Łupież – przyczyny, rodzaje, profilaktyka

Łupież może powstawać na skutek infekcji grzybiczej i/lub problemów ze skórą głowy. Zastosowanie szamponu przeciwłupieżowego jest najczęściej proponowaną terapią, gdy pojawia się łupież pstry, łupież tłusty lub łupież suchy. Domowe sposoby na łupież to w wielu przypadkach skuteczna alternatywa dla kosmetyków z drogerii lub apteki.

Czym jest łupież?

Łupież to nic innego niż schorzenie dermatologiczne, którego przyczyną jest zbytnie wysuszenie skóry głowy, jej przetłuszczenie bądź infekcja grzybicza. Skóra, przesuszona lub zaatakowana przez grzyby pasożytujące na łoju skórnym, łuszczy się, w efekcie czego na włosy i ubranie opada zrogowaciały naskórek przypominający białe płatki.

Przyczyny łupieżu

Wśród przyczyn łupieżu najczęściej wymienia się:

• podrażnioną, tłustą skórę,
• niedostateczną częstość mycia włosów szamponem,
• obecność grzyba drożdżopodobnego, który żywi się substancjami oleistymi skóry głowy u większości osób dorosłych,
• suchą skórę,
• nadwrażliwość na składniki kosmetyków stosowanych do pielęgnacji włosów,
• choroby skóry, np. egzemę.

Na powstawanie łupieżu najbardziej narażeni są:

• ludzie w młodym wieku – łupież najczęściej pojawia się we wczesnej dorosłości,
• mężczyźni – podejrzewa się, że w powstawaniu łupieżu mogą mieć udział czynniki hormonalne, które powodują, że jest to problem bardziej powszechnie dotykający męską część populacji,
• pacjenci z chorobami, które skutkują osłabieniem układu odpornościowego.

Rodzaje łupieżu

Ze względu na przyczynę występowania łupieżu wyróżniamy kilka rodzajów schorzenia:

• łupież suchy – wynikający najczęściej z przesuszenia skóry głowy,
• łupież tłusty – wywołany przez grzyb drożdżopodobny; łupież tłusty występuje najczęściej u osób ze skłonnością do przetłuszczania się włosów,
• łupież pstry – wywołany przez grzyby drożdżopodobne bytujące na skórze większości osób, związany z niekontrolowanym namnażaniem się tych grzybów; łupież pstry objawia się obecnością fragmentów odbarwionej skóry, najczęściej zlokalizowanych w okolicy pleców, klatki piersiowej, szyi, ramion; zmianom towarzyszy świąd i łuszczenie się skóry;
• łupież różowy Gilberta (łupież rumieniowy) – spowodowany infekcją bakteryjną skóry; objawy łupieżu różowego to na początku występowanie jednej łuszczącej się rumieniowej zmiany skórnej o średnicy kilku centymetrów, a następnie rozsianie się na większej powierzchni skóry mniejszych zmian o podobnym wyglądzie; łupież Gilberta najczęściej pojawia się na skórze tułowia, w przestrzeni między palcami stóp, na wewnętrznej części ud, pachwin lub pach.

Jak pozbyć się łupieżu?

To, co na łupież pomoże najskuteczniej to metody, które eliminują przyczynę choroby skóry. Najczęściej zaleca się korzystanie z szamponów przeciwłupieżowych i domowe sposoby na łupież.

Konsultacja lekarska może okazać się potrzebna, jeśli po miesiącu stosowania tych metod łupież nadal jest widoczny lub jeśli skóra głowy mocno swędzi. Do dermatologa warto się udać również, jeśli jest ona zaczerwieniona i opuchnięta.

Leczenie łupieżu różowego Gilberta wymaga zastosowania innych metod niż terapia pozostałych typów łupieżu – ich opis znajdziesz na końcu artykułu.

Szampon na łupież

Szampony na łupież zawierają składniki o różnym działaniu. W związku z tym warto zastanowić się nad jego doborem, aby odpowiednio dostosować go do naszej skóry głowy. Szampony przeciwłupieżowe mogą opierać swoje działanie na obecności składników, takich jak:

• pirytion cynku – substancja o działaniu antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym,
• substancje na bazie smoły węglowej – powoduje ona spowolnienie niszczenia komórek skóry – dzięki temu wolniej tworzą się opadające płatki, które nazywamy łupieżem; warto pamiętać, że jeśli masz jasne włosy, ten typ szamponu może spowodować zmianę ich barwy; dodatkowo u niektórych osób jego zastosowanie zwiększa wrażliwość na światło słoneczne,
• kwas salicylowy – pomaga wyeliminować łupież m.in. dzięki właściwościom oczyszczającym,
• siarczek selenu o działaniu grzybobójczym; należy bardzo dokładnie zmyć go po zastosowaniu, ponieważ może powodować odbarwienie włosów,
• ketokonazol, którego zastosowanie ma na celu zabicie grzybów powodujących łupież.

Czasami konieczne jest wypróbowanie więcej niż jednego środka zanim zauważysz efekt. Po dłuższym okresie stosowania określony szampon na łupież może również tracić skuteczność – spróbuj wtedy naprzemiennie korzystać z 2 rodzajów preparatów. Zawsze dokładnie przeczytaj zalecenia dotyczące zasad aplikacji szamponu przeciwłupieżowego i przestrzegaj sugerowanego sposobu postępowania.

Domowe sposoby na łupież

Łupieżowi towarzyszy często świąd i łojotokowe zapalenie skóry. Domowe sposoby na pozbycie się łupieżu mają więc przede wszystkim na celu „wyciszenie” świądu, nawilżenie skóry głowy, jej odkażenie i zahamowanie ewentualnej infekcji.

Domowe sposoby na łupież nie muszą (a nawet nie powinny) całkowicie zastąpić innych sposobów pielęgnacji włosów i skóry głowy. Warto jednak zadbać, aby stanowiły one ważny element regularnie ponawianych zabiegów pielęgnacyjnych. Dzięki ziołom i innym naturalnym składnikom można skutecznie pozbyć się łupieżu. Domowe sposoby to szczególnie dobre rozwiązanie dla osób, które mają wrażliwą skórę głowy.

Domowe sposoby na łupież to przede wszystkim zabiegi z wykorzystaniem różnego rodzaju olejów, płukanek ziołowych oraz innych domowych produktów. Warto dowiedzieć się, jakie przeznaczenie ma każde z nich. Domowe sposoby na łupież należy dostosowywać do typu problemu.

Zahamowanie infekcji domowymi sposobami na łupież

Domowe sposoby leczenia łupieżu w dużej mierze polegają na zahamowaniu rozwijającej się na skórze głowy infekcji grzybiczej. Takim domowym sposobem na łupież jest ocet, a dokładniej płukanka octowa. Stosować ją można właściwie po każdym myciu głowy, wystarczy przepłukać włosy miksturą octu z wodą w stosunku 1:2.

W podobny sposób działa płukanka z pokrzywy. Przed myciem głowy należy zaparzyć 3 łyżki suszu z pokrzywy w 1 litrze wody. Następnie trzeba wystudzić napar i bezpośrednio po umyciu głowy przepłukać nim włosy.

Podobnego rodzaju płukanki można przygotować z:

• nagietka,
• rumianku,
• skrzypu polnego,
• kory wierzby.

Łupież tłusty – domowe sposoby

Domowe sposoby na łupież warto dostosować do ogólnej kondycji skóry głowy i włosów. Osobom borykającym się z łupieżem tłustym i tym z przetłuszczającymi się włosami poleca się przede wszystkim maseczkę z jajka kurzego. Wykonanie jej polega na ubiciu piany z białka, dodaniu do niej żółtka, wymieszaniu wszystkiego razem i pozostawieniu na umytej skórze głowy przez około pół godziny. Po upływie tego czasu maseczkę należy spłukać.

Skutecznym domowym sposobem na łupież tłusty jest również wcieranie w skórę głowy soku z cytryny przez kilka minut. Następnie należy umyć głowę delikatnym szamponem.

W walce z tym typem łupieżu sprawdzi się także zielona glinka. Dwie łyżki glinki należy zmieszać z wodą i wetrzeć w czystą skórę głowy. Maseczkę należy pozostawić na 15 minut, a następnie ponownie umyć włosy.

Domowe sposoby na łupież suchy

Polegają przede wszystkim na odpowiednim nawilżeniu przesuszonej głowy. W tym celu wykorzystuje się między innymi:

• maseczkę z jogurtu naturalnego – nałożenie jogurtu na włosy oraz skórę głowy i pozostawienie ich w ręczniku na godzinę pozwala skórze odzyskać właściwe dla niej pH i złagodzić podrażnienia,
• maseczkę z olejku jojoba i oleju kokosowego – połączenie ich w stosunku 1:1 i nałożenie na pół godziny na czystą skórę głowy pozwala odpowiednio ją odżywić, nawilżyć i natłuścić, co zapobiega łojotokowi,
• masaż skóry głowy oliwą z oliwek, olejem sezamowym lub olejkiem rycynowym trwający około 10 minut; po nim jeszcze przez kilka minut należy podrapać skórę głowy, a następnie umyć delikatnym szamponem.

Łupież pstry – leczenie

Jeśli problemem jest łupież pstry, leczenie powinno opierać się na wyeliminowaniu zakażenia. Domowe sposoby na ten rodzaj łupieżu stanowią jedynie rodzaj wspomagania dla kuracji dermatologicznej w postaci maści i szamponów.

Umiarkowana postać łupieżu pstrego jest raczej łatwa do wyleczenia w domu. Skuteczne maści czy szampony dostępne są w aptekach i drogeriach bez recepty.

Leczenie łupieżu pstrego należy przeprowadzać dwutorowo za pomocą substancji przeciwgrzybiczych. Ważne, by szampon na łupież zawierał siarczek cynku, ketokonazol, cyklopiroksem. Te związki niszczą grzyba, a także hamują jego namnażanie oraz działają profilaktycznie, jeśli skóra nie została jeszcze całkiem przejęta przez chorobę.

Z kolei maść na łupież pstry standardowo zawiera ketokonazol. Maść aplikuje się na zajęte przez chorobę miejsca z zachowaniem marginesu bezpieczeństwa. Przed nałożeniem preparatu skórę trzeba wymyć i wysuszyć. Należy unikać nakładania środków przeciw grzybowi na skórę tłustą. Gdy dojdzie do zakażenia, powinno się zrezygnować z tłustych kosmetyków.

Odpowiednie przeprowadzone leczenie łupieżu pstrego trwa około miesiąca. Jeśli po upływie tego czasu nie następuje wyraźna poprawa, koniecznie należy wybrać się do specjalisty. Przedłużanie leczenia domowego nie przyniesie rezultatów, gdyż najprawdopodobniej grzybica jest już na tyle rozległa, że nie ustąpi bez dostępnych na receptę silnych leków przeciwgrzybiczych. Do specjalisty powinny wybrać się osoby, które zaobserwowały nawrót choroby, np. po miesiącu braku objawów wskazujących na dalsze postępowanie kolonizacji skóry.

Mimo że łupież pstry wywołany jest infekcją grzybiczą, uważa się go za chorobę, która nie jest zaraźliwa, ponieważ drożdżak bytuje również na skórze osób nie wykazujących objawów schorzenia. Problemem jest nie samo zakażenie, a przerost grzybów mogący nastąpić pod wpływem czynników, takich jak:

• wysoka temperatura w połączeniu z dużą wilgotnością,
• tłusta skóra,
• zmiany hormonalne,
• osłabiony układ odpornościowy.

Leczenie łupieżu różowego Gilberta

Podstawowym sposobem leczenia łupieżu Gilberta jest stosowanie terapii miejscowej erytromycyną lub klindamycyną. W przypadku osób, u których zmiany mają rozległy charakter, środki zawierające te substancje mogą być podawane doustnie. Oba sposoby leczenia dają bardzo dobre rezultaty w eliminowaniu objawów, jednak łupież rumieniowy niestety często jest schorzeniem o nawracającym charakterze.

Łupież – profilaktyka

Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje konsultacji lekarskiej.

Bibliografia:

1. National Health Service (2019) Dandruff.
2. Mayo Clinic (2019) Dandruff.
3. Groves J., Nassereddin A., Freeman A. (2020) Erythrasma, StatPearls Publishing.
4. Mayo Clinic (2020) Tinea versicolor.