Czy duszność jest groźna? Dowiedz się, jakie są jej przyczyny, objawy i o jakich chorobach może świadczyć

Duszność jest subiektywnym, różnie opisywanym przez pacjentów uczuciem braku powietrza lub trudnością w oddychaniu. Chociaż duszność kojarzy nam się głównie ze schorzeniami układu oddechowego, ale wywołują ją również inne zaburzenia. Objawy duszności mogą być przewlekłe lub ostre. Przewlekłe z reguły są łagodniejsze, ostre stanowią zagrożenie życia i wymagają pilnej interwencji.

Uczucie duszności jest subiektywnym, różnie opisywanym przez pacjentów stanem, którego istotą są trudności w oddychaniu i uczucie braku powietrza. Duszność kojarzona jest głównie z chorobami układu oddechowego, jednak nie tylko zaburzenia w jego obrębie mogą być przyczyną. Duszność może pojawić się w każdym wieku. Duszności u dziecka, zwłaszcza duszność u dziecka w nocy, najczęściej świadczą o podgłośniowym zapaleniu krtani. Możemy spotkać się z dusznością przewlekłą, rozwijającą się tygodniami lub miesiącami, która ma tendencje do nasilania się wraz z upływem czasu i jest symptomem chorób przewlekłych. Duszność może mieć też postać ostrą (tzw. atak duszności), kiedy to w krótkim czasie objawy mogą doprowadzić do niedotlenienia organizmu i stanowią poważne zagrożenie dla życia. W przypadku ostrej duszności konieczna jest bardzo szybka interwencja lekarska, która może polegać na podaniu leków lub wykonaniu zabiegów inwazyjnych przywracających drożność dróg oddechowych.

Przyczyny duszności w zależności od przebiegu choroby

W celu scharakteryzowania przyczyn duszności należałoby podzielić je w zależności od dynamiki przebiegu choroby. Istnieją trzy główne rodzaje duszności: ostra, podostra i przewlekła. Do przyczyn ostrej duszności zaliczamy ciało obce w drogach oddechowych, które znacznie ogranicza lub zamyka przepływ powietrza w drogach oddechowych. Pojawia się uczucie duszności w gardle, nie towarzyszą mu inne objawy chorobowe. Ciało obce w drogach oddechowych dotyczy zwłaszcza dzieci, ale zdarza się także u dorosłych. Drugim nagłym stanem jest odma opłucnowa. Towarzyszy jej ból w klatce piersiowej, występuje kaszel i duszność. Kolejnym stanem będącym przyczyną ostrej duszności jest zatorowość płucna. Występują przy niej duszności i ucisk w klatce piersiowej, szybko narastające dolegliwości wywołują sinicę powłok skórnych. Dość częstą przyczyną duszności jest też astma oskrzelowa, zwłaszcza jej zaostrzenie, spowodowane bezpośrednią ekspozycją na alergen, zimnem, stresem albo współistniejącą infekcją układu oddechowego.

Czasami przyczyną duszności są zaaspirowane do dróg oddechowych substancje toksyczne. Ma to miejsce zwłaszcza w przypadku narażenia zawodowego na pracę z różnymi chemikaliami.

Duszności w klatce piersiowej, połączone z bólem w klatce piersiowej, mogą świadczyć o zawale mięśnia sercowego. Jeżeli pacjent choruje na serce i stwierdzona jest choroba niedokrwienna, mogą występować napadowe nocne duszności. W przypadku innych schorzeń układu krążenia także charakterystyczne są duszności w nocy. Najczęściej mają one postać duszności w pozycji leżącej, występującej ok. 2 godziny po zaśnięciu. Zdarza się także, że ostra duszność nie ma podłoża organicznego, a występuje na tle zaburzeń lękowych.

Podostra duszność, czyli rozwijająca się w ciągu kilku dni, związana jest z zapaleniem płuc. Wówczas towarzyszy jej gorączka, kaszel i objawy infekcji. Podostra duszność charakteryzuje także chorobę wieńcową, dla której najbardziej charakterystyczne są duszności po wysiłku. W zależności od zaawansowania choroby duszność przy wysiłku może dotyczyć marszu, wchodzenia na piętro, w bardziej zaawansowanych postaciach pojawia się nawet przy czynnościach higienicznych.

Duszność o charakterze przewlekłym towarzyszy chorobom śródmiąższowym płuc, obecności płynu w jamie opłucnej, czasami pojawia się przy niedokrwistości i przy stabilnej chorobie wieńcowej.

Jak sobie radzić z uczuciem duszności?

Przede wszystkim objawy duszności nigdy nie powinny być bagatelizowane. Zawsze wymagają diagnostyki, a najczęściej zastosowania leków na duszności i wyleczenia schorzeń, które duszność wywołują. W przypadku podejrzenia ciała obcego lub którejś z przyczyn ostrej duszności powinno się natychmiast wezwać karetkę, gdyż brak doprowadzenia tlenu do dróg oddechowych w ciągu kilku minut może doprowadzić do śmierci. Przy duszności ważny jest dopływ świeżego, najlepiej chłodnego powietrza, dlatego powinno się otworzyć okno. Pozycja siedząca jest zwykle dla chorych wygodniejsza i zmniejsza nieznacznie dolegliwości. Powinno się starać wyrównać i ustabilizować oddech, gdyż panika, strach i hiperwentylacja dodatkowo nasilają niedotlenienie. Jeżeli objawom duszności towarzyszy gorączka, jej obniżenie może pomóc. Przy wzroście ciśnienia mogą pomóc obniżające je leki. Jednak główne leczenie lub konieczność interwencyjnych zabiegów (tracheotomia) leżą w gestii lekarza.