Czy endometrioza jest uleczalna? Można się jej całkowicie pozbyć? 

Pytanie, „czy endometrioza jest uleczalna” wciąż pozostaje aktualne, bo choć medycyna poczyniła znaczne postępy w jej leczeniu, schorzenie nadal uprzykrza  życie mnóstwa kobiet na całym świecie. W tym artykule przyjrzymy się dostępnym metodom terapii oraz perspektywom na przyszłość. 

Czy endometrioza może ustąpić samoistnie? 

Endometrioza to przewlekła choroba, ale czy może zniknąć bez leczenia? W niektórych przypadkach zmiany endometrialne mogą się zmniejszyć lub przestać dawać objawy, ale całkowita samoistna regresja choroby zdarza się bardzo rzadko. 

Czy organizm może sam zwalczyć endometriozę? 

Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że organizm jest w stanie samodzielnie wyeliminować ogniska endometriozy. U niektórych pacjentek, zwłaszcza w łagodniejszych postaciach choroby, objawy mogą ustąpić lub złagodnieć, ale nie oznacza to całkowitego wyleczenia. 

Wpływ menopauzy na endometriozę 

Po menopauzie produkcja estrogenów znacząco spada, co prowadzi do zmniejszenia aktywności ognisk endometrialnych. Jednak: 

• u niektórych kobiet objawy nie ustępują całkowicie, zwłaszcza jeśli wcześniej choroba była zaawansowana, 
• terapia hormonalna stosowana w celu łagodzenia objawów menopauzy może podtrzymać aktywność zmian endometrialnych. 

Ciąża a endometrioza. Czy objawy mogą ustąpić? 

Niektóre kobiety doświadczają złagodzenia objawów endometriozy w czasie ciąży, ponieważ poziom progesteronu wzrasta, a owulacja zostaje zahamowana. Jednak po porodzie, gdy cykl menstruacyjny wraca do normy, objawy często pojawiają się ponownie. 

Leczenie farmakologiczne. Czy endometrioza jest uleczalna? 

Leczenie farmakologiczne to podstawowa metoda kontroli objawów endometriozy, ale nie prowadzi do całkowitego wyleczenia choroby. Terapia hormonalna i leki przeciwbólowe mogą jedynie złagodzić dolegliwości i spowolnić rozwój zmian, jednak po ich odstawieniu objawy często powracają. 

Terapia hormonalna endometriozy. Jak działa i jakie ma ograniczenia? 

Hormony stosowane w leczeniu endometriozy mają na celu hamowanie wzrostu ognisk choroby, ograniczenie stanów zapalnych i redukcję bólu. Stosuje się m.in.: 

• progestageny – wpływają na błonę śluzową macicy poprzez zmniejszenie aktywności endometriozy, 
• doustne tabletki antykoncepcyjne – stosowane w schemacie ciągłym eliminują owulację i miesiączkę, co ogranicza rozwój zmian endometrialnych, 
• agoniści i antagoniści GnRH – silnie obniżają poziom estrogenów, co prowadzi do zahamowania rozwoju choroby, ale może powodować skutki uboczne, takie jak uderzenia gorąca, spadek gęstości kości czy zmiany nastroju. 

Czy leki przeciwbólowe i przeciwzapalne są skuteczne? 

W leczeniu bólu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen, naproksen. Pomagają one zmniejszyć stan zapalny i ograniczyć ból, ale nie wpływają na rozwój choroby. 

Leczenie chirurgiczne endometriozy. Czy operacja to trwałe rozwiązanie? 

W przypadku zaawansowanej endometriozy, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy, stosuje się metody chirurgiczne. 

Laparoskopia, czyli „złoty standard” leczenia operacyjnego 

Jest to zabieg małoinwazyjny, wykonywany przez niewielkie nacięcia w powłokach brzusznych. Pozwala na usunięcie ognisk endometrialnych, zrostów i torbieli jajników. Czy zmiany usunięte podczas operacji mogą powrócić? Niestety tak. U wielu pacjentek w ciągu kilku lat dochodzi do nawrotów, zwłaszcza jeśli operacja nie została połączona z odpowiednią terapią hormonalną. 

Laparotomia – klasyczna operacja brzuszna 

Operacja ta jest stosowana w przypadku rozległych zmian naciekających na jelita, pęcherz moczowy czy inne narządy. Jest bardziej inwazyjna niż laparoskopia i wymaga dłuższego czasu rekonwalescencji. 

Histerektomia – usunięcie macicy i jajników 

Histerektomia jest wykonywana tylko w skrajnych przypadkach, gdy inne metody leczenia nie przynoszą efektów, a pacjentka nie planuje już ciąży. Czy histerektomia gwarantuje wyleczenie? Nie zawsze. Jeśli w organizmie pozostaną ogniska endometriozy (np. w otrzewnej czy jelitach), objawy mogą się utrzymywać nawet po usunięciu macicy. 

 O ekspercie:

Dr n.med. Tomasz Songin jest ginekologiem specjalizującym się w kompleksowej diagnostyce i terapii endometriozy oraz jej powikłań, takich jak niepłodność i zespół bólowy miednicy mniejszej. Kieruje polskim oddziałem Kliniki Miracolo zajmującej się kompleksowym operacyjnym leczeniem endometriozy oraz współtworzy Klinikę FEM, która poza endometriozą w swoim centrum uwagi ma całe spektrum patologii miednicy mniejszej u kobiet. Link do rozmowy TUTAJ

Bibliografia: 

1. Allaire C., Bedaiwy M. A., Yong P. J., Diagnosis and management of endometriosis, CMAJ 2023, 195(10):363-371. 
2. Franca P., Pereira Lontra A., Endometriosis: A Disease with Few Direct Treatment Options, Molecules 2022, 27(13):4034. 
3. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/endometriosis [dostęp 17.02.2025]. 
4. Rolla E., Endometriosis: advances and controversies in classification, pathogenesis, diagnosis, and treatment, F1000Research 2019, 23:8. 
5. Taylor H. S., Kotlyar A. M., Flores V. A., Endometriosis is a chronic systemic disease: clinical challenges and novel innovations, Lancet 2021, 397(10276):839-852.