Czym jest i na czym polega metoda Vojty? W jaki sposób wspiera diagnostykę i rehabilitację?

Diagnostyka i rehabilitacja metodą Vojty wykorzystywana jest głównie do stymulacji niemowląt i dzieci, ale sprawdza się również w przypadku osób dorosłych. Terapia Vojty stosowana jest do rozpoznawania zaburzeń i leczenia schorzeń na tle neurologicznym. Ćwiczenia Vojty mają swoich zwolenników, ale wzbudzają też sprzeciw wśród lekarzy i fizjoterapeutów.

Rehabilitacja dzieci metodą Vojty może być praktykowana wyłącznie przez osoby z odpowiednim przygotowaniem do tego typu pracy. Kurs Vojty jest jednym z bardziej pożądanych szkoleń wśród personelu branży rehabilitacji ruchowej, mimo że ceny kursu Vojty rozpoczynają się od blisko dziesięciu tysięcy złotych.

Metoda Vojty

Metoda Vojty to metoda rehabilitacji usprawniającej opracowana przez czeskiego lekarza Vaclava Vojte w latach 60. Składa się z dwóch etapów – diagnostycznego i terapeutycznego.

Diagnostyka według Vojty polega na ocenie rozwoju niemowlęcia pod kątem jego spontanicznej motoryki ułożenia ciała w przestrzeni w siedmiu prowokacyjnych próbach prowadzonych w odpowiedniej kolejności oraz oceny reaktywności posturalnej i odruchów pierwotnych.

Terapia metodą Vojty polega na kierunkowej stymulacji dziecka poprzez odpowiednie ułożenie bądź uciśnięcie określonych stref na ciele pacjenta wywołujących w nim potrzebę wykonywania ściśle określonego, a zarazem prawidłowego wzorca ruchowego. Rehabilitacja ruchowa Vojty pozwala na osiągnięcie kolejnych kroków rozwoju.

Metoda Vojty umożliwia zarejestrowanie zaburzeń rozwojowych dziecka już w pierwszych tygodniach jego życia, a także pozwala na wczesne rozpoczęcie rehabilitacji, czym zapobiega pogłębianiu się i utrwalaniu patologicznych wzorców motorycznych, postawy i lokomocji w przyszłości.

Rehabilitacja Vojty

Rehabilitacja wg Vojty pozwala na wczesne potwierdzenie bądź wykluczenie asymetrii ułożeniowej, odruchów ciała oraz zaburzenia napięcia mięśniowego dziecka, dlatego ideą terapii Vojty nie jest ćwiczenie określonej grupy mięśniowej, ale aktywizacja gorsetu niezbędnego do realizacji danej funkcji ruchowej, rozwoju funkcji poznawczych i ogólnego wypracowania prawidłowej postawy.

Ćwiczenia metodą Vojty wykorzystują fizjologiczne odruchy układu ruchu, w zależności od pozycji ułożeniowej, np. podczas terapii Vojty na łokciach czy na kolanach mięśnie i stawy, na których skupia się ruch, ustabilizują ciało w danej pozycji, napięcie poszczególnych struktur normalizuje się, a mięśnie brzucha i grzbietu nieświadome napinają się i wspomagają stabilizację sylwetki. W ten sposób wymuszona pozycja, jaką przyjęło dziecko, uaktywnia do współpracy ze sobą wszystkie grupy mięśniowe posturalne i obwodowe, nie dopuszczając do przejęcia kontroli nad ciałem przez niewłaściwy odruch zaburzonego neurologicznie dziecka.

Ćwiczenia Vojty stanowią trening siły, koordynacji i równowagi mięśniowej szczególnie dla zaburzeń mięśniowo-neurologicznych o charakterze wiotkim.

Rehabilitacja Vojty zawsze odbywa się w obecności rodziców i z ich czynnym udziałem.

Dla kogo jest rehabilitacja metodą Vojty?

Ćwiczenia Vojty na asymetrię i zaburzenia pierwotnej koordynacji ruchowej wskazane są dla osób z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Osoba z zaburzeniami na tym tle od pierwszych dni życia nie realizuje genetycznie uwarunkowanego programu rozwoju ze względu na uszkodzenia dróg i ośrodków nerwowych. Bez interwencji diagnostycznej i fizjoterapeutycznej niemowlę posługuje się kompensacyjnymi wzorcami ruchowymi, które długotrwale powtarzane utrwalają się w mózgu i w świadomości neurologicznej jako prawidłowy schemat własnego ciała.

Metoda rehabilitacji Vojty wskazana jest w przebiegu m.in.:

• umiarkowanych i ciężkich zaburzeń ośrodkowej koordynacji ruchowej,
• kręczu szyi pochodzenia neurologicznego,
• niedowładów obwodowych,
• rozszczepu kręgosłupa,
• przepukliny oponowo-rdzeniowej,
• wodogłowia,
• miopatii i zespołów genetycznych,
• wad wrodzonych mózgu,
• mózgowego porażenia dziecięcego,
• zaburzeń układu wegetatywnego.

Rehabilitacja metodą Vojty polega na odruchowym aktywowaniu genetycznie zablokowanych mechanizmów i wzorców ruchowych i lokomocyjnych. Ćwiczenia Vojty wyzwalają efekt zależnie od stopnia uszkodzenia układu neurologicznego, wieku pacjenta, indywidualnych predyspozycji psychomotorycznych oraz systematyczności rehabilitacji Vojty.

Metoda Vojty – czy są skutki uboczne?

Niemowlęta i małe dzieci z zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego często przejawiają nadwrażliwość na bodźce dotykowe oraz każdą zmianę pozycji ciała w przestrzeni, szczególnie wbrew ich woli. Dziecko zmuszone do niekomfortowej dla niego pozycji broni się przed niewygodą i wysiłkiem głośnym płaczem oraz uciekaniem z rąk terapeuty. Dlatego ćwiczenia wg Vojty uznawane są za brutalne i sprawiające dziecku ból.

Metoda Vojty, wbrew tym opiniom, jest bezbolesna, a ćwiczenia odpowiednio prowadzone mogą stać się rodzajem zabawy. Specjaliści tłumaczą, że jedyny powód płaczu dziecka wywołany terapią Vojty to reakcja na konieczność blokowania patologicznych ruchów i wymuszanie na dziecku odpowiednich pozycji ułożeniowych. Małe dzieci płaczą z wielu powodów, a ich niezadowolenie może wynikać z innych przyczyn, np. z temperamentu, problemów żołądkowych czy niekompetencji terapeuty.

Rehabilitacja niemowląt metodą Vojty to jedyna metoda rehabilitacji nie wymagająca od dziecka świadomej aktywności ruchowej, a inną zaletą jest również możliwość prowadzenia ćwiczeń Vojty w warunkach domowych, najbardziej przyjaznych dziecku.