Za co odpowiadają dermatofity? Objawy infekcji są w tym przypadku charakterystyczne

Słyszałaś kiedyś pojęcie „dermatofity”? Co to jest? Pod tą biologiczną nazwą kryją się określone gatunki grzybów chorobotwórczych, które wywołują infekcje na różnych częściach ciała człowieka. Innymi słowy, infekcja dermatofitowa to inaczej grzybica. Czym się charakteryzuje? Jak ją leczyć? Czy wymaga stosowania specjalistycznych leków?

Czym są dermatofity? Rodzaje patogennych grzybów

Jak wspomniano, dermatofity to grzyby chorobotwórcze. Co jest dla nich charakterystyczne? Mają nitkowatą budowę, a do wzrostu potrzebują kreatyny, czyli białka strukturalnego włosów, paznokci i zewnętrznych warstw skóry ssaków lądowych. W mikrobiologii wyróżnia się trzy główne rodzaje dermatofitów:

• Trichophyton,
• Microsporum,
• Epidermophyton.

Do 2023 roku wyizolowano 40 gatunków omawianych mikroorganizmów. Czy wszystkie atakują ludzi? Nie. Aby jednak lepiej zrozumieć ich naturę oraz poznać szansę na rozwój choroby u człowieka, warto poznać jeszcze jeden podział dermatofitów, ze względu na środowisko naturalne ich rozwoju:

• dermatofity antropofilne – naturalnie bytują na skórze człowieka, w związku z tym są też najczęściej odpowiedzialne za występowanie objawów infekcji dermatofitowej u ludzi. Wśród nich zwykle diagnozuje się rozrost Trichophyton rubrum albo Trichophyton tonsurans. Mogą przenosić się np. podczas zakładania czapki lub używania szczotki osoby chorej albo w wyniku kontaktu skóra do skóry,
• dermatofity zoofilne – rozwijają się na zwierzętach, ale niekiedy przenoszą się też na człowieka w wyniku bezpośredniego kontaktu, szczególnie w sytuacji, gdy pacjent ma bardzo obniżoną, zaburzoną odporność,
• dermatofity geofilne – żyją w glebie, w której rozkładają się szczątki zwierząt, a więc bogatej we wspomniane wcześniej białko, kreatynę. Przeniesienie się ich na człowieka jest możliwe, ale tylko w takiej sytuacji, jak w przypadku dermatofitów zoofilnych.

Dermatofity – objawy infekcji

Dermatofity antropofilne są odpowiedzialne za wywoływanie infekcji powierzchownych, które rozwijają się głównie na paznokciach lub skórze głowy, ale także w okolicach stóp czy dłoni. Omawiane mikroorganizmy rozwijają się miejscowo, jednak ze względu na bardzo zaraźliwy charakter infekcji grzybiczej, objawy szybko mogą się roznieść na inne partie ciała. Często także dochodzi do sytuacji, kiedy za ich wystąpienie odpowiedzialnych jest kilka gatunków.

Dermatofity na skórze

Infekcja dermatofitowa na skórze często objawia się jako czerwona i swędząca wysypka obejmująca fragment ciała w wyraźnie odciętym okręgu. Jeżeli zauważysz u siebie taki pierścień, powinnaś jak najszybciej udać się do dermatologa, aby zminimalizować ryzyko rozsiania grzyba.

Dermatofity często atakują także skórę głowy i twarz, taka infekcja może mieć charakter zapalny. W jej przebiegu obserwuje się między włosami guzki wypełnione ropą. Nieleczone mogą pękać i przekształcać się w blizny, co w efekcie uniemożliwia wzrost włosów w danym miejscu. Niezapalna infekcja dermatofitowa objawia się przede wszystkim swędzeniem i łuszczeniem się naskórka, a także nadmiernym wypadaniem włosów.

W rzadkich przypadkach dermatofity z głowy przenoszą się na twarz. Wtedy pojawia się wysypka, która nasila się po ekspozycji na słońce. Nieczęsto dochodzi także do infekcji mieszków włosowych (również brody). W takiej sytuacji stan zapalny obejmuje głębsze warstwy skóry, powodując swędzenie, zaczerwienienie, a niekiedy również zmiany o charakterze ropnym i wysiękowym.

Dermatofity na paznokciach

Infekcja dermatofitowa na paznokciach objawia się jako białe lub żółte przebarwienia. W jej przebiegu płytka jest słabsza i łamliwa, a cięższe dermatofitozy mogą doprowadzić nawet do całkowitego zniszczenia paznokcia. Co ciekawe, ten wariant częściej atakuje stopy niż dłonie.

Jak pokonać dermatofity? Leczenie jest stosunkowo łatwe

Zakażenie dermatofitami rozpoznaje lekarz dermatolog lub internista na podstawie objawów klinicznych. W razie wątpliwości diagnozę najczęściej potwierdza się badaniem mykologicznym. Jak pozbyć się dermatofitów? W tym celu lekarz przepisuje najczęściej miejscowo działające kremy z substancjami przeciwgrzybiczymi, np. klotrimazolem.

W przypadku grzybicy mieszków włosowych lub skóry głowy zaleca się przeciwgrzybicze leki doustne, np. zawierające terbinafinę czy gryzeofluwinę. Jeżeli pacjent ma patologicznie osłabioną odporność, konieczne może się okazać wdrożenie leczenia ogólnoustrojowego.

Bibliografia:

1. Goldstein A. O., Goldstern B. G., Dermatophyte (tinea) infections, UpToDate 2023.
2. Hainer B. L., Dermatophyte Infections, American Family Physician 2003, 67(1): 101-109.
3. https://bestpractice.bmj.com/topics/en-us/119 [dostęp 26.11.2023].
4. Monod M., Lanternier F., Dermatophytes and Dermatophytosis, Encyclopedia of Infection and Immunity 2022, vol. 2, pp. 397-407.