Czym grozi stan przedrzucawkowy w ostatnim trymestrze ciąży? Przyczyny, objawy i leczenie zatrucia ciążowego

Stan przedrzucawkowy, nazywany gestozą lub zatruciem ciążowym, jest zjawiskiem występującym najczęściej w ostatnim trymestrze ciąży albo zaraz po porodzie. Może pojawić się niespodziewanie i nieść za sobą ryzyko zakłóceń w przebiegu ciąży. Gestoza na krótko przed porodem jest wskazaniem do cesarskiego cięcia.

Charakterystycznym objawem stanu przedrzucawkowego w ciąży jest wysokie ciśnienie i nadmiar białka w moczu, co jest równoznaczne z koniecznością hospitalizacji. Nieleczone i niemonitorowane zatrucie ciążowe może doprowadzić do napadów drgawek i śpiączki u ciężarnej.

Co to jest stan przedrzucawkowy w ciąży?

Stanem przedrzucawkowym, nazywanym także gestozą lub zatruciem ciążowym, określa się zjawisko towarzyszące ciężarnym najczęściej w ostatnim trymestrze ciąży charakteryzujące się nadciśnieniem i białkomoczem. Zatrucie ciążowe może wystąpić także wcześniej lub nawet dwa dni po porodzie, jeśli przyszła mama miała wcześniej kłopoty z ciśnieniem lub podobne zaburzenia towarzyszyły jej w poprzednich ciążach. Stanu przedrzucawkowego w ciąży nie wolno lekceważyć. Jest on wskazaniem do hospitalizacji, ponieważ nieleczony może doprowadzić do groźnych w skutkach powikłań, czasem nawet do śpiączki.

Przyczyny stanu przedrzucawkowego

U kobiet ciężarnych ze stanem przedrzucawkowym przyczyną zatrucia może być szereg czynników takich jak:

• otyłość przyszłej mamy, zwłaszcza bmi > 30,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby nerek,
• choroby o podłożu autoimmunologicznym np. zespół antyfosfolipidowy lub toczeń rumieniowaty układowy,
• choroby metaboliczne takie jak cukrzyca,
• wiek poniżej 20 roku życia lub powyżej 40 roku życia,
• dodatni wywiad rodzinny (jeśli kobieta miała już stan przedrzucawkowy w poprzedniej ciąży lub ma predyspozycje do skoków ciśnienia tętniczego),
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

Przyczyną pojawienia się stanu przedrzucawkowego jest też ciąża wielopłodowa.

Objawy stanu przedrzucawkowego

Typowym objawem stanu przedrzucawkowego jest wysokie ciśnienie tętnicze (większe niż 140/90 mm Hg). W dobowej zbiórce moczu pojawia się nadmiar białka (powyżej 300 mg), który niesie ryzyko zakłóceń w przebiegu ciąży. Przyszła mama może się skarżyć na bóle głowy o dużym nasileniu, zaburzenia ostrości widzenia i okresowo występujące mroczki przed oczami. Nieprawidłowości są też obecne w wynikach badań laboratoryjnych. Pojawia się małopłytkowość i zwiększona aktywność enzymów wątrobowych (aspat, alat, GGTP, HBs). Narastające w wyniku zatrzymania moczu obrzęki mogą utrudniać funkcjonowanie i są niebezpieczne dla dziecka. Ciężarna znacznie przybiera na wadze. Zatrucie ciążowe pojawia się zwykle w ostatnim trymestrze ciąży, ale nie jest to regułą. Równie niebezpieczny jest stan przedrzucawkowy po porodzie, który może doprowadzić do drgawek padaczkowych lub śpiączki i gestoza w drugim trymestrze, która zmusza mamę do prowadzenia bardzo oszczędnego trybu życia aż do dnia porodu.

Jak się leczy stan przedrzucawkowy?

Leczenie stanu przedrzucawkowego wymaga hospitalizacji. Możliwość pozostania w domu mają jedynie te mamy, u których gestoza jest na tyle łagodna, że nie zagraża życiu ani zdrowiu zarówno jej i dziecka. Gdy zatrucie ciążowe pojawi się w drugim trymestrze ciąży, konieczne jest unormowanie ciśnienia i prowadzenie bardzo oszczędnego trybu życia, żeby zapobiec ewentualnym powikłaniom. Jeśli ciężarna jest w ostatnim trymestrze i zbliża się do porodu, stan przedrzucawkowy jest wskazaniem do rozwiązania ciąży poprzez cesarskie cięcie. Gestoza może ujawnić się też po porodzie, dlatego świeżo upieczona mama musi być pod stałą opieką lekarza prowadzącego przez pierwsze dwa dni od momentu rozwiązania.

Powikłania po stanie przedrzucawkowym

Objawów stanu przedrzucawkowego nie wolno lekceważyć, ponieważ może zakłócić przebieg ciąży i doprowadzić do szeregu groźnych powikłań. Oto one:

• przedwczesne odklejenie się łożyska, czego skutkiem może być śmierć dziecka w łonie matki lub zgon ciężarnej spowodowany krwotokiem,
• silne krwawienie,
• pęknięcie wątroby,
• udar mózgu,
• rzucawkowe napady drgawek,
• śpiączka.

Kobiety ciężarne ze skokami ciśnienia i charakterystycznymi symptomami stanu przedrzucawkowego powinny się zgłosić do szpitala. Decyzja o dalszym postępowaniu zależy od lekarza prowadzącego.  Stan przedrzucawkowy mija zwykle w okresie połogu (do 6 tygodni po porodzie), ale jest duże ryzyko jego wystąpienia również w następnych ciążach. Stan matki po porodzie powinien być stale monitorowany, ponieważ jest ona podatna na zachorowanie na nadciśnienie tętnicze w późniejszym czasie.