Reaktywne zapalenie stawów. Jak je zdiagnozować i leczyć?

Reaktywne zapalenie stawów może rozwinąć się w wyniku agresji układu odpornościowego na skutek przebytych wcześniej zakażeń bakteryjnych. Schorzenie objawia się stanem zapalnym w obrębie stawów kończyn dolnych – kolan, stawów skokowych, drobnych stawów stóp oraz kręgosłupa. Choroba może atakować również układ moczowo-płciowy i błony śluzowe. Dowiedz się, w jaki sposób objawia się zespół Reitera.

Czym jest reaktywne zapalenie stawów?

Reaktywne zapalenie stawów (dawniej określane mianem zespołu Reitera) to schorzenie reumatyczne zaliczane do grupy tzw. seronegatywnych spondyloartropatii, przybierające postać jednostawowego lub asymetrycznego zapalenia stawów wraz z zajęciem stawów kręgosłupa. Choroba może rozwinąć się jako powikłanie wcześniejszej infekcji bakteryjnej układu oddechowego, pokarmowego lub moczowo-płciowego.

Reaktywne zapalenie stawów. Przyczyny

Dokładne przyczyny reaktywnego zapalenia stawów nie zostały poznane. Jak wynika z obserwacji, do najczęstszych czynników etiologicznych należą:

• pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae (m.in. Salmonella enteritidis – stanowi główną przyczynę reaktywnego zapalenia stawów u dzieci)
• Yersinia, Campylobacter, Shigella,
• wirus HIV,
• chlamydie (Ch. Trachomatis, Ch. Pneumoniae),
• inne bakterie, np. Borrelia burgdorferi, dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae).

Reaktywne zapalenie stawów. Objawy

Pierwsze symptomy reaktywnego zapalenia stawów pojawiają się zwykle ok. 1-6 tygodni po zakażeniu. Objawy ze strony narządu ruchu obejmują ból pojedynczego stawu lub kilku z nich – najczęściej jest to staw kolanowy, skokowy, okolice śródstopia oraz drobne stawy palców. Bolesne bywa też ścięgno Achillesa i rozcięgno podeszwowe. Dolegliwościom towarzyszą:

• obrzęk,
• ograniczenie ruchomości,
• trudności w chodzeniu,
• ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego oraz stawów biodrowych.

W poniższej tabeli przedstawiono objawy reaktywnego zapalenia stawów ze strony innych układów.

Jak zdiagnozować reaktywne zapalenie stawów?

Do diagnozy reaktywnego zapalenia stawów wykorzystuje się przede wszystkim wywiad medyczny dotyczący lokalizacji dolegliwości bólowych oraz informacji o przebytej chorobie układu pokarmowego lub moczowego. U chorych na ReA w badaniach laboratoryjnych obserwuje się zwiększone wskaźniki stanu zapalnego:

• OB,
• białka C-reaktywnego.

Zalecane są również badania na obecność antygenu HLA-B27, który znajduje się u większości chorych z reaktywnym zapaleniem stawów. Wartość diagnostyczną stanowią także badania obrazowe, takie jak RTG, ultrasonografia lub rezonans magnetyczny.

Reaktywne zapalenie stawów. Leczenie

Metody leczenia reaktywnego zapalenia stawów uzależnione są od zaawansowania schorzenia oraz występujących objawów. W większości przypadków terapia opiera się na przyjmowaniu niesteroidowych środków przeciwzapalnych. Lekarz może także podjąć decyzję o podaniu glikokortykosteroidów w formie zastrzyków dostawowych lub tabletek. W cięższych przypadkach wdrożone zostaje leczenie biologiczne.

Istotnym elementem terapii jest ograniczenie aktywności fizycznej oraz wdrożenie rehabilitacji opartej na odpowiednio dobranych ćwiczeniach, które mają za cel wzmocnienie siły mięśniowej oraz poprawę elastyczność stawów. Większość pacjentów wraca do pełni zdrowia, nie wykazując późniejszych objawów. Jednak u niektórych dochodzi do rozwinięcia przewlekłej lub nawrotowej formy choroby, co powoduje ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu.

Bibliografia:

1. Biernat-Kałuża E., Reaktywne zapalenie stawów jako interdyscyplinarny problem medyczny, Carolina Medical Center 2001, t. 1, nr 3, s. 222-230.
2. Kwiatkowska B., Filipowicz-Sosnowska A., Reactive arthritis, Polish Archives of Internal Medicine 2009, 119(1-2): 60-65.
3. Kwiatkowska B., Maślińska M., Postępy w diagnostyce i leczeniu reaktywnego zapalenia stawów, Reumatologia 2011, 49(5): 354-360.