Czy leki nasenne są bezpieczne? Rodzaje, przeciwwskazania i skutki uboczne

Problemy ze snem w ogromnym stopniu wpływają na jakość życia. Dlatego nie powinniśmy ich lekceważyć. W niektórych sytuacjach leki nasenne są wręcz konieczne, aby móc w ogóle zasnąć. Co na ich temat warto wiedzieć? Które z nich są najlepszym rozwiązaniem, a których warto unikać? Jakie skutki uboczne mogą wywoływać i czy faktycznie są bezpieczne? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.

Leki nasenne na receptę

Leki nasenne na receptę to typ leków, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy. W niektórych przypadkach mogą doprowadzać do uzależnienia oraz zmian osobowości. Można je podzielić na kilka różnych grup. 

Agoniści receptora benzodiazepinowego

W tym momencie najbardziej popularne są leki określane jako „agoniści receptora benzodiazepinowego”.  Zalicza się do nich zarówno benzodiazepiny, jak i niebenzodiazepinowe leki nowej generacji (których składnikiem są organiczne związki chemiczne: zaleplon, zopiklon oraz zolpidem). 

• Benzodiazepiny – wyróżniają się działaniem nasennym i uspokajającym, a także przeciwdrgawkowym, zwiotczającym, przeciwlękowym oraz znieczulającym. W niektórych przypadkach mogą powodować niepamięć (a więc niemożność przypomnienia sobie np. jakiegoś zdarzenia). Należy jednak zaznaczyć, że szybko one uzależniają (wystarczy je przyjmować kilka lub kilkanaście tygodni). W niektórych przypadkach potrafią uzależnić nawet przy sporadycznym przyjmowaniu. Z czasem organizm wymaga dostarczania ich w coraz większych dawkach, dlatego lekarze zalecają ich zażywanie wyłącznie jednorazowo. 
• Leki nowej generacji – nazywane są także „zetkami” ze względu na literę, od której rozpoczynają się ich nazwy. Chodzi tu o organiczne związki chemiczne: zolpidem, zaleplon oraz zopiklon. Działają one podobnie jak benzodiazepiny, jednak łączą się z innymi podjednostkami receptora GABA-ergicznego, dlatego cechują się przede wszystkim działaniem nasennym. Ułatwiają zasypianie oraz poprawiają jakość snu. W porównaniu do benzodiazepin szybciej się wchłaniają, a ich biologiczny okres półtrwania jest krótszy. To z kolei sprawia, ze po zażyciu tego typu leków wieczorem istnieje mniejsze ryzyko pojawienia się porannych objawów w postaci osłabienia sprawności psychomotorycznej, jak również wspomnianej już niepamięci. Co więcej, jeśli stosuje się je raz lub dwa razy w tygodniu, nie powodują one uzależnienia. 

Leki przeciwdepresyjne

Co na sen dobrze się sprawdza? Jak się okazuje, do leczenia bezsenności wykorzystuje się także niektóre leki przeciwdepresyjne, zawierające następujące organiczne związki chemiczne: 

• doksepinę, 
• mianserynę, 
• trazodon, 
• mirtazepinę. 

Szczególnie pomocne okazują się one wówczas, gdy pacjent faktycznie choruje na depresję (ale można je przyjmować nie tylko wtedy). Zapewniają możliwość zastąpienia leku nasennego w ramach długotrwałej terapii. Pogłębiają one sen, a do tego poprawiają jego jakość. Zdarza się jednak, że wywołują skutki niepożądane – dotyczy to zwłaszcza leków z grupy trójpierścieniowej (TLPD). Leki przeciwdepresyjne można stosować razem z wyżej wspomnianymi lekami nowej generacji. Ważne jest również to, że nie powodują uzależnienia. Mogą być także wykorzystane w leczeniu podprogowej depresji. 

Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)

Co na bezsenność zda jeszcze egzamin? Na przykład leki przeciwpsychotyczne. Wywołują one sen na skutek działania dopaminolitycznego oraz blokującego receptory serotoninowe i histaminowe. Ważne jednak, aby przyjmować je pod ścisłą kontrolą lekarza. Wynika to z tego, że mogą one skutkować efektami ubocznymi, zwłaszcza przy chorobach psychicznych. 

Barbiturany

Barbiturany powinny być stosowane w ostateczności, ponieważ uzależniają psychicznie i fizycznie, a do tego przedawkowanie ich może skończyć się śmiercią. 

Leki nasenne bez recepty

Poniżej znajdziesz informacje o najpopularniejszych lekach nasennych bez recepty. 

Leki ziołowe

Jeśli chodzi o leki na sen, które dostępne są bez recepty, najczęściej zawierają one ekstrakty ziołowe, np. z: 

• melisy, 
• szyszek chmielu, 
• lawendy, 
• kozłka lekarskiego, 
• waleriany, 
• rumianku, 
• dziurawca, 
• głogu. 

Tabletki nasenne tego typu sprzyjają wyciszeniu i mają właściwości odprężające. Warto jednak wiedzieć, że ich skuteczność jest dyskusyjna, a przy dłuższym stosowaniu preparaty te mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami. 

Oprócz tego w ich składzie mogą znajdować się: 

• witaminy z grupy B (np. B6, B12), 
• magnez. 

Związki te pozytywnie wpływają na układ nerwowy oraz funkcje psychologiczne. Dzięki nim zmniejsza się zmęczenie oraz znużenie. 

Leki przeciwhistaminowe

Osobną grupę stanowią leki przeciwhistaminowe o działaniu nasennym (w których substancję czynną stanowią organiczne związki chemiczne, np. doksylamina czy  difenhydramina), które również dostępne są bez recepty. Działają one poprzez blokowanie receptora H1. Rezultaty ich stosowania nie są jednak szczególnie widoczne, a do tego szybko przemijają. Dotychczas nie przeprowadzono dostatecznie dużo analiz ich skuteczności, a mimo to powszechnie się je stosuje. 

Melatonina

Jeśli od dłuższego czasu zastanawiasz się, co zrobić, aby szybko zasnąć, na pewno nieraz natknęłaś się na informacje o melatoninie. Czym ona tak naprawdę jest? To hormon, który naturalnie produkowany jest w ludzkim organizmie. Kiedy jego poziom jest wystarczająco wysoki, stajemy się senni. To również dzięki melatoninie nasze ciało wie, kiedy jest dzień, a kiedy noc. 

W niektórych przypadkach melatonina na sen przestaje jednak działać prawidłowo i nie jest w stanie regulować dobowego cyklu snu i czuwania. Wówczas można dostarczać ją organizmowi w postaci leku zawierającego jej substytut. Ważne jednak, aby jej dawka była indywidualnie dobrana przez lekarza. Leki zawierające melatoninę są, co prawda, dostępne bez recepty, ale na wszelki wypadek warto się tutaj skonsultować z lekarzem. Jest to istotne chociażby dlatego, że do jej przyjmowania istnieją pewne przeciwwskazania. Dodajmy, że zazwyczaj zaleca się dawkę na poziomie 3–5 mg/dobę. 

Zastanawiasz się, z czym nie łączyć melatoniny? Na pewno z fluwoksaminą, czyli organicznym związkiem chemicznym z grupy oksymów. Nie należy jej również przyjmować po spożyciu alkoholu.

Czy leki na sen są bezpieczne?

Ziołowe leki nasenne, które dostępne są bez recepty, nie powodują żadnych skutków ubocznych, dlatego bez problemu można je przyjmować. Z kolei te na receptę mogą powodować niepożądane efekty, zależy to jednak od konkretnego leku. Zdarza się, że powodują zawroty i bóle głowy, a nawet obniżenie temperatury ciała. Zdecydowanie najbardziej szkodliwe są barbiturany – zatrucie nimi może doprowadzić do zapaści krążeniowej, utraty przytomności, upośledzenia układu oddechowego, a nawet do zgonu. Pozostałe leki nie są jednak tak niebezpieczne. 

Kto może przyjmować tabletki nasenne? Jakie są do tego przeciwwskazania?

Tabletki nasenne przeznaczone są dla osób zmagających się z bezsennością. Warto jednak zaznaczyć, że przeznaczone są one tylko i wyłącznie dla dorosłych pacjentów, dlatego najlepiej jest je przechowywać w miejscu, do którego dzieci nie mają dostępu. Nie powinny ich przyjmować także osoby, które uczulone są na jakiś składnik leku. Nie są one wskazane również dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Nie należy przyjmować ich po spożyciu alkoholu, który potęguje siłę ich działania. Ważne jest, aby przyjmować odpowiednie dawki leków i nie zwiększać ich bez konsultacji z lekarzem. 

Źródła: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK6630/ (dostęp: 14.01.23) 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3832558/ (dostęp: 14.01.23)