Czym jest supinacja? Supinacja a pronacja – czego dotyczą różnice?

Supinacja to ruch polegający na odwróceniu części kończyny na zewnątrz od jej naturalnego położenia. Dokonuje się w większości stawów kończyn i dzięki supinacji możliwe jest chodzenie czy też trzymanie kubka.

Nadmierna supinacja może doprowadzić do przeciążeń w obrębie stawu i jego okolic. Ograniczenie supinacji może wystąpić w wyniku urazów stawu skokowego oraz łokciowego. Supinacja stóp polega na przechylaniu stopy w kierunku jej zewnętrznego krańca, jeśli występuje często, może zaburzać chód i doprowadzić do kontuzji stawu skokowego.

Co to jest supinacja?

Supinacja, czyli inaczej odwracanie lub rotacja zewnętrzna, to określenie opisujące ruch kończyny dolnej lub górnej na zewnątrz w stosunku do jej długiej osi. Przeciwieństwem supinacji jest pronacja. Oba ruchy uzupełniają się wzajemnie i są niezmiernie ważne w mechanice kończyn i prawidłowym ich poruszaniu.

Ruch, jakim jest supinacja, jest całkowicie naturalny, jednak zdarza się, że w supinacji ustawiają się trwale poszczególne części ciała, co może doprowadzić do zaburzeń w układzie ruchu. Nadmierna supinacja jest zwana podpronacją, pojęcia tego używa się przy zaburzeniach w poruszaniu się stóp. W konsekwencji nadmiernej supinacji dochodzi do nadmiernego obciążenia ścięgien i zmniejszenia elastyczności mięśni.

Rodzaje supinacji

Supinacja i pronacja to ruchy, które, współgrając, doprowadzają do prawidłowego poruszania się człowieka oraz umożliwiają pełną ruchomość w stawach.

Wyróżniamy kilka rodzajów supinacji w zależności od stawu, w którym dochodzi do ruchu:

• supinacja stopy (supinacja pięty) – polega na uniesieniu brzegu przyśrodkowego stopy i zwiększenia jej podłużnego wysklepienia. Ruch supinacji rozpoczyna się od zgięcia podeszwowego w górnym stawie skokowym, podczas którego kość skokowa automatycznie skręca się do środka i dalej ruch kontynuowany jest poprzez inwersję w dolnym stawie skokowym. Proces ten podczas chodzenia prowadzi do przenoszenia się ciężaru ciała. Supinacja działa na wysokość wysklepienia stopy. Dzięki temu ruchowi u dzieci zapewniona jest zdolność chwytna stopy. Za supinację stopy odpowiedzialne są: mięsień brzuchaty łydki, płaszczkowaty, piszczelowy tylny, piszczelowy przedni, zginacz palucha oraz zginacz palców długi, mięsień podeszwowy, mięsień prostownik palucha długiego. Nadmierna supinacja podczas biegania może być problemem, który szybciej doprowadzi do kontuzji. W korygowaniu nadmiernej supinacji może być pomocna wkładka korekcyjna odciążająca kończynę podczas ruchu. Rozwiązaniem może być też zakup specjalistycznych butów, niwelujących supinację.
• supinacja przedramienia (supinacja w stawie łokciowym) – w wyniku tego ruchu dochodzi do równoległego ułożenia kości przedramienia (promieniowej oraz łokciowej) względem siebie. Zakres ruchu wynosi około 90 stopni. Supinacja umożliwia codzienne czynności, takie jak: nakładanie makijażu, picie z pojemnika, krojenie nożem, czytanie gazety, pisanie, używanie śrubokręta itd. Za ruch odpowiedzialna jest grupa boczna mięśni przedramienia: mięsień ramienno-promieniowy, prostowniki promieniowe nadgarstka oraz mięsień odwracacz. W przypadku kontuzji dochodzi do ograniczenia ruchu.

Czasami potocznie mówi się o supinacja nadgarstka – w samym stawie nie dochodzi jednak do supinacji. Supinacja nadgarstka podczas ćwiczeń, np. za pomocą hantli, daje dodatkowe napięcie mięśni i kulistość bicepsa.

Supinacja – zaburzenia

Jak powszechnie wiadomo, każdy nadmiar w przyrodzie jest szkodliwy – to samo tyczy się ustawienia kończyny w supinacji. Podczas ustawienia stopy w supinacji może dojść do urazów, które uszkadzają część przednią torebki stawowej, więzadło skokowo-strzałkowe przednie i więzadło piętowo-strzałkowe. W wyniku nadmiernej supinacji częściej dochodzi do skręceń kostki.

Nadmierna supinacja w stawach kończyn dolnych oprócz kontuzji może doprowadzić też do takich powikłań, jak ból bioder, zaburzenia chodu (np. utykanie), wady postawy. Niemożność wykonania supinacji w stawie łokciowym uniemożliwia podstawowe czynności wymagające ruchu chwytania, co sprawia szczególną trudność, gdy uszkodzone są stawy w ręce dominującej.