Czym jest nykturia? Objawy, rozpoznanie i leczenie nykturii

Wizyta w toalecie w trakcie nocy może zdarzyć się każdemu. Kiedy jednak wybudzenia z powodu parcia na pęcherz następują często i regularnie, mogą świadczyć o groźnej chorobie układu moczowego. Czym jest nykturia? Jak ją rozpoznać i leczyć?

Co to jest nykturia? 

Nykturię definiuje się jako potrzebę wstania w nocy więcej niż jeden raz w celu oddania moczu. Częstotliwość nykturii wzrasta wraz z wiekiem. Badania potwierdzają, że o ile u osób między 20. a 50. rokiem życia ten problem występuje u 5-15% społeczeństwa, o tyle po 70. roku życia może dotyczyć nawet co drugiej osoby. W literaturze wskazuje się, że nykturia dotyka obu płci, ale zdarza się częściej u młodych kobiet niż mężczyzn i odwrotnie, częściej u mężczyzn w podeszłym wieku niż kobiet.

Możliwe przyczyny nykturii 

Przyczyn wzmożonego wydalania moczu w godzinach nocnych może być wiele. Często jest nią po prostu spożywanie dużej ilości wody bezpośrednio przed snem. Wśród innych powodów wymienia się: 

• spożywanie dużych ilości kofeiny lub alkoholu; 
• przyjmowanie diuretyków (leków moczopędnych); 
• występowanie chorób takich jak cukrzyca, bezdech senny, niewydolność serca, choroby nerek; 
• otyłość; 
• choroby prostaty (u mężczyzn), 
• zaburzenia neurologiczne, 
• stany zapalne występujące w obrębie układu moczowo-płciowego.

Jakie są objawy nykturii? 

Podstawowym objawem nykturii jest nadmiernie częste oddawanie moczu w nocy. Kiedy jednak przyczyna dolegliwości jest chorobowa, mogą wystąpić dodatkowe symptomy. W przypadku cukrzycy jest to np. wzmożone pragnienie, niekontrolowany apetyt wywołany wahaniami cukru we krwi czy zaburzenia czucia. Z kolei choroby prostaty objawiają się bardzo częstą mikcją w niewielkich ilościach (kropelkowe oddawanie moczu) oraz odczuwalnym bólem i pieczeniem podczas tej czynności.

Jakie badania wykonać w przypadku nykturii? 

Pierwszym etapem diagnostyki nykturii jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem. Podczas rozmowy specjalista ustala, jak często dana osoba wstaje w nocy, jaka jest objętość wydalanego moczu, a także ile płynów i kiedy przyjmuje pacjent. Diagnostyka ma na celu wyeliminowanie lub potwierdzenie potencjalnych przyczyn chorobowych, dlatego w zależności od podejrzeń, może objąć różnego rodzaju badania.  

Przy problemach z prostatą bada się poziom PSA oraz powiększenie gruczołu krokowego, a pomocniczo także CRP. W przypadku cukrzycy będzie to oznaczenie stężenia glukozy w moczu lub krwi, ustny test tolerancji glukozy (OGTT) oraz ustalenie poziomu hemoglobiny glikowanej. Inne przyczyny mogą wymagać konsultacji ze specjalistami neurologii czy endokrynologa. 

Jak wygląda leczenie nykturii? 

Leczenie nykturii w dużej mierze zależy od przyczyny dolegliwości. Przede wszystkim należy przyjrzeć się stylowi życia pacjenta. Rekomenduje się ograniczenie spożycia kofeiny i alkoholu, a także regularne spożywanie niewielkich porcji płynów w ciągu dnia. 

Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu pacjentom analogów hormonu antydiuretycznego, takich jak wazopresyna czy desmopresyna. Jeśli przyczyną jest przerost prostaty, podaje się selektywne alfa-1 blokery. W przypadku infekcji pacjentom przepisywane są leki antybakteryjne. Nadreaktywny pęcherz i nietrzymanie moczu są leczone za pomocą antagonistów receptorów muskarynowych. 

Dodatkowo w przypadku przerostu prostaty lub nadreaktywnego pęcherza niezbędne może okazać się wykonanie zabiegu operacyjnego. Ustalenie bezpośredniej przyczyny nykturii bywa trudne, a wiele osób szuka porady lekarskiej dopiero wtedy, gdy problem zaczyna być na tyle poważny, iż wybudzenia są wielokrotne. 

Bibliografia: 

1. Leslie S. W., Sajjad H., Singh S., Nocturia, StatPearls Publishing, 2023. 
2. Tyagi S., Chancellor M. B., Nocturnal polyuria and nocturia, International Urology and Nephrology 2023, 55(6): 1395-1401. 
3. Weiss J. P., Everaert K., Management of Nocturia and Nocturnal Polyuria, Urology 2019, 133S: 24-33.