Denga – przyczyny i objawy gorączki tropikalnej, leczenie, szczepionka

Denga jest chorobą wywołaną przez jad po ukąszeniu komara przenoszącego wirusa, który u człowieka powoduje gorączkę oraz objawy m.in. w postaci dolegliwości bólowych i wymiotów. Zakażenie wirusem dengi zwykle ma łagodny przebieg, jednak u około 5 proc. chorych rozwija ciężką postać choroby. Na czym polega leczenie dengi i czy istnieje skuteczna szczepionka na to schorzenie?

Co to jest denga?

Denga (gorączka denga) jest to choroba tropikalna wywołana przez jeden z czterech typów wirusa dengi (DENV) przenoszonego przez komary – przede wszystkim te należące do gatunku Aedes aegypti oraz Ae. albopictus. Odpowiadają one również za rozpowszechnianie innych schorzeń wirusowym, których ciężką postać określa się wspólnym mianem gorączki krwotocznej – żółtej febry czy chikungunyi.

Ocenia się, że obecnie 40-50 proc. populacji świata żyje na obszarach o ryzyku infekcji wirusem dengi. Na zakażenie narażone są osoby podróżujące do popularnych regionów turystycznych, takich jak Karaiby, Ameryka Łacińska i Południowa, Azja Południowo-Wschodnia, a także na wyspy pacyficzne. Komary występujące w krajach europejskich nie przenoszą wirusa dengi – przypadki choroby odnotowywane na Starym Kontynencie dotyczą osób, które zostały zakażone w czasie wyjazdów w inne części świata.

Przyczyny dengi

Jak dochodzi do rozpowszechniania dengi? Komar, który ukąsi zainfekowaną osobę staje się wektorem dla czynnika zakaźnego. Jeśli ukąsi następną (zdrową) osobę, przenosi wirus dengi do jej krwiobiegu i tym samym może wywołać chorobę.

Szacuje się, że do rozwoju schorzenia dochodzi u co czwartej osoby ukąszonej przez zainfekowanego komara.

Czy denga jest zaraźliwa?

Wirusem dengi nie można zakazić się na skutek przebywania w towarzystwie osoby chorej.

Do transmisji wirusa z chorującej matki na dziecko może dojść w czasie ciąży i porodu.

Możliwe jest również przeniesienie wirusa dengi przez przetaczanie krwi, przeszczepienie narządu lub zakłucie, takie przypadki zdarzają się jednak bardzo rzadko.

Objawy dengi

Pierwsze objawy dengi pojawiają się po okresie od czterech do dziesięciu dni od ukąszenia przez komara przenoszącego wirusa. Występowanie choroby podejrzewa się u osoby, która przebywała na terenie o ryzyku zakażenia, jeśli rozwinęła się u niej wysoka gorączka (około 40 stopni) oraz przynajmniej dwa z poniższych objawów:

• silny ból głowy,
• ból w okolicy za oczami,
• ból mięśni i stawów,
• nudności,
• wymioty,
• obrzęk gruczołów,
• objawy skórne w postaci czerwonej wysypki.

Po czasie od trzech do siedmiu dni od pojawienia się objawów dengi, gorączka zaczyna spadać poniżej 38 stopni C. Pacjent wchodzi wtedy w fazę, w której potencjalnie może dojść do rozwoju ostrej postaci dengi i znacznego pogorszenia stanu klinicznego. Sygnały ostrzegawcze świadczące o zagrożeniu to:

• ostry ból brzucha,
• uporczywe wymioty,
• wymiociny z domieszką krwi,
• szybki oddech,
• krwawiące dziąsła,
• zmęczenie,
• nerwowość, niepokój.

W przypadku zaobserwowania powyższych objawów ostrzegawczych u osoby z podejrzeniem dengi należy niezwłocznie zasięgnąć pomocy medycznej. Stan chorego może zacząć gwałtownie się pogarszać w ciągu kilku godzin. W takiej sytuacji kluczowe znaczenie ma możliwość podjęcia odpowiedniej i szybkiej terapii pojawiających się powikłań.

Czy denga jest chorobą śmiertelną?

Ostra postać dengi (gorączka krwotoczna) może prowadzić do rozwoju komplikacji zagrażających zdrowiu i życiu. Zalicza się do nich wstrząs, krwotok wewnętrzny, niewydolność oddechową oraz upośledzenie funkcji wątroby i nerek. Powikłania mogą doprowadzić do śmierci pacjenta.

Ostry typ schorzenia rozwija się u mniej więcej co dwudziestej osoby ze stwierdzoną chorobą. Na rozwój ciężkiej postaci dengi w większym stopniu narażone są osoby, które wcześniej przeszły już infekcję wirusem wywołującym schorzenie, a także kobiety w ciąży i niemowlęta.

Zdecydowana większość przypadków choroby ma jednak łagodny przebieg, a pacjent powraca do zdrowia w ciągu około tygodnia.

Leczenie dengi

Dotychczas nie opracowano preparatu, którego działanie ukierunkowane byłoby na leczenie dengi.

Pacjentom z łagodną postacią schorzenia zaleca się odpoczynek, picie dużej ilości płynów (pozwala to zapobiec odwodnieniu wywołanemu przez gorączkę) oraz przyjmowanie paracetamolu. Trzeba również pamiętać, że chory nie powinien zażywać aspiryny ani ibuprofenu – te leki mogą znacznie zwiększać ryzyko krwawienia u osób zakażonych wirusem dengi.

Profilaktyka zakażeń wirusem dengi

Jedynym sposobem indywidualnego zapobiegania infekcji wirusem dengi jest unikanie ugryzienia przez komary w czasie pobytu na terenach o zwiększonym ryzyku występowania choroby. Działania, które można podjąć obejmują:

• używanie środków przeciwko owadom zawierających 50 proc. DEET (dla dzieci rekomendowane są środki o stężeniu 15-30 proc.),
• noszenie odzieży luźnej, ale zakrywającej jak największą powierzchnię skóry (komary mogą ukąsić cię przez ciasno dopasowane ubrania; dobrze sprawdzają się spodnie z długimi nogawkami, bluzki z długimi rękawami, skarpety i buty kryte),
• spanie pod siatką na komary spryskaną repelentami,
• założenie moskitier na wszystkie okna,
• unikanie przebywania w środowiskach, które „lubią” komary przenoszące wirus dengi – są to szczególnie okolice zbiorników wodnych na terenach miejskich.

Szczepionka na dengę

Od 2015 roku dostępna jest szczepionka na dengę, jednak jej wykorzystanie ma duże ograniczenia. Podaje się ją jedynie osobom żyjącym w regionach występowania wirusa, które mają potwierdzone przebycie dengi. Szczepień nie wykonuje się u osób, które dotychczas nie chorowały – na podstawie analizy badań wykazano, że w tej grupie podanie preparatu może zwiększać ryzyko wystąpienia ciężkiej postaci schorzenia.

Bibliografia:

1. World Health Organization (2021) Dengue and severe dengue.
2. National Health Services (2019) Dengue.
3. Centers for Disease Control and Prevention (2019) Dengue.