Kolostomia, czyli sztuczny odbyt na powierzchni brzucha

Wyłonienie kolostomii potrafi uratować życie, kiedy u chorej osoby wytnie się fragment jelita grubego lub odbytnicy. Wiąże się ono jednak z pewnymi konsekwencjami. Na co dzień trzeba wszak korzystać ze specjalnych worków, które pozwalają odprowadzać kał z organizmu. Co musisz wiedzieć o tzw. sztucznym odbycie? Jakie jego rodzaje można wyróżnić? Na czym opiera się dieta w takich okolicznościach? 

Kolostomia – co to jest? 

Kolostomia, nazywana także odbytem brzusznym, sztucznym odbytem lub przetoką jelitową, to odbyt stworzony na powierzchni brzucha. Wykonuje się go poprzez operację polegającą na wyprowadzeniu światła jelita grubego na brzuch. Dzięki temu tworzy się drogę, którą pacjent będzie mógł odprowadzać kał i wydalać gazy – treść jelitową odprowadza się wówczas do tzw. worków stomijnych. Po raz pierwszy taki zabieg został przeprowadzony w 1710 r. Kolostomia może być wykonywana: 

• na zawsze –  wówczas nazywa się ją kolostomią definitywną. Tworzy się ją wtedy, gdy trzeba usunąć odbyt i odbytnicę razem ze zwieraczami i nie da się przywrócić ciągłości przewodu pokarmowego, 
• tylko na jakiś czas – w takiej sytuacji mówi się o kolostomii czasowej. Wykonuje się ją na pewien okres, bo nie ma konieczności usuwania odbytu i odbytnicy. Można też w tym przypadku odtworzyć ciągłość przewodu pokarmowego. 

Istnieje także inny podział kolostomii: 

• kolostomia dwulufowa (pętlowa) – wykonuje się ją, aby zespolić chirurgicznie fragmenty jelita. Do jej powstania dochodzi wtedy, gdy na powierzchnię brzucha wyprowadzana jest pętla jelita grubego lub cienkiego. Następnie się ją nacina, w wyniku czego powstają dwa otwory stomijne, 
• kolostomia jednolufowa – polega na umieszczeniu bliższego żołądkowi końca jelita w otworze w powłokach brzusznych. Drugiego, ostatniego odcinka jelita, który znajduje się w pobliżu odbytnicy, nie ma, jako że zamknięto go operacyjnie lub usunięto dolny fragment przewodu pokarmowego. 

W którym miejscu wyłania się kolostomię? Można wykonać ją: 

• na poprzecznicy – umieszcza się ją wówczas na środku brzucha, stolec ma tutaj konsystencję płynną lub półpłynną, 
• na esicy – wyłania się ją w dolnej części brzucha, w tym przypadku stolec najbardziej przypomina ten, który wydalają osoby zdrowe, 
• na okrężnicy zstępującej – umieszcza się ja po lewej stronie brzucha, stolec jest tutaj zwarty i częściowo uformowany, 
• na okrężnicy wstępującej – umieszcza się po prawej stronie brzucha, w tym przypadku stolec jest rzadki i przypomina papkę. 

Można wykonać zatem kolostomię na różnych fragmentach okrężnicy. Gdzie wyłania się ją najczęściej? Jak się okazuje, po lewej stronie ciała, zdarza się jednak, że czasem robi się to również po stronie prawej. 

Kolostomia a ileostomia 

W przypadku kolostomii wydala się stolec i gazy, niekiedy także treść papkowatą. Jeśli chodzi z kolei o ileostomię, usuwa się treść jelitową, która wydala się poprzez stożek stomii jelita. Co więcej, w przypadku tego drugiego zabiegu wykonuje się przetokę na jelicie cienkim, zazwyczaj po prawej stronie brzucha. 

Wskazania do kolostomii 

Oto najważniejsze wskazania do kolostomii: 

• choroba uchyłkowa jelita grubego, 
• powikłania po radioterapii, 
• nowotwory odbytu, 
• nowotwory jelita grubego, 
• wrodzone anomalie dolnego odcinka jelita grubego, 
• uszkodzenia w wyniku urazu odbytu, 
• uszkodzenia w wyniku urazu miednicy małej, 
• choroby zapalne jelit. 

Zdecydowanie najczęściej tworzy się kolostomię wtedy, gdy trzeba usunąć końcowy odcinek odbytnicy, np. z powodu nowotworu jelita, po czym nie da się w sposób normalny wydalać kału. 

Kolostomia a dieta 

Po utworzeniu kolostomii bardzo istotną rolę odgrywa dieta, która powinna być zbilansowana i urozmaicona. Należy w tym przypadku spożywać 5 posiłków dziennie, w regularnych odcinkach czasowych. Ostatni z nich dobrze jest jeść na 2 godziny przed snem. Najlepiej wykreślić z jadłospisu potrawy smażone oraz napoje gazowane. Wskazane są tutaj również produkty z wysoką ilością białka, np. mleko, ryby, ser. Polecamy spożywać też żywność bogatą w błonnik, dzięki któremu procesy trawienia przebiegają sprawniej. 

Pielęgnacja kolostomii 

Bardzo ważne jest to, aby odpowiednio pielęgnować skórę wokół stomii, oczyszczając ją przy pomocy ciepłej wody i środków łagodzących – w przeciwnym razie, w wyniku styczności z treścią jelitową, może dochodzić do podrażnień. Na co dzień należy nosić wspomniane już worki stomijne, które najczęściej mają cielistą barwę. Dzięki temu trudno byłoby je zauważyć np. w razie, gdyby wysunęły się na wierzch. 

Bibliografia: 

1. Engida A., Ayelign T., Mahteme B., Aida T., Abreham B., Types and Indications of Colostomy and Determinants of Outcomes of Patients After Surgery, Ethiopian Journal of Health Sciences 2016, 26(2), s. 117-120. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560503/ [dostęp 16.04.24]. 
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK565910/ [dostęp 16.04.24].