionkowy. Narzuca on rytm kolejnym elementom tego układu. Dalej wyróżnia się:

• pęczki międzywęzłowe,
• węzeł przedsionkowo-komorowy,
• pęczek przedsionkowo-komorowy,
• odnogi pęczka Hisa (prawa i lewa),
• włókna Purkiniego.

Częstoskurcz nadkomorowy to zaburzenie rytmu serca polegające na tym, że w pęczku Hisa lub powyżej wygenerowany jest rytm o częstości wyższej niż 100/min. W międzynarodowej klasyfikacji chorób serca (ICD10) jest oznaczany jako I47.1. Do rodzaju częstoskurczów nadkomorowych zalicza się:

• częstoskurcz nawrotny w węźle przedsionkowo-komorowym,
• częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy,
• częstoskurcz przedsionkowy,
• trzepotanie przedsionków,
• migotanie przedsionków.

Ponadto wśród arytmii nadkomorowych wyróżnia się dodatkowe pobudzenia nadkomorowe, które powstają poza węzłem zatokowym i mogą być przedwczesne lub zastępcze, występować pojedynczo lub gromadnie.

Wśród arytmii osobną grupę stanowią arytmie komorowe, takie jak częstoskurcz komorowy, migotanie czy trzepotanie komór. Arytmie komorowe powstają poniżej rozwidlenia pęczka Hisa.

Objawy częstoskurczu nadkomorowego

Objawy częstoskurczu nadkomorowego zależą przede wszystkim od tego, czy częstoskurcz nadkomorowy ma charakter napadowy, czy jest to arytmia utrwalona. Objawy są zdecydowanie dotkliwsze u pacjentów z napadowym częstoskurczem nadkomorowym. Ponadto zależą od podstawowej jednostki chorobowej i wrażliwości chorego na tego typu zaburzenia rytmu serca. Niektórzy mogą odczuwać niewielkie kołatanie serca. Inni za to mają nasilone objawy skutkujące omdleniem.

Wśród objawów częstoskurczu nadkomorowego wymienia się:

• kołatanie serca,
• omdlenie,
• dyskomfort w klatce piersiowej,
• osłabienie,
• zawroty głowy,
• wielomocz.

Jak rozpoznać częstoskurcz nadkomorowy?

Częstoskurcz nadkomorowy rozpoznaje się na podstawie prostego i bezinwazyjnego badania, jakim jest EKG. Jest ono zupełnie bezpieczne, spokojnie można wykonać je nawet u dzieci i kobiet w ciąży. Na podstawie zapisu EKG lekarz jest w stanie określić, z jakim typem arytmii ma do czynienia. Ponadto w przypadku jakichkolwiek zaburzeń przewodzenia, w tym zaburzeń rytmu, lekarz musi oszacować ryzyko zgonu pacjenta w przebiegu arytmii i ewentualną konieczność leczenia.

Czasami niestety zwykłe spoczynkowe EKG nie jest w stanie wychwycić arytmii, szczególnie gdy ma ona napadowy charakter. Wykonać wtedy można badanie Holter EKG, polegające na monitorowaniu przez 24 godziny akcji serca i wychwyceniu pojedynczych zmian w zapisie w ciągu dnia czy w nocy. Dostępne, aczkolwiek coraz rzadziej wykonywane, są próby wysiłkowe pod monitorowaniem EKG.

Leczenie częstoskurczu nadkomorowego

Konieczne jest, by w pierwszej kolejności leczyć chorobę podstawową, czyli usunąć przyczyny częstoskurczu. Mogą to być po prostu zaburzenia elektrolitowe. Do form leczenia częstoskurczu nadkomorowego należy ablacja przezżylna bądź chirurgiczna. Często wystarczy jednak podać leki przeciwarytmiczne. Przy niektórych utrwalonych arytmiach, jak np. migotaniu przedsionków, konieczne jest rozważenie włączenia leczenia antykoagulacyjnego.

Częstoskurcz nadkomorowy u dzieci

Wydaje się, że arytmie to problem osób w starszym wieku. Tymczasem zaburzenia rytmu, jak np. częstoskurcz nadkomorowy, pojawiają się także u dzieci. Niewielki odsetek, bo około 4% dzieci z częstoskurczem nadkomorowym, kończy zgonem. Przyczyny wpływające na pojawienie się częstoskurczu nadkomorowego to wady wrodzone serca czy kardiomiopatie. U dzieci najczęściej obserwuje się częstoskurcze przedsionkowo-komorowe, w których pojawia się dodatkowa droga pobudzenia i rozwój zespołu tzw. preekscytacji. Z wiekiem odsetek tych przypadków jest coraz mniejszy. Odwrotnie dzieje się z nawrotnym częstoskurczem węzłowym, w przypadku którego im starsze jest dziecko, tym częstsze są napady. Ogólnie szacuje się, że około 10% arytmii o charakterze częstoskurczu wywodzi się z przedsionków.