Wymioty u dziecka i u dorosłego – skąd się biorą, jak je leczyć?

Nudności, nieprzyjemny skurcz brzucha, bladość, zawroty głowy… Takie objawy kończą się zwykle w jeden sposób – wymiotami. Jednak taki sam efekt może być wywołany przez sporą liczbę różnych czynników. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny wymiotów. O czym świadczy ich wygląd? Co podawać przy wymiotach u dorosłych, a co u dzieci?

Najczęstsze przyczyny wymiotów

Jedną z częstszych przyczyn występowania wymiotów jest grypa jelitowa. Zwykle objawia się ona wymiotami i biegunką, którym może towarzyszyć także gorączka. Podobne symptomy wywołuje zatrucie pokarmowe, a także alkoholowe. Etanol, a zwłaszcza jego nadmiar, jest dla organizmu toksyczny, dlatego wymioty po alkoholu to reakcja obronna. 

Inną częstą przyczyną wymiotów jest ciąża, a zwłaszcza jej pierwszy trymestr. Występują one w charakterze porannych mdłości i zazwyczaj zanikają w kolejnych miesiącach. Szacuje się, że nawet połowa kobiet w ciąży doświadcza wymiotów. Mogą one być wywołane także m.in. przez: 

• chorobę lokomocyjną lub morską, 
• intensywny ból, w tym migrenowy, 
• określone zapachy, 
• ostre zapalenie narządów w jamie brzusznej, np. żołądka, wyrostka robaczkowego czy trzustki, 
• zawroty głowy, 
• niektóre leki. 

Wymioty u dziecka

Wymioty u dziecka mogą być wywołane przez te same czynniki, co u dorosłych. Dodatkowo w ten sposób maluchy radzą sobie czasem ze stresem i nadmiarem emocji. Ponadto niektóre choroby częściej objawiają się u dzieci wymiotami, np. angina czy grypa. Zaniepokoić powinny szczególnie podbarwione żółcią wymioty u niemowlaka, które mogą być zwiastunem poważnych chorób i wad rozwojowych przewodu pokarmowego. 

O czym świadczy wygląd wymiotów?

Wygląd wymiotów to nieprzyjemny temat, jednak dość istotny. Może on pomóc ustalić przyczynę przykrych dolegliwości. Zwykłe wymioty to częściowo strawiona treść pokarmowa, która zalega w żołądku, ale w niektórych przypadkach ma ona odmienny, charakterystyczny wygląd. 

Wymioty z krwią 

Jeśli w wymiotach obecna jest świeża, czerwona krew, oznacza to trwające właśnie krwawienie, np. w jamie ustnej. Również połykanie krwi po wycięciu migdałków czy podczas krwotoku z nosa może sprowokować wymioty. Inną potencjalną przyczyną są żylaki i owrzodzenia przełyku, a także choroby dróg oddechowych. W tym ostatnim przypadku krwawieniu towarzyszą kaszel i duszności. Wymioty krwią mogą wynikać też z podrażnienia, zapalenia lub wrzodów żołądka. 

Czarne wymioty 

Najczęstszą przyczyną wymiotów na czarno jest krwawienie z przewodu pokarmowego, np. dwunastnicy, żołądka. Kiedy krew zostaje strawiona, przybiera kawowy lub czarny kolor. W treści pokarmowej wygląda jak fusy z kawy, stąd określenie „fusowate wymioty”. Inną przyczyną czarnych wymiotów może być zatrucie żelazem. Objawy jego przedawkowania (oprócz wymiotów na czarno) to m.in. ból żołądka, senność, bladość i biegunka. Taki stan wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. 

Wymioty żółcią 

Wymioty żółcią pojawiają się zwykle, gdy żołądek jest już całkowicie opróżniony z treści pokarmowej. Dochodzi wtedy do cofania się żółci z dwunastnicy. Jeśli to sporadyczna sytuacja, to nie ma powodów do obaw. Jednak częste wymioty żółcią mogą uszkodzić śluzówkę żołądka, a także świadczyć o chorobie lub wadzie anatomicznej przewodu pokarmowego. 

Wymioty a konsultacja z lekarzem – czy jest konieczna?

Kiedy z wymiotami zgłosić się do lekarza? Jeśli trwają one dłużej niż dobę, a dotychczasowe leczenie nie pomaga. Dodatkowo objawy, które powinny cię zaniepokoić, to: 

• krwawe lub fusowate wymioty, 
• silny ból brzucha, 
• objawy odwodnienia – podkrążone oczy, suchość w ustach, ciemna barwa moczu, 
• silny ból głowy i wymioty, 
• szybki oddech lub puls. 

Co na wymioty sprawdzi się najlepiej?

Podstawowy lek na wymioty to… elektrolity. Odwodnienie jest realnym problemem, któremu trzeba zapobiec. Dlatego, jeśli zastanawiasz się, co na wymioty u dziecka czy u dorosłego będzie najlepsze, w pierwszej kolejności zadbaj o odpowiednie nawodnienie chorego organizmu. Pomogą w tym dostępne w aptekach elektrolity w formie saszetek do rozpuszczenia w wodzie. 

Istnieją też preparaty, które hamują sam odruch wymiotny, mogą więc złagodzić ten objaw. Bez recepty dostępny jest dimenhydrinat – to lek łagodzący objawy choroby lokomocyjnej, ale sprawdzi się także jako tabletki na wymioty. Jest on bezpieczny dla dzieci powyżej 6. roku życia i osób dorosłych. 

Co na wymioty po alkoholu sprawdzi się najlepiej? Tutaj również najważniejsze jest uzupełnienie elektrolitów, ponieważ już sam etanol wypłukuje je i odwadnia organizm. Pomóc może też picie naparu z mięty lub rumianku, a także wody z cytryną. A co na wymioty w ciąży może zastosować przyszła mama? Potwierdzoną skuteczność w ich łagodzeniu ma kłącze imbiru. Jest ono dostępne w formie tabletek do ssania oraz kropli, jednak można też przygotować napar ze świeżego imbiru. Wystarczy zetrzeć go na tarce i zalać gorącą wodą, a następnie pozostawić pod przykryciem na 10 minut. 

Co jeść przy wymiotach?

Jeśli wymiotujesz, nie jedz nic na siłę. Kiedy nabierzesz ochoty na posiłek, wybierz potrawy, które nie podrażniają żołądka – lekkie, z małą ilością przypraw. Unikaj smażonej, tłustej i słodkiej żywności, a także bardzo zimnych lub gorących posiłków. Jedz powoli, dokładnie przeżuwaj kęsy. A co pić po wymiotach? Sprawdzi się woda, gorzka herbata, napary z mięty lub rumianku, a także elektrolity. Płyny przyjmuj małymi łykami i powoli. Nie pij nic gazowanego, unikaj też aktywności po jedzeniu i piciu. 

Bibliografia: 

1. Chandran L., Chitkara M., Chandran D., Wymioty u dzieci: kiedy uspokoić rodziców, potraktować jako objaw ostrzegawczy, a kiedy skierować na konsultację?, Pediatria po Dyplomie 2009, 13(5): 61-73. 
2. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/8106-nausea–vomiting [dostęp 23.01.2024]. 
3. Tuszyński P. K. (red.), Leki pierwszego wyboru, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020.