Czym jest hipospermia? Jeden z powodów niepłodności męskiej

Hipospermia to rodzaj zaburzenia produkcji ejakulatu, charakteryzuje się skąpym wytryskiem. Może stanowić bezpośrednią przyczynę niepłodności męskiej, szczególnie w sytuacji, gdy współwystępuje z innymi zaburzeniami, np. oligospermią, czyli zbyt małą liczbą plemników w nasieniu. Czy hipospermię można leczyć? Jakie ma znaczenie dla zajścia w ciążę?

Co to jest hipospermia?

Hipospermia jest stwierdzana, kiedy podczas seminogramu stwierdza się zbyt małą objętość nasienia w wytrysku. Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) prawidłowa wartość to 1,4 ml ejakulatu, a każdy niższy wynik jest wskazaniem do pogłębionej diagnostyki. Wyróżnia się:

• hipospermę przejściową – główną przyczyną jest częsty wytrysk, który obciąża układ rozrodczy mężczyzny i prowadzi do produkcji mniejszej ilości ejakulatu,
• hipospermię trwałą – stoją za nią zaburzenia, które zostały opisane pokrótce w dalszej części artykułu.

Hipospermia – teratozoospermia, oligospermia

Jak wspomniano, hipospermia może występować z innymi zaburzeniami produkcji plemników, np. oligospermią (zbyt mała liczba gamet męskich w nasieniu) czy teratozoospermią (nieprawidłowa budowa plemników). Każda kolejna patologia zmniejsza szansę na naturalne poczęcie dziecka.

Możliwe przyczyny zbyt małej objętości ejakulatu

Do rozwoju hipospermii mogą się przyczynić m.in.:

• niektóre leki – sterydy czy chemioterapia mają liczne skutki uboczne, niektóre z nich wpływają także na płodność i produkcję plemników,
• nieprawidłowa budowa nasieniowodów – zbyt wąskie światło nasieniowodu może prowadzić do zmniejszenia objętości ejakulatu. Taka sytuacja może być np. wynikiem wrodzonych zaburzeń anatomicznych, ale też operacji, w której wyniku powstał bliznowiec,
• zaburzenia hormonalne – tak jak u kobiet, tak i u mężczyzn dochodzi niekiedy do zaburzeń równowagi hormonalnej. Za niepłodność męską może odpowiadać zbyt niski poziom testosteronu związany np. z chorobami przysadki mózgowej, jąder, ale i z otyłością,
• niezdrowy styl życia – nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, mała aktywność fizyczna oraz dieta uboga w witaminy i minerały mogą prowadzić do hipospermii,
• ejakulacja wsteczna – stan, podczas którego część nasienia trafia do pęcherza, zamiast wydostawać się na zewnątrz,
• żylaki powrózka nasiennego i inne choroby, np. mukowiscydoza, choroby weneryczne, zaburzenia obejmujące prostatę czy inne organy lub gruczoły męskiego układu rozrodczego.

Diagnostyka i leczenie hipospermii

Badanie nasienia to wspomniany wyżej seminogram (in. speriogram), który pozwala ocenić parametry ejakulatu takie jak jego objętość, ale też liczba plemników w próbce, ich budowa czy ruchliwość. Próbkę pobiera się podczas masturbacji do specjalnego pojemnika – najlepiej zrobić to w klinice, w której sperma będzie badana. Przed oddaniem materiału należy wstrzymać się od wytrysków przez kilka dni. Metody leczenia hipospermii są zależne od przyczyny wystąpienia problemu. Mogą obejmować:

• zmianę stylu życia – w niektórych przypadkach rezygnacja z używek, zwiększenie codziennej aktywności fizycznej oraz poprawa diety mogą znacząco podnieść jakość nasienia, szczególnie u osób, u których dodatkowo występuje nadwaga lub otyłość,
• terapia hormonalna – może się okazać skuteczna, jeżeli za hipospermię odpowiada zbyt niski poziom testosteronu lub zaburzenia pracy gruczołów układu hormonalnego,
• zabieg chirurgiczny – wykonywany w sytuacji stwierdzenia wad anatomicznych lub fizycznych blokad w nasieniowodach albo innych częściach męskiego układu rozrodczego,
• inne postępowanie medyczne – dostosowane do przyczyny lub choroby bezpośrednio odpowiedzialnej za wystąpienie zaburzeń w produkcji ejakulatu.

Diagnostyka i leczenie hipospermii często wymaga podejścia holistycznego, a więc działania podejmowane są we współpracy różnych specjalizacji lekarskich. Przydatna może się okazać pomoc ginekologa, androloga, urologa czy endokrynologa. Dlatego w razie wystąpienia problemów z poczęciem, najlepiej jest się zgłosić do kliniki leczenia niepłodności.

Hipospermia a ciąża

Hipospermia nie wyklucza naturalnego poczęcia dziecka, szczególnie wtedy, gdy stan jest przejściowy, a liczba plemników w nasieniu oraz ich budowa są poprawne. Ważna jest tutaj właściwa diagnoza oraz wdrożenie skutecznego leczenia, które wyeliminuje bezpośrednią przyczynę problemu.

Jeżeli jednak pełne wyleczenie nie będzie możliwe, będziecie mogli skorzystać ze wsparcia, jakie oferują alternatywne metody zapłodnienia. To inseminacja domaciczna (IUI) oraz zapłodnienie in vitro (IVF), które od 1 czerwca 2024 roku (IUI była dostępna już wcześniej) są w Polsce refundowane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) na zasadach określonych w rządowym programie wsparcia in vitro.

Bibliografia:

1. Forand A., Messiaen S., Habert R., Bernardino-Sgherri J., Exposure of the mouse perinatal testis to radiation leads to hypospermia at sexual maturity, Society for Reproduction and Fertility 2009, ISSN 1479-1626.
2. Gomez M. B., Masip M. A., Salvador Z., Goosman C. A., What Is Hypospermia? – Causes, Symptoms & Treatment, inviTRA.
3. Ramanan V. E., Sathyanandhan S., A Case Report of Idiopathic OAT Syndrome, Associated with Necrospermia and Hypospermia, Reversed with Individualized Homeopathy, Clinical Case Report 2022, 111(04): 301-306.
4. Robin G., Marcelli F., Mitchell V., Marchetti C., Lemaitre L., Dewailly D., Leroy-Billiard M., Rigot J-M., Why and how to assess hypospermia?, Gynecologie Obstetrique & Fertilite 2008, 36(10): 1035-1042.
5. WHO laboratory manual for the examination and processing of human semen, World Health Organization 2021.