Drogi żółciowe – budowa, rola w organizmie, choroby

Drogi żółciowe to przewody ciągnące się od wątroby do dwunastnicy. Ich rolą w organizmie jest transportowanie żółci – wydzieliny produkowanej w wątrobie i ułatwiającej trawienie tłuszczów pokarmowych. Schorzenia dróg żółciowych mogą dotyczyć zastoju żółci, co prowadzi do rozwoju kamicy żółciowej. Inne choroby dróg żółciowych to występujące rzadko nowotwory, a także choroby autoimmunologiczne czy wrodzone. W celu usprawnienia przepływu żółci przez drogi żółciowe można sięgnąć po zioła – na drogi żółciowe najlepiej działają krwawnik, glistnik czy dziurawiec.

Drogi żółciowe – anatomia przewodów i pęcherzyka żółciowego

Drogi żółciowe to struktury umożliwiające przedostanie się żółci z wątroby do dwunastnicy, czyli pierwszego odcinka jelita cienkiego. W obrębie dróg żółciowych wyróżnić można wewnątrzwątrobowe drogi żółciowe, drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe oraz pęcherzyk żółciowy. Ściana przewodów żółciowych zbudowana jest z takich samych tkanek, co ściany pozostałych struktur przewodu pokarmowego.

Przewody żółciowe wewnątrzwątrobowe to niewielkie struktury zlokalizowane wewnątrz wątroby. Kanaliki żółciowe zlokalizowane w miąższu wątroby i zbierające produkowaną z komórkach wątroby żółć. Kanaliki żółciowe łączą się w większe struktury – przewodziki międzyzrazikowe, a następnie przewodziki żółciowe. Te ostatnie dochodzą do wnęki wątrobowej, gdzie tworzą przewód wątrobowy lewy i prawy. następnie te dwie gałęzie łączą się w jeden wspólny przewód.

Przewód wątrobowy wspólny stanowi zewnętrzne drogi żółciowe i przebiega w więzadle wątrobowo-dwunastniczym. Przewód wątrobowy wspólny ma długość około od dwóch do sześciu centymetrów i średnicę cztery milimetry. Po dotarciu do pęcherzyka żółciowego, przewód wątrobowy wspólny tworzy przewód żółciowy wspólny, który dociera do brodawki Vatera zlokalizowanej w dwunastnicy i doprowadza tu żółć. Przewód żółciowy wspólny ma około sześć lub osiem centymetrów długości i średnicę około sześć milimetrów.

Pęcherzyk żółciowy to struktura magazynująca żółć, zlokalizowana między prawym a czworobocznym płatem wątroby. Wielkość wypełnionego pęcherzyka żółciowego to 6-11 cm długości i od trzech do czterech centymetrów szerokości. W pęcherzyku żółciowym wyróżnić można dno, trzon i szyjkę.

Funkcja dróg żółciowych w organizmie

Wątroba i drogi żółciowe odpowiadają za przedostanie się żółci do dwunastnicy. Kanaliki żółciowe zbierają syntetyzowaną przez wątrobę żółć. Wydzielina ta stanowi mieszankę kwasów żółciowych, cholesterolu, bilirubiny, kwasów żółciowych i elektrolitów. W ciągu doby wydzielane jest kilkaset ml żółci. Żółć umożliwia trawienie tłuszczów pokarmowych, ponadto pobudza motorykę jelit, a także umożliwia gromadzenie i wydalanie zbędnych produktów przemiany materii, np. hemu. Przewód wątrobowy prawy odpowiada za zbieranie żółci z prawego płata wątroby oraz płata czworobocznego, a przewód wątrobowy lewy – z płata lewego i ogoniastego. Żółć dociera następnie do przewodu wątrobowego wspólnego, pęcherzyka żółciowego i przewodu żółciowego wspólnego, a ostatecznie – do światła dwunastnicy. Sygnałem do uwalniania żółci z pęcherzyka żółciowego jest przyjęcie posiłku zawierającego tłuszcze.

Kamica żółciowa – częste schorzenie dróg żółciowych

Jednym z najczęstszych schorzeń dróg żółciowych jest kamica żółciowa, rozwijająca się w efekcie zagęszczenia żółci i jej zalegania w drogach żółciowych. Powstają wówczas warunki sprzyjające powstaniu kamieni żółciowych. Przyczyny kamicy żółciowej to m. in. wysoki poziom trójglicerydów i cholesterolu, ciąża, mukowiscydoza, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych czy wysokie spożycie tłuszczu i niskie błonnika. Objawy kamicy żółciowej to:

• ból w prawym podżebrzu,
• nudności i wymioty,
• wzdęcia,
• zgaga,
• dreszcze,
• przyspieszenie akcji serca.

Inne choroby dróg żółciowych

Jedną z chorób dróg żółciowych jest zapalenie pęcherzyka żółciowego, którego przyczyną mogą być złogi w drogach żółciowych prowadzące do powstania kamicy, a także sepsa, urazy czy zabiegi operacyjne. Objawy ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego są podobne do symptomów kamicy żółciowej, a przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego manifestuje się bólem w podżebrzu.

Rzadkim schorzeniem są nowotwory dróg żółciowych. Rak dróg żółciowych oraz rak pęcherzyka moczowego mają złe rokowania i objawiają się żółtaczką, świądem skóry, spadkiem masy ciała, wodobrzuszem czy obecnością tłuszczowych stolców.

Zioła na drogi żółciowe

Napary ziołowe mogą usprawnić pracę dróg żółciowych i wydzielanie żółci. Jest to możliwe dzięki zwiększeniu intensywności procesu produkcji żółci w wątrobie, a także zmniejszeniu napięciu mięśniówki gładkiej ścian dróg żółciowych. Aby pobudzić pracę wątroby i dróg żółciowych, można sięgać po takie zioła jak ziele glistnika, kwiatostany kocanek, ziele dymnicy, kłącze kurkumy, liście karczocha czy mięty pieprzowej.

Bibliografia:

1. Njeze G., Gallstones; Niger J Surg, 2013