Co jeść, a czego unikać na diecie przeciwgrzybiczej?

Grzybica (kandydoza) to powszechna choroba zakaźna wywoływana przez drożdżaki. Jedną z popularnych metod wspomagających leczenie grzybicy jest dieta przeciwgrzybicza. Co jeść na diecie przeciwgrzybiczej i jak długo należy ją stosować? Czy dieta przeciwgrzybicza rzeczywiście działa? Wyjaśniamy! 

Czym jest grzybica?

Grzybice, inaczej mikozy, to grupa chorób wywołanych przez różne rodzaje grzybów chorobotwórczych. Najczęstszym patogenem przyczyniającym się do grzybicy jest drożdżak Candida albicans. Grzyb ten wchodzi w skład fizjologicznej flory bakteryjnej jamy ustnej, żołądka, jelit, układu moczowo-płciowego, skóry i błony śluzowej układu oddechowego. U osób zdrowych grzyby z rodzaju Candida nie wywołują choroby, lecz u pacjentów z obniżoną odpornością może dojść do przerostu grzybów i rozwoju kandydozy. 

Przyczyną zwiększonej kolonizacji C. albicans jest także przewlekła antybiotykoterapia, stosowanie niektórych leków (inhibitorów pompy protonowej, doustnych środków antykoncepcyjnych, cytostatyków), występowanie hiperglikemii oraz przyjmowanie doustnych preparatów żelaza. Objawy grzybicy przewodu pokarmowego zależą od miejsca infekcji: 

• grzybica jamy ustnej i gardła objawia się zaczerwieniem i białym nalotem na języku, dziąsłach i gardle, pieczeniem gardła, uczuciem suchości w jamie ustnej, pękającymi kącikami ust, odczuwaniem nieprzyjemnego zapachu z ust; 
• grzybica przełyku często przebiega bezobjawowo; u niektórych osób pojawiają się ból i dyskomfort podczas połykania, ból za mostkiem promieniujący do pleców, zgaga, nudności; 
• grzybica żołądka i jelit – powoduje owrzodzenia i drobne nadżerki w żołądku oraz pogrubienie błony śluzowej jelit; chorzy mogą cierpieć na biegunki, nudności i wymioty, wzdęcia, bóle brzucha, krwawienie z przewodu pokarmowego; 
• grzybica pochwy – wywołuje białe upławy o wyglądzie twarogu, świąd i pieczenie pochwy i sromu, zaczerwienienie okolic intymnych; 
• grzybica skóry – w jej przebiegu obserwuje się grudkowe, pęcherzykowe, rumieniowe zmiany skórne, złuszczający się naskórek, świąd, pieczenie. 

Leczenie grzybicy uzależnione jest od lokalizacji infekcji, rodzaju patogenu wywołującego chorobę oraz stanu zdrowia pacjenta. Stosuje się leczenie miejscowe (maści, kremy, aerozole) oraz preparaty doustne. Odpowiednio zmodyfikowana dieta może wspomagać leczenie grzybicy. 

Na czym polega dieta przeciwgrzybicza?

Dieta przeciwgrzybicza to specjalny sposób żywienia, który ma na celu przeciwdziałanie rozwojowi infekcji grzybiczej, przywrócenie prawidłowej flory bakteryjnej oraz przyspieszenie powrotu do zdrowia. Grzyby wykorzystują różne składniki odżywcze takie jak glukoza i aminokwasy do produkcji dwutlenku węgla oraz szkodliwych produktów fermentacji alkoholowej. Substancje te u osób z osłabioną odpornością mogą uszkadzać błonę śluzową przewodu pokarmowego, wywoływać nieprzyjemne objawy żołądkowo-jelitowe i prowadzić do zaburzeń wchłaniania składników odżywczych. 

Niektóre badania sugerują, iż dieta o niskiej zawartości węglowodanów sprzyja zmniejszeniu ilości drożdżaków w organizmie. Podstawą diety przeciwgrzybiczej jest ograniczenie cukrów prostych, które stanowią pożywkę dla grzybów i sprzyjają ich namnażaniu się. Nie należy jednak rezygnować ze spożycia węglowodanów złożonych, gdyż są z nich wytwarzane krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) odpowiadające za utrzymanie prawidłowej bariery jelitowej oraz wykazujące działanie immunomodulujące. 

W jadłospisie diety przeciwgrzybiczej powinny znaleźć się produkty zawierające włókno pokarmowe. Błonnik pokarmowy stanowi źródło energii dla bakterii probiotycznych. Poza tym glukoza jest potrzebna dla białych krwinek, które przeprowadzają proces fagocytozy komórek grzybiczych. W diecie przeciwgrzybiczej ważną rolę odgrywają też produkty o działaniu przeciwutleniającym. 

Przy kandydozie poleca się stosowanie preparatów probiotycznych zawierających szczepy bakterii w rodzaju Lactobacillus (Lactobacillus fermentum, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus acidophilus), Bifidobacterium oraz drożdże z rodzaju Saccharromyces. Źródłem bakterii probiotycznych w diecie są fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurty naturalne, kefiry, maślanki oraz kiszonki. Badania sugerują, że korzystny wpływ w leczeniu kandydozy może mieć spożycie czosnku, owoców berberysu oraz suplementacja witaminą D. Grzybobójczo działają korzeń łopianu, wyciąg z pestek grejpfruta i korzeń żeń-szenia. 

Produkty wskazane i przeciwwskazane w diecie przeciwgrzybiczej – tabela

W poniższej tabelce znajdują się produkty wskazane i przeciwwskazane w diecie przeciwgrzybiczej.

Jak długo stosować dietę przeciwgrzybiczą?

Dieta przeciwgrzybicza może być stosowana przez cały czas leczenia kandydozy. Kluczową formą terapii pozostaje leczenie farmakologiczne, dieta ma za zadanie jedynie wspomóc terapię. Czas trwania leczenia kandydozy zależy od stopnia przerostu grzybów oraz zaburzeń flory bakteryjnej. Jakie efekty daje dieta przeciwgrzybicza? Badania nie określają jednoznacznie czy dieta przeciwgrzybicza jest rzeczywiście skuteczna. Warto jednak zadbać o racjonalne odżywianie i zbilansowaną dietę, gdyż właściwe żywienie przynosi duże korzyści zdrowotne. 

Bibliografia: 

1. Abu-Elteen K., The influence of dietary carbohydrates on in vitro adherence of four Candida species to human buccal epithelial cells, Microbial Ecology in Health and Disease 2005;17(3):156-162. 
2. Paczkowska I., Wójtowicz A., Malm A., Suplementacja wspomagająca profilaktykę i leczenie kandydozy, Hygeia Public Health 2017, 52(2): 126-130. 
3. Rogalski P., Kandydoza przewodu pokarmowego — fakty i mity, Gastroenterologia Kliniczna 2010, tom 2, nr 3, 87-97.