Dlaczego polimialgia dotyka tylko osoby po 50. roku życia? 

W 1888 r. William Bruce opisał chorobę nazwaną starczą reumatyczną dną. Niemal wiek później, bo w 1957 r. przemianowano ją na polimialgię remautyczną, uznając, że to inna jednostka chorobowa niż typowa dna moczanowa, przy której kwas moczowy odkłada się w stawach, doprowadzając do rozwoju stanów zapalnych. W przypadku polimialgii przyczyna choroby nie była do końca jasna i nadal nie ma pewności, co ją wywołuje. Czym jest to schorzenie? Jak się objawia? Czy można leczyć polimiaglię reumatyczną? 

Czym jest polimialgia reumatyczna? 

Wedle danych Lawrence’a i wspólników, które zostały opublikowane w 2008 r., polimialgia reumatyczna należy do często diagnozowanych chorób wieku podeszłego. Dane zostały zebrane podczas badań mieszkańców Stanów Zjednoczonych. Jasno wskazują, że na 100 tys. osób w wieku powyżej 50. lat zachoruje 7239, przy czym między 50. a 54. rokiem życia – 21, a po 90. roku życia już aż 4070. Widać więc wyraźnie jak wiek zwiększa ryzyko rozwoju schorzenia. Jak to wygląda w Europie? Przyjmuje się, że rocznie zachoruje około 0,1-0,5% osób po 50. roku życia.  

Najczęściej omawiany problem diagnozowany jest w grupie seniorów między 70. a 80. rokiem życia. Ale czym właściwie jest polimialgia reumatyczna? To choroba układowa tkanki łącznej, a więc taka, która dotyka kilku rodzajów narządów (układów). Dolegliwość ma charakter zapalny. Skutkuje ograniczeniem ruchomości obręczy barkowej i miednicy, a także wywołuje sztywność i ból mięśni. Jest drugą co do częstości występowania chorobą tkanki łącznej. Na pierwszym miejscu znajduje się RZS, czyli reumatoidalne zapalanie stawów.

Jak objawia się polimialgia reumatyczna? 

Typowymi objawami polimialgii jest ból i sztywność obręczy barkowej i biodrowej oraz szyi. Wszystkie te dolegliwości mogą występować razem, co szczególnie utrudnia funkcjonowanie. W wielu przypadkach ból występuje także w nocy, w stanie rozluźnienia mięśni. Wówczas uniemożliwia efektywny wypoczynek. Sztywność natomiast jest wyraźnie odczuwane rano, tuż po przebudzeniu. Nie mija po przejściu kilku kroków czy rozruszaniu ciała. Ograniczenie ruchomości utrzymuje się co najmniej przez godzinę. 

Nie ma też jednakowego przebiegu choroby. Niekiedy jej rozwój jest powolny, a występowanie kolejnych objawów rozciąga się na wiele miesięcy. Innym razem dolegliwości nasilają się gwałtownie, zaburzając naturalną dotąd ruchomość w ciągu zaledwie kilku tygodni.

Jak lekarz może stwierdzić polimialgię reumatyczną? 

Do diagnozowania polimialgii reumatycznej reumatolog posługuje się kilkoma kryteriami: 

• objawy występują u osoby powyżej 50. roku życia, 
• dolegliwości utrzymują się przez co najmniej dwa tygodnie, 
• utrzymuje się ból obręczy biodrowej, barkowej i karku (lub w co najmniej dwóch spośród trzech wymienionych grup mięśniowych), 
• sztywność mięśni po przebudzeniu utrzymuje się co najmniej przez 60 minut, 
• wyniki CRP i OB są podwyższone, co wskazuje na stan zapalny. 

W diagnostyce istotne jest też odróżnienie polimialgii reumatycznej od innych chorób mogących wywołać podobne objawy. Są to przede wszystkim: 

• choroby stawów i mięśni (np. fibromialgia, reumatoidalne zapalenie stawów), 
• choroby nowotworowe (np. chłoniak, szpiczak mnogi), 
• choroby tarczycy (np. nadczynność i niedoczynność tarczycy), 
• choroba Parkinsona, 
• depresja.

Jakie są przyczyny polimialgii reumatycznej? 

Na rozwój polimialgii reumatycznej narażone są w szczególności kobiety. Ryzyko zachorowania jest w tym przypadku wyższe nawet trzy razy. Wiadomo też, że zapadalność na to układowe schorzenie tkanki łącznej zwiększa się wraz z wiekiem. Niestety wciąż nie wiadomo, dlaczego nie chorują osoby młode. Wyraźną granicą jest właśnie wiek 50 lat. Może być to zaburzenie uwarunkowane: 

• czynnikami genetycznymi (tak jak w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów), 
• zakażeniami, 
• oddziaływaniem cytokin prozapalnych, czyli TNF-alfa, IL-1 i IL-6, 
• stanami zapalnymi naczyń włosowatych, co przenosi się na stany zapalne tętnic, 
• zmianami immunologicznymi wywołanymi przez postępujący proces starzenia.

Na czym polega leczenie polimialgii reumatycznej? 

Ponieważ przyczyna polimialgii rematycznej jest nieznana, leczenie ma charakter objawowy. Na szczęście jest ono skuteczne – pozwala zredukować ból i sztywność, i tym samym umożliwia normalne funkcjonowanie. Zwykle reumatolog przepisuje glikokortykosteroidy w dawce 20 mg/dobę (wraz z suplementacją witaminy D3 i wapnia) lub prednizon w dawce 15–20 mg/dobę.  

Leki stosowane są do czasu ustabilizowania stanu pacjenta (wygaszenia ostrej fazy choroby), jednak ich odstawienie powoduje niemal natychmiastowy nawrót objawów choroby, dlatego konieczne jest przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W leczeniu, po złagodzeniu dolegliwości bólowych i sztywności, ważna jest rehabilitacja. Jej zadaniem jest zapobieganie wzmagającej się sztywności i przykurczom mięśni. To pozwala zachować dobrą kondycję pomimo choroby. 

Bibliografia: 

1. Królik P., Polimialgia reumatyczna – diagnostyka i lecznicze, Geriatria 2017, nr 11, s. 75-81. 
2. Raczkiewicz A., Starszy pacjent w standardach postępowania reumatologicznego, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, t. 3, nr 5, s. 372-379. 
3. Telesińska-Jasiówka D., Korkosz M., Polimialgia reumatyczna – nowe osiągnięcia i propozycje, Gerontologia Polska 2008, t. 16, nr 1, s. 6-11.