Czym jest podwójne widzenie? Przyczyny i leczenie schorzenia

Podwójne widzenie jest jednym z objawów, które mogą świadczyć o zaburzeniach neurologicznych lub związanych z narządem wzroku. Osoba chora widzi jednocześnie dwa obrazy jednego przedmiotu. Zjawisko może występować w jednym oku lub obuocznie. Jego pojawienie się wymaga konsultacji lekarskiej.

Podwójne widzenie jest zaburzeniem tzw. widzenia stereoskopowego, czyli odpowiadającego za dwuoczną percepcję odległości i głębi, która powstaje poprzez złożenie w mózgu dwóch obrazów jednego przedmiotu w jeden. Jeżeli dojdzie do nieprawidłowego ustawienia gałek ocznych względem siebie, obrazy nie ulegną nałożeniu się na siebie, a obserwowana rzecz będzie widziana podwójnie. Przyczyną tego stanu są choroby oczu lub układu nerwowego. Diagnostyka obejmuje badania okulistyczne i neurologiczne.

Na czym polega podwójne widzenie? Objawy

Podwójne widzenie w terminologii medycznej jest określane jako diplopia. To zaburzenie objawiające się widzeniem jednego przedmiotu jako dwóch. Może dotyczyć jednego oka lub obu oczu jednocześnie. Nie stanowi osobnej jednostki chorobowej, a jest jedynie subiektywnym objawem, który świadczy o zaburzeniach neurologicznych lub nieprawidłowościach w obrębie narządu wzroku.

U wszystkich zdrowych osób występuje fizjologiczne podwójne widzenie. Ma ono miejsce jedynie podczas skupiania wzroku na jednym konkretnym przedmiocie, który znajduje się blisko lub w oddali. Każdy inny element otoczenia widziany jest jako dwa obrazy. Zjawisko to jest praktycznie niezauważalne i rozpoznaje je u siebie niewiele osób.

Objawy podwójnego widzenia to dostrzeganie dwóch obrazów jednego przedmiotu, z których jeden może być nieostry. Widoczne elementy są przesunięte względem siebie w pionie, poziomie lub skośnie. Zjawisko zwykle znika po zamknięciu lub zasłonięciu jednej gałki. Nie zdarza się to w przypadku, kiedy pacjent cierpi na podwójne widzenie w jednym oku.

Osobom z diplopią najczęściej towarzyszą także:

• nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych (zez),
• opadanie powiek,
• nudności,
• zawroty głowy,
• ból w okolicy skroni i oczu.

Przyczyny podwójnego widzenia

Podwójne widzenie pojawia się, gdy dany przedmiot widziany w obu oczach nie skupia się prawidłowo na siatkówce i nie ulega złożeniu w jeden obraz w mózgu. Jest to związane zwykle z nieprawidłowym ustawieniem gałek ocznych względem siebie lub z zaburzonym załamywaniem światła na osi optycznej oczu. Natomiast podwójne widzenie i zawroty głowy są spowodowane chorobą układu nerwowego.

Przyczyny podwójnego widzenia mogą być czynnościowe lub organiczne:

• niedowłady lub porażenia mięśni poruszających gałką oczną,
• porażenie nerwów odpowiedzialnych za ruchy oczu,
• nowotwory i guzy oczodołu,
• stany zapalne w obrębie oczodołu,
• urazy oka lub oczodołu (np. złamania),
• zez, będący następstwem zeza ukrytego,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• wytrzeszcz oczu (np. w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa),
• uszkodzenie rogówki spowodowane infekcją (np. półpaścem),
• zaćma.

Neurologiczne przyczyny podwójnego widzenia to:

• miastenia,
• stwardnienie rozsiane,
• udar mózgu,
• guzy mózgu,
• tętniak,
• borelioza,
• migrenowe bóle głowy,
• urazy głowy i związane z nim wzrost ciśnienia śródczaszkowego i krwawienie wewnątrzczaszkowe.

Przyczynami podwójnego widzenia w jednym oku są najczęściej: astygmatyzm, podwichnięcie soczewki, przymglenie rogówki, początkowy etap zaćmy oraz zaburzenia umysłowe.

Podwójne widzenie u dzieci

Podwójne widzenie u dzieci jest najczęściej spowodowane występowaniem zeza lub wady wzroku. Zwykle objawia się tym, że dziecko często zamyka jedno oko lub przechyla głowę w momencie patrzenia na jakiś obiekt. U najmłodszych istnieją mechanizmy kompensacyjne zeza – tłumienie obrazu z chorego oka lub rozwój nieprawidłowej korespondencji siatkówkowej, co może skutkować zaburzonym rozwojem wzroku w chorym oku. U starszych dzieci i młodzieży brak jest takich zdolności adaptacyjnych.

Podwójne widzenie po operacji zaćmy

Podwójne widzenie po operacji zaćmy jest jednym z powikłań zabiegu. Występuje rzadko i zdarza się najczęściej u osób, u których stwierdzono obecność zeza przed przeprowadzeniem leczenia chirurgicznego. Zaburzenie może pojawić się także w wyniku urazu okołooperacyjnego lub toksycznego działania na tkankę mięśniową leków użytych do znieczulenia. W wyniku tego dochodzi do przykurczu lub niedowładu jednego z mięśni odpowiedzialnych za ruch gałką oczną.

Leczenie podwójnego widzenia

Leczenie podwójnego widzenia powinno być poprzedzone dokładną diagnostyką przyczyny odpowiadającej za powstanie zaburzenia. Jedną z metod jest zabieg chirurgiczny w obrębie mięśni poruszających gałką oczną. Jeżeli odchylenie w ustawieniu oczu jest niewielkie, można korygować je za pomocą odpowiednio dobranych okularów ze szkłami pryzmatycznymi.

Ćwiczenia na podwójne widzenie przynoszą poprawę u dzieci, u których stwierdzono zeza. Wykonuje się je pod okiem specjalisty w poradni leczenia zeza. Mają one na celu poprawę fiksacji chorego oka na obserwowanym elemencie, kierowanie obu oczu na jeden punkt oraz wspomaganie widzenia obuocznego.