Erytrocyty – co oznacza ich niski i wysoki poziom? 

Erytrocyty można porównać do wagonów nowoczesnych pociągów towarowych. Przepływają wraz z krwią przez płuca i zbierają tlen, który dołącza się do cząstek żelaza w hemoglobinie. Następnie mkną do wszystkich komórek organizmu, aby oddać im tlen niezbędny do funkcjonowania. Żeby nie dopuszczać do pustych przebiegów, odbierają jednocześnie dwutlenek węgla i przenoszą go zwrotnie do płuc. Co się dzieje, gdy erytrocytów jest za mało albo za dużo? Jakie są normy parametrów czerwonokrwinkowych?

Czym są erytrocyty? 

Erytrocyty to czerwone krwinki, obok trombocytów (płytek krwi) i leukocytów (białych krwinek) są elementami morfotycznymi krwi. Mają bardzo prostą strukturę. Pozbawione są organelli komórkowych, czyli wyspecjalizowanych struktur zanurzonych w cytoplazmie, jak choćby jądro komórkowe. Nie mają też aparatu pozwalającego na biosyntezę białek.  

Mało jest w komórce struktur zużywających tlen, skąd więc erytrocyty mają energię do funkcjonowania? W ich przypadku – inaczej niż to ma miejsce u pozostałych komórek organizmu – ATP, czyli magazyn energii powstaje w procesie beztlenowego rozkładu glukozy i cyklu pentozowym. 

Erytrocyty mają długość około 7,5 μm i grubość około 2 μm. To tak, jakby ziarno piasku podzielono na dziesięć części (ma ono około 50-70 μm). Komórki otacza błona komórkowa. Jest naładowana ujemnie, co sprawia, że pojedyncze erytrocyty odpychają się od siebie. To zapobiega ich zlepianiu się i powstawaniu zatorów w naczyniach krwionośnych. 

Erytrocyty mają nietypowy kształt – przypomina dysk obustronnie wklęsły. Nie bez powodu. Taka forma czyni wymianę gazową efektywniejszą, a także pozwala na sprawniejsze przemieszczanie się wzdłuż wąskich naczyń włosowatych. Erytrocyty wytwarzane są w szpiku kostnym. W każdej sekundzie powstaje ich 2,5 mln. Żyją około 120 dni, po czym ulegają rozpadowi. Mają czerwony kolor, który zawdzięczają zawartej w ich wnętrzu hemoglobinie.

Za co odpowiadają erytrocyty? 

Mimo że erytrocyty są niewielkie, a do tego pozbawione organelli komórkowych, to ich rola jest nie do przeceniania. Dzięki temu, że ich wnętrza wypełnia hemoglobina, są zdolne do przenoszenia tlenu. To dlatego, że tlen wiążę się z żelazem, które stanowi główny składnik hemoglobiny. W ten sposób jest on transportowany z płuc do tkanek. 

Przekazywanie tlenu jest usprawnione dzięki dwuwklęsłemu kształtowi erytrocytów. To zwiększa powierzchnię dyfuzji tlenowej. Nie należy też zapominać o ich elastyczności. Są zdolne do przeciskania się nawet przez wąskie naczynia włosowate i tym samym dostarczają tlen wszystkim komórkom ciała. Jednak erytrocyty nie odpowiadają wyłącznie za przenoszenie tlenu do komórek. Jak wspomniano, ich rolą jest też zwrotne transportowanie dwutlenku węgla z komórek do płuc.

Jakie są normy erytrocytów? 

Poziom erytrocytów nie jest badaniem wykonywanym w oderwaniu od innych parametrów krwi. Sam w sobie nie ma przydatności diagnostycznej, zawsze musi być rozpatrywany w kontekście innych parametrów morfologii. Poziom erytrocytów zmienia się w zależności od płci. W poniższej tabeli zaprezentowano podstawowe parametry morfologiczne odnoszące się do erytrocytów:

Parametry czerwonokrwinkowe zmieniają się także wraz z wiekiem. Mało tego! Zakresy referencyjne będą inne dla dzieci urodzonych o czasie i tych, które przyszły na świat za wcześnie. Wynika to m.in. z początkowo krótszego czasu przeżywania erytrocytów (50-80 dni u noworodków). Przykładowo wartość MCV noworodka wynosi o 119 fl, a MCH 33,5-41,4 pg. Wartości te zmieniają się bardzo szybko, dlatego weryfikując wyniki morfologii dziecka, tak ważne jest, aby odnosić się do wartości referencyjnych podanych przez laboratorium i wyliczonych na podstawie daty urodzenia.

Jakie są przyczyny i objawy niskiego poziomu erytrocytów? 

Jeśli poziom erytrocytów jest za niski, najczęściej oznacza to: 

• niedokrwistość (anemię), będącą powikłaniem nieoptymalnego sposobu żywienia czy krwotoków, 
• ciążę, 
• schorzenia nerek,  
• RZS (reumatoidalne zapalenie stawów), 
• zaburzenia wchłaniania różnych mikroskładników,  
• choroby szpiku kostnego, 
• nowotwory (np. białaczkę). 

 Jeśli w twojej krwi jest za mało erytrocytów, wówczas tlen transportowany jest mniej efektywnie. To doprowadza do permanentnego uczucia zmęczenia, osłabienia i zaburzeń koncentracji. Wraz z czasem nasila się blady koloryt skóry i zasinienie pod oczami. Charakterystyczne są też bóle i zawroty głowy, kołatanie serca oraz duszności wraz z uciskiem w klatce piersiowej. Wszystko to świadczy o utrzymującym się niedotlenieniu organizmu. To poważne zaburzenie, które wymaga diagnostyki, a następnie leczenia.

Jakie są przyczyny i objawy wysokiego poziomu erytrocytów? 

Wysoki poziom erytrocytów może być formą reakcji obronnej organizmu przed niedotlenieniem. Dotychczasowe zasoby dostarczają tlen do komórek w niewystarczające ilości, stąd wzmożona produkcja nowych krwinek czerwonych. Może być to też następstwo pobytu na dużych wysokościach (np. przy wspinaczach wysokogórskich), ale także konsekwencja nałogowego palenia tytoniu. Jeśli taka nieprawidłowość utrzymuje się przez dłuższy czas, jest to wskazaniem do diagnostyki schorzeń serca i płuc oraz szpiku kostnego. 

Bibliografia: 

1. Burzyńska B., Kłopoty z krwinką, Academia 2010, nr 4(24), s. 34-35. 
2. Pleskaczyńska A., Dobrzańska A., Podstawy diagnostyki niedokrwistości w praktyce pediatrycznej, Przewodnik Lekarza 2008, vol. 11, nr 2, s. 51-56. 
3. Spychalska J., Membranopatie krwinek czerwonych – patogeneza, obraz kliniczny i diagnostyka, Hematologia 2012, t. 3, nr 2, s. 81-119.