Depresja maskowana – przyczyny, objawy, leczenie

Depresja maskowana to choroba, która – jak sama nazwa wskazuje – skrywa się pod maskami różnych objawów. Są one jednak bardzo zróżnicowane i u każdego schorzenie to może wyglądać nieco inaczej. Pacjenci najczęściej nie mają w ogóle świadomości, że chorują, tym bardziej, że większość osób nigdy nie słyszała o tej przypadłości. Czym zatem jest depresja maskowana? Jakie są jej objawy i jak ją leczyć? Sprawdź.

Co to jest depresja maskowana?

Depresja maskowana to trudna do zdiagnozowania choroba, której symptomy nie przypominają typowej depresji. U pacjentów zauważalne są objawy somatyczne, czyli pojawiające się ze strony ciała, a więc np. bóle głowy czy też problemy ze strony układu pokarmowego. Charakterystyczny jest dla niej jeden lub kilka objawów, które szczegółowo opisujemy w kolejnym podrozdziale. Choroba ta doczekała się wielu określeń, zwana jest też depresją utajoną, ukrytą, atypową, podprogową, wegetatywną, somatyczną, poronną, latentną, a nawet – uśmiechniętą, a także subdepresją czy też depresją bez depresji.

Przyczyny depresji maskowanej

Jeśli chodzi o depresją maskowaną, mówi się o pewnych predyspozycjach. Najczęściej dopada ona perfekcjonistów, którzy nieustannie czują presję odnośnie płaszczyzny zawodowej czy rodzinnej, są także bardzo krytyczni wobec samych siebie. Dla takich pacjentów charakterystyczna jest tzw. nadodpowiedzialność, czyli – mówiąc w dużym skrócie – przejmowanie odpowiedzialności za życie innych ludzi: bliskich, przyjaciół czy współpracowników. Często okazuje się ona pułapką, ponieważ kiedy coś pójdzie nie tak, obwiniają oni o to samych siebie. Zwykle nie pokazują też swojego cierpienia, nie chcą wsparcia ze strony innych oraz bardzo boją się bliskości. Mają problem z akceptowaniem swoich bolesnych emocji, a także – z ich wyrażaniem. Psychologowie zauważają, że podczas sesji takie osoby potrafią opowiadać o rozczarowaniach czy doznanych krzywdach z uśmiechem na twarzy. Bagatelizują swoje doświadczenia, traumy, emocje, ponieważ uznają, iż nie ma sensu się nad sobą użalać.

Mówi się też, że depresja maskowana dopada częściej osoby zmagające się z zaburzeniami lękowymi. Choroba może być związana z zaburzeniami układu nerwowego (a tu z kolei – z wahaniami stężenia dopaminy, serotoniny i noradrenaliny) oraz hormonalnego. Przyczyniają się do niej również czynniki sytuacyjne, najczęściej psychospołeczne, a więc np. traumatyczne przeżycia, życie w toksycznym związku, nieustanny stres, fobie czy lęki.

Depresja maskowana – objawy fizyczne

Można wyróżnić kilka grup objawów depresji maskowanej, które określa się również mianem masek depresji: bólowej, wegetatywnej, psychopatologicznej, behawioralnej oraz zaburzeniach rytmu okołodobowego. Fizyczne objawy depresji utajonej mieszczą się w obrębie maski bólowej oraz wegetatywnej.

Do maski bólowej zalicza się takie objawy, jak:

• bóle głowy,
• bóle mięśni (pleców, barków, karku, ramion),
• bóle brzucha,
• bóle klatki piersiowej,
• bóle kończyn,
• bóle serca,
• bóle narządów płciowych.

Maska wegetatywna obejmuje z kolei następujące symptomy:

• skoki ciśnienia,
• biegunki,
• mrowienie ciała,
• świąd i inne problemy skórne,
• pieczenie (najczęściej w obrębie łydek),
• zawroty głowy,
• nudności i wymioty,
• spadek masy ciała,
• utrata apetytu,
• problemy z trawieniem,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• neuralgie nerwu trójdzielnego lub nerwów międzyżebrowych,
• dreszcze,
• duszności,
• brak tchu,
• zaburzenie funkcji seksualnych,
• zmiany cyklu miesiączkowego,
• zaparcia,
• zespół niespokojnych nóg,
• problemy z widzeniem.

Jeśli chodzi o psychopatologiczne objawy depresji utajonej, wymienia się:

• lęki,
• ataki paniki,
• niepokój,
• natręctwa czynnościowe i myślowe,
• fobie,
• jadłowstręt psychiczny.

Oprócz tego, czasem pojawiają się również symptomy behawioralne:

• skłonności do hazardu,
• zakupoholizm,
• objadanie się,
• nadużywanie papierosów, alkoholu, leków i narkotyków,
• ryzykowne, nieracjonalne, patologiczne i kompulsywne zachowania.

Warto powiedzieć również o zaburzeniach rytmu okołodobowego, takich jak:

• trudności z zasypianiem,
• płytki sen i częste wybudzanie się,
• problemy ze zbyt wczesnym lub zbyt późnym zasypianiem,
• aktywność o nietypowych porach dnia,
• koszmary senne,
• senność w ciągu dnia.

Zaburzenia rytmu okołodobowego to zdecydowanie najczęstsze symptomy depresji maskowanej. Warto zaznaczyć, że jej objawy mogą być bardzo zróżnicowane – u każdej osoby mogą pojawić się inne. Oczywiście, nie wszystkie wymienione symptomy występują też u jednego pacjenta. A co z objawami typowymi dla depresji? Jak się okazuje, symptomy takie jak np. obniżony nastrój, spadek energii czy brak czerpania przyjemności z rzeczy, które wcześniej cieszyły, wcale się nie pojawiają lub są mniej nasilone – zastępują je sygnały z ciała.

Charakterystyczna dla depresji maskowanej jest też okresowość pojawiających się symptomów, występują również okresy bez objawów. Warto dodać, że depresja maskowana bywa swoistym wstępem do klasycznej depresji lub też jej finalnym etapem.

Depresja maskowana – leczenie

Jak leczyć depresję maskowaną? I jak pomóc chorującej na nią osobie? Najlepszym sposobem na wyleczenie są – podobnie jak w przypadku innych typów depresji – odpowiednie leki, które powodują wycofanie się objawów. Zazwyczaj są to inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, a także trójpierścienne oraz czteropierścienne leki przeciwdepresyjne. Zwykle po kilku tygodniach można zauważyć pierwsze efekty. Zdarza się, że psychiatra musi zmienić leki, np. ze względu na skutki uboczne lub zbyt słabe działanie.

Istotne jest również podjęcie psychoterapii. Dzięki niej pacjent może nauczyć się radzić z własnymi emocjami. Ważne jest również to, że uczy ona rozpoznawania oraz rozumienia sygnałów wysyłanych przez ciało, co jest tak istotne w przypadku depresji maskowanej. Pacjent dowiaduje się również, jak zamienić dolegliwości na świadome doświadczanie różnych uczuć. Efektem psychoterapii powinna być również poprawa samooceny oraz jakości życia.

Warto dodać, że ze względu na dość trudne postawienie diagnozy i konieczność wykluczenia wielu innych chorób, leczenie depresji utajonej może się rozciągnąć w czasie. Zanim pacjent trafi do psychiatry, zazwyczaj mija kilka miesięcy. Skierowywany jest do niego dopiero wówczas, gdy wyniki badań nie wskazują na żadne inne schorzenie.

Test na depresję maskowaną

W internecie można znaleźć test na depresję. Jest to tzw. kwestionariusz Becka, obejmujący zestaw pytań, który może przydać się podczas diagnozy klasycznej depresji. W przypadku depresji maskowanej może on jednak okazać się bezużyteczny, ponieważ jej symptomy są zupełnie inne. Rozpoznawanie tej choroby jest bardzo trudne i często wymaga wielu rozmów z lekarzami. Nie ma więc testu na depresję maskowaną, którą można byłoby uznać za pomocnicze narzędzie.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5914271/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1600902/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3326856/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18051836/