Czy trzeba robić przerwę, stosując antykoncepcję hormonalną?

Jeśli od 5, 10, 15 lat stosujesz antykoncepcję hormonalną, być może zastanawiasz się, jaki może mieć to wpływ na twoje zdrowie. Czy powinnaś zrobić przerwę, biorąc tabletki albo stosując plastry antykoncepcyjne? Czy miałoby to uzasadnienie medyczne? Wątpliwości rozwiewa ginekolog dr Ewa Kurowska.

Antykoncepcję hormonalną uważa się za jedną z najskuteczniejszych oraz najwygodniejszych metod ochrony przed niechcianą ciążą. Bywa również zalecana w innych przypadkach (np. gdy menstruacja wiąże się z dotkliwym bólem albo kiedy cykle miesięczne są nieregularne). Antykoncepcja hormonalna może być dwuskładnikowa (tabletki, plaster, krążek dopochwowy) oraz jednoskładnikowa (implant antykoncepcyjny, zastrzyk, wkładka domaciczna oraz minipigułki).

Jak długo można stosować antykoncepcję hormonalną?

Ponieważ taka forma kontroli urodzin jest komfortowa, wiele kobiet stosuje antykoncepcję hormonalną przez wiele lat. Jak Agnieszka, która przyjmuje tabletki antykoncepcyjne od ponad 5 lat. Z ich działania jest zadowolona. Zastanawia się jednak, czy przyjmując długo pigułki, które ingerują w naturalne mechanizmy funkcjonowania organizmu, nie powinna zrobić w pewnym momencie przerwy.

– Nie ma takich zaleceń – mówi dr n. med. Ewa Kurowska, ginekolog ze Szpitala Medicover. – Pamiętajmy, że antykoncepcja hormonalna dostępna jest na receptę, w związku z tym pacjentka, która ją stosuje, przynajmniej raz w roku jest badana przez swojego lekarza. Ginekolog zleca wszystkie, jego zdaniem, niezbędne badania, a ich zakres zależy m.in. od wywiadu przeprowadzonego z pacjentką, jej stylu życia, ewentualnych chorób czy zmian w piersiach, o ile zostaną wykryte. Nie jest więc tak, że kobieta stosuje antykoncepcję hormonalną bez żadnej kontroli.

Antykoncepcja hormonalna a choroby

Chociaż antykoncepcja hormonalna nie wymaga robienia przerw, to czasem lekarz może zdecydować np. o zmianie preparatu. Albo w ogóle odradzi rozpoczynanie stosowania tej metody zapobiegania ciąży. Dr Ewa Kurowska tłumaczy, że może tak się zdarzyć, kiedy np. lekarz stwierdzi, że u danej pacjentki istnieje ryzyko rozwinięcia się żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (zakrzepica) albo pacjentka należy do grupy podwyższonego ryzyka raka sutka (czyli ryzyko choroby jest większe niż korzyści wynikające ze stosowania antykoncepcji hormonalnej).

Dr Kurowska wyjaśnia, że istnieje zwiększone ryzyko występowania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u pacjentek stosujących antykoncepcję hormonalną. Zaobserwowano ponadto, że rak piersi występuje nieco częściej u kobiet stosujących tabletki antykoncepcyjne niż u kobiet w tym samym wieku, które ich nie stosują.

– Większa wykrywalność jakichkolwiek chorób w grupie pacjentek stosujących antykoncepcję hormonalną związana jest jednak z tym, że chodzą one do lekarza i się regularnie badają – zaznacza dr Ewa Kurowska.

Odstawienie tabletek antykoncepcyjnych powoduje, że ryzyko zachorowania na raka piersi zaczyna stopniowo się zmniejszać, natomiast po 10 latach od zaprzestania ich stosowania ryzyko zachorowania jest takie samo jak u kobiet, które nigdy tabletek nie stosowały.

Badania naukowe udowodniły natomiast, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza długotrwałe, chroni przed takimi chorobami jak: rak jajnika, rak endometrium czy rak jelita grubego.

Odstawienie antykoncepcji hormonalnej – jak zrobić to właściwie?

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne podkreśla, że działanie antykoncepcji hormonalnej jest w pełni odwracalne. Oznacza to, że kobieta, która postanowi z niej zrezygnować, wróci do płodności, ale adekwatnej do jej wieku (przykładowo: jeśli rozpoczęła przyjmowanie tabletek w wieku 20 lat i po 10 latach chce jej odstawić, będzie miała płodność trzydziestolatki, a nie dwudziestolatki).

Jak bezpiecznie zakończyć stosowanie antykoncepcji hormonalnej?

– Najlepiej wybrać tabletki do końca listka i na tym zakończyć ich przyjmowanie. Nie zalecam przerywania stosowania pigułek w środku listka, ponieważ wtedy należy spodziewać się wystąpienia plamienia lub krwawienia i nie jest pewne, kiedy pojawi się normalna miesiączka – przestrzega dr Ewa Kurowska.

Nieco inaczej rzecz ma się w przypadku tabletek jednoskładnikowych (tzw. minipigułek), które przyjmuje się ciągle, bez przerwy na krwawienie z odstawienia. Stosowanie minipigułek można przerwać w dowolnym momencie.

Miesiączka po zakończeniu stosowania antykoncepcji hormonalnej powinna pojawić się już w następnym cyklu.

– Ale jeśli jest to pacjentka po menopauzie, to nie będziemy się spodziewać, że w jej przypadku krwawienie powróci. W innej sytuacji jest kobieta, która przyjmowała tabletki z powodu zespołu policystycznych jajników i nie miesiączkowała albo miała miesiączkę raz na trzy miesiące. Wtedy odstawienie tabletek może spowodować, że wszystko wróci do stanu sprzed ich przyjmowania, czyli menstruacja znowu będzie pojawiała się rzadko – tłumaczy dr Kurowska.

Podsumowując: jeśli kobieta stosująca antykoncepcję hormonalną regularnie przychodzi do lekarza, robi wszystkie zlecone jej badania i dobrze toleruje dany preparat, to jej zdrowie znajduje się pod kontrolą i może ona stosować wybraną formę antykoncepcji długo. Robienie w tym czasie przerw nie ma medycznego uzasadnienia.