Diety eliminacyjne w chorobie Hashimoto – stosować czy nie? Odpowiada dietetyczka Agata Lewandowska

Z każdym rokiem w naszym kraju przybywa osób cierpiących na schorzenia autoimmunologiczne, w tym chorobę Hashimoto. Uważa się, że pięć razy częściej dotyka ona kobiet niż mężczyzn. Pacjentki skarżą się na mniejszy komfort życia, problemy skórne, wypadanie włosów, przybieranie na wadze i problemy z płodnością. Często gubią się w gąszczu informacji na temat stylu życia i prawidłowej diety w chorobie Hashimoto. Dietetyczka Agata Lewandowska stara się rozwiać ich wątpliwości i odpowiedzieć na najczęściej stawiane pytania w swojej książce „Hashimoto. Dieta i styl życia w chorobie”, którą Hello Zdrowie objęło matronatem medialnym. Przeczytaj jej fragment poświęcony dietom eliminacyjnym.

Fragment książki Agaty Lewandowskiej „Hashimoto. Dieta i styl życia w chorobie” (wydawnictwo RM), którą Hello Zdrowie objęło swoim patronatem medialnym.

Diety eliminacyjne – stosować czy nie?

W wielu publikacjach zwraca się uwagę na powiązanie pomiędzy celiakią i alergiami a chorobą Hashimoto oraz częste współwystępowanie tych schorzeń. Istnieją hipotezy, że dieta zawierająca gluten i popularne silne alergeny, takie jak białka pszenicy czy mleka, może być niewskazana w chorobach autoimmunologicznych (w tym Hashimoto). To zagadnienie budzi wiele kontrowersji, a stosowanie diet eliminacyjnych w schorzeniach autoimmunologicznych ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Kiedy naprawdę trzeba przestrzegać diety?

Stosowania jej wymagają niektóre wymienione niżej schorzenia.

• Celiakia (inna nazwa: choroba trzewna) jest autoimmunologiczną chorobą jelit. Jej diagnostyka polega na wykonaniu badań krwi w kierunku specyficznych przeciwciał oraz biopsji błony śluzowej jelita cienkiego. Celiakia jest wskazaniem do całkowitej eliminacji nawet niewielkich ilości glutenu z diety. Oprócz celiakii podstawą do wykluczenia glutenu jest zdiagnozowana inna forma nietolerancji tego białka np. choroba Dühringa.
• Alergia na pszenicę. Immunoglobuliny E (IgE) wywołują reakcję zapalną w odpowiedzi na kontakt z alergenem (w tym wypadku z białkami pszenicy). Objawy alergii mogą dotyczyć układu oddechowego, pokarmowego lub skóry. Po jej stwierdzeniu wskazane jest zastosowanie diety bez pszenicy.
• Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, czyli zaburzenie, u którego podłoża nie leży ani alergia, ani proces autoimmunologiczny. Jej objawy naśladują celiakię i są dość niespecyficzne. Jest trudna do rozpoznania, naukowcy spierają się, czy istnieje, wymaga wykluczenia innych stanów i chorób, które mogą powodować objawy. Pacjenci często sami diagnozują sobie to zaburzenie i przechodzą na dietę bezglutenową bez konsultacji z lekarzem. Tymczasem w badaniach wykazywano, że istnieje silny efekt nocebo w odniesieniu do tego schorzenia. Efekt nocebo to odwrotność efektu placebo – w dużym uproszczeniu: tak bardzo jesteśmy przekonani, że coś nam szkodzi, że doświadczamy nieprzyjemnych objawów fizycznych.
• Przejściowa nietolerancja glutenu/nadwrażliwość na gluten – pojawia się niekiedy w przebiegu niektórych stanów zapalnych jelit. Zazwyczaj jest odwracalna.

• Niealergiczna i nieceliakalna nadwrażliwość na pszenicę. Niedawno potwierdzono istnienie tego zaburzenia, którego prawdopodobna przyczyna to reakcja na pewne substancje zawarte w pszenicy. Są one odporne na trawienie i mogą aktywować układ immunologiczny. Podobnie jak nieceliakalna nadwrażliwość na gluten jest trudna do wykrycia. Po jej stwierdzeniu wskazane jest zastosowanie diety bez pszenicy.

Testy na nietolerancje pokarmowe

Wykonywanie testów na nietolerancję pokarmową wciąż budzi kontrowersje. W tych badaniach wykrywa się immunoglobuliny IgG.

Niektórzy eksperci w dziedzinie alergii pokarmowych są zdania, że nie ma dowodów na potwierdzenie skuteczności tego typu testów oraz że obecność przeciwciał IgG świadczy jedynie o tym, że spożywamy pewne pokarmy, a nie że one nam szkodzą.

Zwolennicy testów przekonują, że u wielu osób objawy ze strony przewodu pokarmowego (np. w przebiegu zespołu jelita drażliwego) cofają się po wprowadzeniu diety eliminacyjnej. Jednak może to być spowodowane wieloma czynnikami dietetycznymi (składem diety, ograniczeniem jedzenia, objętością posiłków, niełączeniem niektórych produktów w jednym posiłku, podażą błonnika i cukrów, rodzajem spożywanego tłuszczu i węglowodanów), jak również efektem nocebo czy placebo.

Na chwilę obecną brakuje dowodów naukowych potwierdzających związek pomiędzy postrzeganą nietolerancją pokarmów (u dorosłych prezentujących np. objawy ze strony przewodu pokarmowego) a odpowiadającymi im przeciwciałami IgG czy IgA. Zdaniem ekspertów nie warto ich wykonywać.

W przeprowadzonych badaniach na ludziach otyłych, zgłaszających np. objawy ze strony przewodu pokarmowego, nie wykazano zależności pomiędzy postrzeganą nietolerancją pszenicy lub mleka a odpowiadającymi im przeciwciałami IgG i IgA.

Rezygnacja ze spożywania określonych składników pokarmowych powinna być ostatecznością i wynikać z uzasadnionych przyczyn. Eliminując nadmierną ilość składników pokarmowych (zwłaszcza w  nieumiejętny sposób), zubażasz swoją dietę, narażając się np. na niedobory pokarmowe.

O autorce:

Agata Lewandowska – dietetyk z ponad dziesięcioletnim doświadczeniem i autorka książek. Ukończyła studia z Dietetyki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym oraz na SGGW, a także podyplomowe studia z Psychodietetyki na SWPS. Jej ulubione tematy to: profilaktyka zdrowia poprzez dietę i styl życia, psychodietetyka, dieta odchudzająca, zdrowe odżywianie oraz żywienie osób cierpiących na różne schorzenia (np. Hashimoto, dyslipidemie, zaburzenia jelitowe, insulinooporność, nadciśnienie). Promuje normalność w diecie i pokazuje normalne, proste jedzenie bez udziwnień. Uczy, że nie trzeba kupować wymyślnych i drogich składników, by jeść zdrowo. Nie propaguje restrykcji dietetycznych i podporządkowania całego życia zdrowemu odżywianiu. Nastawia się na przekazanie wartościowych informacji, szukanie rozwiązań i zachęcanie.

„Hashimoto. Dieta i styl życia w chorobie” Agaty Lewandowskiej, Wydawnictwo RM (IV edycja)