Depresja, problemy ze snem, przewlekłe zmęczenie – to mogą być powikłania KZM. Czym różni się od boreliozy i jak się przed nim chronić?

„Do 2 proc. przypadków kończy się śmiercią. Blisko 60 proc. osób po przebyciu KZM cierpi z powodu powikłań – depresji, problemów ze snem, przewlekłego zmęczenia, zaburzeń pamięci a także porażeń – głównie kończyn górnych – które nie ustępują pomimo intensywnej rehabilitacji” – wymienia lek. Małgorzata Ponikowska. I wyjaśnia, czym KZM różni się od boreliozy i jak ustrzec się przed tymi chorobami.

Choroby odkleszczowe – czym różnią się KZM i borelioza?

„Za pasem majówka, zaczynamy sezon wypraw na łono natury. Kleszcze już zacierają ręce (odnóża?)! Kleszcze mogą przenosić różne choroby, wśród najczęstszych znajdziemy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) oraz boreliozę”

Tymi słowami rozpoczyna wpis na swoim profilu na Instagramie lek. Małgorzata Ponikowska. Ekspertka wymienia znaczące różnice między kleszczowym zapaleniem mózgu a boreliozą – chorobami odkleszczowymi, które mogą prowadzić do poważnych powikłań. Jak wyjaśnia, KZM wywoływane jest przez wirusa środkowoeuropejskiego zapalenia mózgu (rodzina Flaviviridae), natomiast borelioza – bakteriami z rodzaju Borrelia. Ekspertka zaznacza, że przy KZM praktycznie niemożliwe jest wczesne rozpoznanie choroby. Objawy występują dwuetapowo, jednak pierwsza faza zakażenia wykazuje sygnały, które można pomylić z przeziębieniem czy grypą.

Faza 1 (trwa 4 – 14 dni), towarzyszą jej:

• temperatura do 38 stopni,
• złe samopoczucie, narastające osłabienie,
• bóle głowy i karku,
• bóle mięśni, kończyn,
• bóle gałek ocznych.

„Po pierwszej fazie choroby u niektórych osób dochodzi do zajęcia układu nerwowego. Faza ta trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebiega z gorączką, bólami głowy, zaburzeniami neurologicznymi (np. niedowłady, niedosłuch, niedowłady wiotkie). Do 2 proc. przypadków kończy się śmiercią. Blisko 60 proc. osób po przebyciu KZM cierpi z powodu powikłań – depresji, problemów ze snem, przewlekłego zmęczenia, zaburzeń pamięci a także porażeń – głównie kończyn górnych – które nie ustępują pomimo intensywnej rehabilitacji. U dzieci mogą wystąpić agresywne zachowania i problemy w nauce” – podaje lekarka.

Inaczej jest w przypadku boreliozy. Ponikowska wyjaśnia, że u więcej niż 70 proc. zakażonych w ciągu miesiąca od ukąszenia pojawia się na skórze charakterystyczny rumień wędrujący.

„Później objawy stają się coraz mniej charakterystyczne: zapalenie stawów, mięśnia sercowego, zaburzenia neurologiczne o różnym nasileniu – od bólu głowy, przez porażenie nerwu twarzowego, nerwobóle o różnym umiejscowieniu aż do porażeń nerwów, otępienia i zaburzeń psychicznych” – dodaje.

„Chroń siebie i bliskich”

Specjalistka tłumaczy, że zakażonych wirusem KZM jest do 15 proc. kleszczy.

„U około 30 proc. osób zakażonych wirusem dochodzi do zajęcia układu nerwowego i rozwoju drugiej, neurologicznej fazy choroby” – pisze.

I dodaje, że zakażonych krętkami Borrelia jest 15-50 proc. kleszczy.

„Ryzyko zakażenia wzrasta znacznie, gdy kleszcz przebywa w skórze ponad 24 h i jest drażniony (np. przypalanie, smarowanie tłuszczem czy alkoholem) – wyjaśnia.

Jak wygląda możliwość leczenia przyczynowego w obu sytuacjach? Specjalistka tłumaczy, że przy KZM możliwe jest jedynie leczenie objawowe, dzięki któremu objawy zwykle ustępują po dwóch-trzech tygodniach. Jak podkreśla, przy boreliozie wielomiesięczna antybiotykoterapia nie zwiększa skuteczności leczenia. By ustrzec się choroby, najlepiej zastosować wcześniejszą profilaktykę, która polega na zakryciu jak największej części ciała podczas spaceru, by kleszcz miał utrudniony dostęp. Zaleca się również przyjęcie szczepień ochronnych przeciw KZM. Niestety nie istnieje szczepionka, która chroniłaby przez boreliozą.

„Chroń siebie i bliskich. Jedyną skuteczną formą profilaktyki zapobiegającą kleszczowemu zapaleniu mózgu jest szczepienie” – apeluje Ponikowska.

Szczepienie warto wykonać zimą lub wczesną wiosną, zanim rozpocznie się aktywność kleszczy. Aby skutecznie się ochronić, należy przyjąć 3 dawki szczepienia pierwotnego oraz dawki przypominające co 3-5 lat.

Małgorzata Ponikowska

Na Facebooku znana jako „Lekarz na tropie zdrowia”, na Instagramie funkcjonująca jako @dr_malgorzata. Doktorantka w Katedrze Biotechnologii Molekularnej na Uniwersytecie Gdańskim, w mediach społecznościowych w prosty sposób mówi o trudnych medycznych kwestiach. Jej profil na Instagramie obserwuje ją ponad 6 tys. osób.