Depresja poporodowa – jak długo trwa? Jakie są jej objawy i jak ją leczyć?

Depresja poporodowa nie ma określonej przyczyny. Nie zawsze obniżony nastrój po porodzie jest jej objawem. Czym więc różni się od baby blues? Ile trwa depresja poporodowa i na co zwrócić uwagę? Jak ją leczyć? Wyjaśniamy.

Czym jest depresja poporodowa?

Depresja poporodowa, jak – sama nazwa wskazuje – depresja pojawiającą się po porodzie. Nasilenie tego problemu jest zmienne, dlatego też niejednokrotnie świeżo upieczona mama czy osoby z jej otoczenia nawet nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji. Tym bardziej trudno sobie wyobrazić i zrozumieć, że kobieta, która pragnie dziecka i wyczekuje go przez całą ciążę, po porodzie popada w depresję z tego powodu. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że jest to zupełnie normalne.

Przyczyny depresji poporodowej

Nie ma jednej określonej przyczyny depresji poporodowej, choć wymienia się czynniki ryzyka. Zalicza się do nich:

• stany depresyjne w przeszłości,
• brak wsparcia ze strony mężczyzny i najbliższej rodziny,
• utrata matki w dzieciństwie,
• śmierć dziecka,
• wady letalne u dziecka czy poważne choroby.

Za jedną z przyczyn wystąpienia depresji poporodowej wymienia się także poród przez cesarskie cięcie. Jest to związane z częstym poczuciem przez kobiety, że nie sprostały zadaniu i nie spełniły się jako kobiety. Przyczynia się to do spadku własnej wartości. Ponadto może mieć to także związek z tym, że w trakcie cesarskiego cięcia kobiecie nie może towarzyszyć partner.

Tendencję do depresji nasilają też problemy w życiu prywatnym kobiety. Ponadto, tuż po porodzie spada poziom estrogenów i progesteronu – takie gwałtowne zmiany hormonalne wpływają na nastrój i emocje, przyczyniając się do ryzyka depresji.

Depresja poporodowa – objawy

Depresja jest kojarzona przede wszystkim z obniżeniem nastroju, permanentnym smutkiem i zmęczeniem. Tak też jest z depresją poporodową. Kobieta właściwie przez cały dzień jest zmęczona, nic ją nie cieszy, jest smutna, przygnębiona i nawet błahostka potrafi doprowadzić ją do płaczu. W zależności od tego, jak głęboka jest depresja i jakie jest jej stadium, kobieta może okresowo czuć się lepiej, jednak po pewnym czasie znowu dochodzi do obniżenia nastroju, nad czym zupełnie nie panuje. Ze względu na to, że po porodzie kobieta przebywa głównie w domu, bardzo szybko domownicy odczuwają zaburzenia jej nastroju. Świeżo upieczona mama staje się bardzo drażliwa, opryskliwa, nerwowa. Negatywne emocje udzielają się też nowo narodzonemu dziecku, które również staje się nerwowe i dodatkowo napędza drażliwość swojej mamy.

Poród jest bardzo wyczerpujący, szczególnie fizycznie. Niestety po porodzie nie każda mama ma szansę na odpoczynek. Nie tylko dlatego, że noworodek często budzi ją w nocy, ale często kobieta ma w domu również inne dzieci, które wymagają uwagi. Narastająca bezsenność i zmęczenie powoduje, że u kobiety wzrasta ryzyko depresji. Wśród niepokojących objawów pojawia się:

• brak apetytu,
• czasem kompensacyjne jedzenie, które ma służyć poprawieniu nastroju. 

Czynniki, które również obciążają negatywnie psychikę kobiety:

• problemy z brzuchem po ciąży,
• problemy z brakiem kondycji,
• problemy z nadmiarem kilogramów.
  

Objawem depresji jest również brak uczucia radości z jakiegokolwiek powodu, chociażby z postępów rozwojowych niemowlęcia. Depresja poporodowa odbija się również na relacjach z partnerem. Po okresie połogu mężczyzna zwykle chce powrócić do współżycia, a mamy z depresją poporodową całkowicie nie są zainteresowane seksem. Nie chodzi bynajmniej o ból czy dyskomfort poporodowy, ale o kwestie psychicznej niechęci do zbliżeń intymnych.

Każda świeżo upieczona mama ma początkowo problem z organizacją dnia. Całe życie obrócone jest do góry nogami. Depresja poporodowa pogłębia takie objawy jak:

• nieradzenie sobie z codziennymi obowiązkami,
• poczucie winy,
• postrzeganie się w negatywnym świetle, jako kobiety nieradzącej sobie z prostymi obowiązkami i nienadającej się do niczego.

To wszystko jest jeszcze podszyte lękiem przed byciem złą matką, płaczem dziecka, chorobą czy stanami zagrożenia życia. Część kobiet w ciężkiej depresji poporodowej boi się skrzywdzenia własnego dziecka, opuszczenia go na skutek ciężkiej choroby, choroby u dziecka czy jego śmierci.

Ile trwa depresja poporodowa?

Czas trwania depresji poporodowej jest zmienny. Zaczyna się ona już w pierwszych tygodniach po urodzeniu dziecka, choć niewykluczone, że pojawi się dopiero pod koniec pierwszego roku życia dziecka. Depresja poporodowa może trwać nawet kilka lat, w zależności od podjęcia i prowadzonego leczenia.

Depresja poporodowa a „baby blues” – czym się różnią?

Przede wszystkim należy dostrzec granicę pomiędzy obniżonym nastrojem a depresją. Większość kobiet po porodzie ma obniżony nastrój, czuje niepewność, i smutek, co wynika po prostu z burzy hormonalnej określanej popularnie jako „baby blues”. Depresję różnicuje się także nie tylko ze smutkiem poporodowym, ale i psychozą poporodową czy hipomanią poporodową.

Ważny jest też tutaj czas. Przy „baby blues” takie obniżenie nastroju trwa jedynie kilka dni. Z reguły po ok. 10 dniach mija, po wyrównaniu się hormonów (oksytocyny i prolaktyny). Jednak czasami taki stan może się pogłębić i przerodzić w depresję, która nieleczona może trwać nawet latami. Szacuje się, że na depresję poporodową cierpi 10-20 proc. kobiet, z czego połowa z nich nie zgłasza się do lekarza.

Profilaktyka depresji poporodowej

Poczucie winy, że kobieta po porodzie początkowo z czymś sobie nie radzi, jest poniekąd zjawiskiem powszechnym, jednak może być to objaw prowadzący do depresji. Pomoc najbliższych osób jest najlepszą formą profilaktyki depresji. Według statystyk średnio 1 na 10 kobiet po porodzie może popaść w depresję poporodową. Niestety, pomimo wysokiej skuteczności leczenia, często pozostaje nierozpoznana, przez co kobieta jest zdana na siebie. Często też kobiety nie przyznają się do problemu, ponieważ boją się stygmatyzacji i krytyki, że są złymi matkami. Ważne więc w kierunku profilaktyki jest edukacja kobiet, położnych i lekarzy w zakresie problemów występujących po porodzie jak i w ciąży.

Leczenie depresji poporodowej. Jak sobie radzić?

Depresja poporodowa w pierwszej kolejności diagnozowana jest przez psychologa. To on, na podstawie przeprowadzonych testów i pytań o nastrój i uczucia, dobiera odpowiednią drogę leczenia. Najczęściej przepisuje farmakoterapię, psychoterapię oraz psychoedukację. Dobrze jest również wykonać badania laboratoryjne, ponieważ może okazać się, że niski poziom niektórych substancji w organizmie potęguje obniżenie nastroju. Warto tutaj sprawdzić hormony tarczycy oraz poziom prolaktyny i oksytocyny. Każda terapia farmakologiczna wymaga również kontroli lekarza, ponieważ substancje zawarte w lekach przedostają się do mleka matki.

Czas terapii jest indywidualny, jednak średnio powinien trwać ok. 7 miesięcy. Jeśli po kilku miesiącach wciąż nie ma poprawy, należy udać się po pomoc do psychiatry. Ważne w terapii jest także wsparcie najbliższych.

Czy depresja poporodowa może wrócić po kolejnej ciąży?

Każda następna ciąża stwarza zagrożenie powrotu depresji poporodowej. Nie jest to wyznacznik, jednak lekarz może jeszcze w ciąży zalecić profilaktycznie zażywanie leku przeciwdepresyjnego. Warto pamiętać, że jeśli po pierwszym porodzie kobieta nie miała depresji poporodowej, nie oznacza to, że po kolejnej będzie tak samo.

Depresja poporodowa u mężczyzn

U świeżo upieczonych ojców także występuje depresja poporodowa. Szacunkowo ok. 10-25 proc. mężczyzn jej doznaje. Statystyki mogą być jednak wyższe, ponieważ często mężczyźni nie zgłaszają problemów. Występowanie choroby u płci męskiej wiązane jest ze strachem przed nową rolą w życiu oraz niesprostaniu jej. Przyczyną mogą być także zmiany, jakie zachodzą w związku młodych rodziców. Kobieta często po porodzie kieruje swoją uwagę na dziecko, z czym niektórzy mężczyźni nie potrafią sobie poradzić.