Chirurg – czym zajmuje się lekarz tej specjalizacji?

Chirurg to lekarz, który powszechnie uznawany jest za jednego z najbardziej prestiżowych specjalistów medycznych. Nic w tym dziwnego. Jego wiedza musi być niezwykle obszerna, a do wykonywania zawodu konieczne jest nie tylko ukończenie studiów i stażu, ale też wieloletniej specjalizacji. Czym zajmuje się chirurg? Jakie rodzaje chirurgii wyróżniamy?

Chirurg – rys historyczny  

Chirurg to lekarz, który specjalizuje się w chirurgii, jednej z dziedzin medycyny. Pojęcie to wywodzi się od greckich słów cheir (ręka) oraz ergon (działanie) i w sposób bezpośredni nawiązuje do tego, czym na co dzień się zajmuje – operacyjnym leczeniem chorób i urazów. Warto jednak zaznaczyć, że współcześnie rośnie liczba wskazań do tzw. operacji metodami minimalnego ryzyka, czyli zabiegów z zakresu chirurgii endoskopowej. 

Choć chirurgia jest stosunkowo młodym działem medycyny – w obecnej, nowoczesnej formie rozwinęła się bowiem dopiero pod koniec XIX wieku – jej historia sięga czasów starożytnych. Już wtedy konieczne było radzenie sobie z ranami, jednak działania miały wówczas charakter empiryczny, a często wręcz rytualny. Ze względu na brak znieczulających lub usypiających środków, chirurgia kojarzona była z bólem.  

W średniowieczu powstały pierwsze grupy zawodowe, do których zaliczali się tzw. lekarze ran – uznawani za pierwszych chirurgów – którzy nie mieli żadnych ograniczeń przy wykonywaniu swojej pracy. Inne osoby zajmujące się zdrowiem, w tym m.in. balwierze i łaziebnicy, mogły jedynie wykonywać przypisane im zadania, np. usuwać zęby, nastawiać złamania, zakładać opatrunki. Pierwszy cech chirurgów powstał w 1452 roku w Hamburgu. Możliwość studiowania medycyny jako pierwszy zaoferował zaś Paryż w 1300 roku.

Rodzaje chirurgii 

Omawiana dziedzina medycyny kojarzona jest przede wszystkim z chirurgią ogólną, nazywaną potocznie także chirurgią miękką, która obejmuje ogół zabiegów operacyjnych wykonywanych na tkankach miękkich. To wiąże się m.in. z koniecznością rozwijania wiedzy w zakresie podstawowych zasad gojenia się ran, rozwoju zakażeń, przetaczania krwi, postępowania przed- i pooperacyjnego, a także w stanach zagrażających życiu. Drugim rodzajem jest tzw. chirurgia twarda, która obejmuje operacyjne leczenie tkanek kostnych. Chirurgia to także szereg specjalizacji, gdzie zalicza się m.in. następujących lekarzy: 

• chirurg naczyniowy – zajmuje się leczeniem chorób układu naczyniowego, czyli żył, tętnic, naczyń limfatycznych; 
• chirurg onkolog – zajmuje się leczeniem operacyjnym chorób nowotworowych; 
• chirurg stomatolog – podejmuje się zabiegów z zakresu chirurgii dentystycznej, takich jak usuwanie zębów, resekcje korzeni zębowych, ale i drobnych działań na tkankach miękkich; 
• chirurg szczękowo-twarzowy – wykonuje operacje w obrębie twarzoczaszki; 
• chirurg ortopeda – zajmuje się operacyjnym leczeniem chorób układu mięśniowo-kostnego; 
• kardiochirurg – przeprowadza operacje serca; 
• neurochirurg – zajmuje się operacyjnym leczeniem ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego; 
• chirurg plastyczny – zajmuje się zarówno chirurgią estetyczną, jak rekonstrukcją wad wrodzonych lub nabytych na skutek urazów bądź chorób. 

Szczególnym rodzajem omawianej dziedziny lekarskiej jest chirurgia dziecięca, która zajmuje się operacyjnym leczeniem dzieci. Przyjmuje się, że poza wypadkami zagrażającymi życiu, najmłodsi powinni być operowani przez chirurga dziecięcego ze względu na nieco inną budowę ciała. 

Jak zostać chirurgiem? 

Aby zostać chirurgiem, konieczne jest ukończenie sześcioletnich jednolitych studiów medycznych, a następnie odbycie stażu i zdanie egzaminu lekarskiego. Specjalizacja wybierana jest dopiero po zakończeniu stażu podyplomowego. 

Bibliografia:

1. Bielecki K., Osobowość chirurga, Postępy Nauk Medycznych 2009, 3.  
2. Pelzer O., Chirurgia. Repetytorium dla studentów Kolegium Karkonoskiego, Jelenia Góra 2008. 
3. Stefanowicz M., Kaliciński P., Podstawy chirurgii minimalnego dostępu, Warszawa 2019.