Densytometria czyli badanie gęstości mineralnej kości – jak wygląda przebieg?

Densytometria pozwala ocenić stopień gęstości mineralnej kości. Wyniki densytometrii umożliwiają potwierdzenie bądź wykluczenie chorób związanych z ubytkiem masy kostnej, m.in. osteoporozy. Badanie densytometria zalecana jest osobom starszym, kobietom w okresie menopauzy i innym z grupy ryzyka. Densytometria wykonywana jest również w przebiegu leczenia w celu monitorowania skuteczności terapii oraz postępów choroby.

Cena densytometrii waha się w granicach od 40 do 100 zł, w zależności od cennika przychodni i wyposażenia pracowni densytometrii. Badanie densytometrii wykonuje się również na zlecenie lekarskie w ramach NFZ. Densytometria u dzieci jest równie bezpieczna jak badanie dorosłej osoby.

Co to jest densytometria?

Densytometria, zwana również osteodensytometrią, jest badaniem obrazowym gęstości substancji mineralnych tkanki kostnej, posługującym się trzema metodami otrzymywania obrazu:

• podwójną wiązką promieniowania rentgenowskiego – w przypadku densytometrii dorosłej osoby wykorzystuje się obrazowanie określonej okolicy szkieletu. Ta metoda densytometrii u dzieci naświetla cały szkielet i wówczas dokonuje obliczeń gęstości powierzchniowej kośćca;
• ultrasonografią (wykorzystywaną do badania mniejszych fragmentów ciała, np. kości nadgarstka, kości piętowej czy paliczków rąk) – densytometria tego typu przedstawia obraz kości, jednak nie jest przydatna w oszacowaniu masy kostnej;
• tomografią komputerową – najbardziej dokładną metodą obrazową, jednak ze względu na wysoki koszt użytkowania urządzenia i duże napromieniowanie pacjenta jest rzadko wykorzystywana.

Densytometria kostna wykorzystywana jest w diagnostyce osteoporozy, osteopenii i ognika kalcyfikacji. Przeprowadzana jest również u osób w przebiegu leczenia tego typu chorób, w celu monitorowania skuteczności leczenia i postępów choroby.

Badanie densytometria jest całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne, np. densytometria kręgosłupa wykorzystuje dawkę promieniowania blisko dwudziestokrotnie niższą niż przy badaniu rentgenowskim. Promienie rentgenowskie densytometrii są porównywalne do codziennego promieniowania kosmicznego, któremu każdy człowiek jest poddawany w ciągu 4 godzin przebywania na świeżym powietrzu.

Na czym polega badanie densytometria?

Wynik densytometrii jest informacją o stanie kośćca pacjenta, wskazującą stopień ubytku masy kostnej. Badanie densytometrii przeprowadza się w odniesieniu do kości, które w przypadku osłabienia struktury najszybciej ulegają złamaniom, np. densytometria kręgosłupa, densytometria kości udowej, przedramienia i nadgarstka. Densytometria pokazuje obraz danego segmentu kostnego – im wyższa zawartość składników mineralnych i wapnia, tym obraz kości jest gęstszy i pełniejszy.

Densytometria – jak wygląda badanie?

Badanie densytometrii nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony pacjenta. Należy jedynie odstawić na dzień badania preparaty uzupełniające podaż składników mineralnych i wapnia oraz zdjąć odzież z metalowymi elementami i biżuterię. Pracownia densytometrii wyposażona jest w aparat do badania densytometrii z podłączonym komputerem, przypominający kozetkę z ramieniem przesuwanym nad pacjentem. Ramieniem tym wykonuje się obrazowanie danej okolicy ciała.

Densytometria trwa około 10 minut, w ciągu których pacjent leży nieruchomo w wygodnej dla siebie pozycji na specjalnym blacie aparatu densytometrycznego i poddawany jest prześwietleniu, najczęściej w okolicy bliższego końca kości biodrowej i kręgosłupa lędźwiowego. Aparat densytometryczny dokonuje pomiarów wiązek promieni lub fal ultradźwiękowych przechodzących przez ciało pacjenta, a następnie oblicza masę kostną. Densytometrię poleca się wykonywać na tym samym aparacie, co pozwala porównać ze sobą kolejne wyniki badań bez ryzyka zmiany grupy kontrolnej.

Interpretacja wyników densytometrii

Wynik densytometrii wręczany jest pacjentowi tuż po badaniu. Przedstawiony w formie kolorowego wykresu, stanowi graficzne odzwierciedlenie masy kostnej pacjenta. W badaniu densytometrii zaznacza się kwadracikiem na wykresie masę kostną. Interpretacji wyniku najlepiej dokonać indywidualnie podczas konsultacji lekarskiej, lekarz bierze dodatkowo pod uwagę inne czynniki ryzyka osteoporozy, takie jak predyspozycje genetyczne, choroby współistniejące i przyjmowane leki.

Odpowiednia interpretacja wyników densytometrii umożliwia wczesne podjęcie profilaktyki, dobranie leczenia, modyfikację prowadzonej terapii, spowolnienie procesu osteopenii oraz stanowi przesłankę do dalszej diagnostyki.

Wyniki densytometrii można sprawdzić samodzielnie, odczytując kolory wykresu. Jeden z kolorów, zazwyczaj zielony, odpowiada normie masy kostnej; czerwone pasmo, na którym znajduje się kwadracik, świadczy o dużym ryzyku osteoporozy i złamań; pomiędzy zielonym i czerwonym pasmem znajdują się kolory pośrednie, wskazujące na stan osteopenii, czyli zagrożenia osteoporozą.

Dodatkowo wyniki densytometrii przedstawiane są wskaźnikiem T-score, odzwierciedlającym ryzyko osteoporozy:

• od +1 do -1 oznacza wartości prawidłowe;
• od 1 do -2.5 to niska masa kostna, czyli osteopenia;
• wynik poniżej -2.5 T-score oznacza osteoporozę.

Wyniki densytometrii stanowią punkt wyjścia do kolejnych badań przed rozpoczęciem kierunkowego leczenia osteoporozy. Densytometria całkowicie nie potwierdza osteoporozy, ze względu na to, że zmniejszenie gęstości tkanki kostnej może być wywołane innymi czynnikami, np. nadczynnością tarczycy.