Czym jest zapalenie kaletki stawu? Mechanizm powstawania, objawy, sposoby leczenia

Zapalenie kaletki zaburza pracę mięśni i ścięgien tworzących staw, doprowadzając cały aparat ruchu do dysfunkcji motorycznej. Objawy schorzenia są bardzo bolesne i wymagają szybkiej interwencji lekarskiej, a następnie rehabilitacyjnej.

Zapalenie kaletki maziowej może rozwinąć się w każdym stawie, w którego skład wchodzi kaletka. Najczęściej jednak dolegliwość dotyka stawy łokciowe, barkowe i kolanowe. Wynika to ze znacznych obciążeń statycznych i dynamicznych, jakim są one poddawane niemal w każdej pozycji ciała.

Na czym polega zapalenie kaletki?

Zapalenie kaletki maziowej to stan zapalny tkanki łącznotkankowej tworzącej kaletkę, znajdującą się pomiędzy brzuścem mięśnia a kością, na której mięsień się przesuwa w trakcie ruchu, zabezpieczając obie struktury przed nadmiernym tarciem. Zdrowa kaletka produkuje substancję, tzw. maź stawową, czyli enzym poślizgowy i nawilżający staw, zapewniający płynną i bezbolesną pracę jego struktur. W wyniku zapalenia kaletki maziowej i jej dysfunkcji sprawność ruchowa stawu zostaje zaburzona i utrudniona, a zwiększone tarcie pomiędzy strukturami powoduje dolegliwości bólowe i inne objawy, a także nasila stan zapalny kaletki. Zapalenie kaletki zwykle przybiera charakter jałowego zapalenia, czyli powstałego w wyniku urazu i przeciążeń stawu.

Zapalenie kaletki – przyczyny

Zapalenie kaletki może być spowodowane czynnikami:

• egzogennymi, jak urazy i mikrouszkodzenia na drodze przeciążenia fizycznego, np. zapalenie kaletki stawu kolanowego może rozwinąć się na skutek długotrwałego klęczenia na twardym podłożu, z kolei zapalenie kaletki stawu barkowego może być wywołane przez uraz w wypadku czy przetrenowanie lub w wyniku nieprawidłowego treningu siłowego;
• endogennymi, jak infekcje drobnoustrojowe i przewlekłe choroby, np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), dna moczanowa, kiła, AIDS, cukrzyca.

Stan zapalny to naturalna reakcja organizmu, której celem jest doprowadzenie do usunięcia czynnika drażniącego i powrót tkanki do stanu fizjologicznego. Zapalenie kaletki stawu kolanowego czy barkowego u młodych pacjentów zwykle ma charakter ostry, natomiast u osób w podeszłym wieku często przybiera postać chroniczną.

Jakie objawy daje zapalenie kaletki?

Objawy zapalenia kaletki maziowej mogą pojawić się nagle lub rozwijać stopniowo, jednak w każdej postaci dominującymi symptomami są:

• obrzęk, często w towarzystwie guza wypełnionego płynem; tego typu objaw obserwuje się np. w trakcie zapalenia kaletki stawu kolanowego i łokciowego, gdzie torbiel widoczna jest w okolicy dołu podkolanowego lub wyrostka łokciowego stawu;
• zaczerwienienie i ocieplenie skóry;
• tkliwość palpacyjna i ból nasilający się podczas ruchu i utrzymujący się w spoczynku;
• ograniczona ruchomość stawu ze sztywnością.

W zależności od zajętego stawu pojawiają się dodatkowe objawy. Przykładowo zapaleniu kaletki barkowej towarzyszy ograniczenie ruchomości barku i upośledzenie ruchowe kończyny górnej z promieniującym bólem do łopatki i karku oraz sztywnością szyi. Zapalenie kaletki barku często prowokuje staw do zmiany ustawienia charakteryzującego się obniżeniem barku z rotacją zewnętrzną.

Leczenie stanu zapalnego kaletki

Podrażniona kaletka maziowa rozpoczyna nadprodukcję mazi, poszerza się i uciska okoliczne tkanki, tworząc obrzęk i wysyłając inne objawy. Jeśli symptomy są niewielkie, zaleca się odpoczynek i ograniczenie aktywności ruchowej, co spowoduje wchłonięcie się płynu przesiękowego, rozprowadzanie go po organizmie i usunięcie. Z kolei utrzymujące się, rozległe zapalenie kaletki wymaga kompleksowego leczenia z zastosowaniem farmakoterapii przeciwzapalnej, zabiegów fizykoterpauetycznych oraz ćwiczeń ruchowych i innych technik.

Celem leczenia jest ustąpienie dolegliwości bólowych i zapalenia kaletki, zmniejszenie powstania ryzyka powikłań oraz powrót stawu do aktywności ruchowej poprzez odciążenie stawu, np. ortezą oraz odpoczynkiem, a także zabiegami o działaniu przeciwbólowym i regeneracyjnym (m.in.: miejscową krioterapią, czyli zimnymi okładami, chłodzącym powietrzem, delikatnym masażem lodem); laseroterapią, magnetoterapią i jonoforezą, czyli wprowadzaniem leku przez skórę za pomocą prądu.

Kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi ulgi, rozważa się zabiegi chirurgiczne, m.in. punkcję z ewakuacją treści kaletki, tzw. drenaż kaletki maziowej lub usunięcie przerośniętych elementów kaletki. Ćwiczenia na zapalenie kaletki barkowej poleca się po ustąpieniu ostrej fazy schorzenia. Stan zapalny układu ruchu jest przeciwwskazaniem do kinezyterapii!

Ćwiczenia na zapalenie kaletki

Rehabilitacja ruchowa ma na celu zachowanie pełnej ruchomości stawowej. Kinezyterapia rozpoczyna się od ćwiczeń w odciążeniu w systemie UGUL lub w wodzie, które stwarzają warunki odciążania stawu i jednocześnie pracy jego tkanek bez zaangażowania mięśni. Po uruchomieniu kaletki stopniowo obciąża się staw, zaczynając od ćwiczeń czynnych wolnych i rozciągających.