Co to jest dusznica bolesna? Jak ją rozpoznać i leczyć? 

Choroby serca i układu krwionośnego stanowią dwie z głównych przyczyn zgonów na całym świecie, co jest związane m.in. ze złą dietą oraz stale zmniejszającą się aktywnością fizyczną. Jedną z postaci choroby niedokrwiennej jest dusznica bolesna, zwana również dławicą piersiową. Jak ją rozpoznać i leczyć? 

Czym jest dusznica bolesna? 

Dusznica bolesna stanowi jedną z postaci klinicznych choroby niedokrwiennej serca. W tej samej grupie klasyfikuje się też: 

• zawał serca; 
• niewydolność serca; 
• zaburzenia rytmu serca; 
• nagły zgon sercowy. 

Dusznicę bolesną definiuje się jako odczuwany przez chorego ból lub dyskomfort w klatce piersiowej. Wrażenie ucisku lub bólu promieniuje od serca w stronę żuchwy, szyi lub lewego ramienia. Niekiedy u chorych pojawiają się także nudności oraz intensywne pocenie się.  

Wspomniane dolegliwości są przejawem niedotlenienia mięśnia sercowego i mogą mieć związek zarówno z nadmierną aktywnością fizyczną, a tym samym zwiększonym zapotrzebowaniem organizmu na tlen, jak i gwałtownymi emocjami. Dławicę piersiową można podzielić na: 

• dławicę piersiową stabilną – jeżeli objawy pojawiają się wyłącznie przy wysiłku fizycznym i stresie oraz ustępują samoczynnie po kilkuminutowym odpoczynku; 
• dławicę piersiową niestabilną – objawy dławicy piersiowej pojawiają się również w spoczynku, a po wysiłku ustępują powoli. Dusznica niestabilna jest jednym z ostrych stanów wieńcowych i może przejść w zawał serca.

Jakie są przyczyny rozwoju dławicy piersiowej? 

Przyczyn rozwoju dusznicy bolesnej może być wiele. Zazwyczaj jest to miażdżyca tętnic wieńcowych, czyli odkładanie się wewnątrz naczyń krwionośnych blaszek cholesterolowych. Są to złogi, które stopniowo zwężają światło tętnic, ograniczając swobodny przepływ krwi przenoszącej tlen oraz składniki odżywcze do mięśnia sercowego. Poza tym, wśród czynników ryzyka rozwoju dusznicy bolesnej wymienia się przede wszystkim: 

• nadwagę i otyłość; 
• niską aktywność fizyczną; 
• palenie tytoniu; 
• spożywanie wysokoprzetworzonej żywności; 
• hiperlipidemię; 
• nadciśnienie tętnicze;
• narażenie na przewlekły stres. 

Wśród rzadziej wymienianych czynników ryzyka rozwoju dławicy piersiowej wspomina się także o miażdżycowym zwężeniu tętnic wieńcowych (wywołanym np. stanem zapalnym naczyń krwionośnych) czy kardiologicznym zespole X, czyli dławicy mikronaczyniowej.

Jak przebiega diagnostyka dusznicy bolesnej? 

Diagnostyka dusznicy bolesnej zaczyna się od wywiadu z pacjentem i badania osłuchowego. Lekarz ustala m.in. czy występują szmery w sercu, sprawdza objawy niewydolności serca oraz mierzy ciśnienie tętnicze. Do podstawowych badań zalicza się także EKG w spoczynku oraz ECHO, glikemię, morfologię i profil lipidowy. Do badań specjalistycznych należą EKG wysiłkowe oraz obrazowe próby obciążeniowe. 

Leczenie dusznicy bolesnej 

Leczenie dusznicy bolesnej to przede wszystkim zmiana stylu życia i eliminacja czynników ryzyka. Modyfikacja diety powinna polegać m.in. na ograniczeniu spożycia produktów smażonych oraz o zwiększonym udziale kwasów tłuszczowych nienasyconych, roślinnych steroli. Należy też – w miarę możliwości – wdrożyć codzienną aktywność fizyczną. Często okazuje się, że takie działania pozwalają na ograniczenie lub wręcz wyeliminowanie epizodów dławicy, jeśli jest ona ustabilizowana. 

W przypadku zaawansowanych postaci choroby pacjenci powinni zażywać leki w celu zmniejszenia częstotliwości napadów dławicy oraz poprawie komfortu życia. Najczęściej jest to kwas acetylosalicylowy lub klopidogrel. Oceny skuteczności leczenia dławicy oraz stopnia jej zaawansowania dokonuje się na podstawie 4-stopniowej skali opracowanej przez Canadian Cardiovascular Society: 

• stopień I. – objawy występują wyłącznie przy intensywnym i długotrwałym wysiłku; 
• stopień II. – objawy występują przy szybkim marszu po terenie płaskim, wchodzeniu po schodach lub pod górę; 
• stopień III. – znaczne ograniczenia w aktywności fizycznej, symptomy występują już po przejściu 100-200 metrów po terenie płaskim lub pokonaniu jednego piętra w normalnym tempie; 
• stopień IV. – dławica piersiowa występuje przy każdym wysiłku, a także w spoczynku.

Czy można pić kawę przy dusznicy bolesnej? 

Choroba niedokrwienna serca często kojarzona jest z koniecznością eliminacji kawy z codziennej diety. Dlaczego? Ponieważ zawarta w niej kofeina może być stymulantem, który zwiększy częstotliwość pracy serca. Jednak czy rzeczywiście istnieje zależność między spożyciem kawy a chorobami mięśnia sercowego? 

Badania naukowe potwierdzają zupełnie przeciwną tezę. Okazuje się, że picie do 4. filiżanek kawy dziennie (według niektórych źródeł nawet więcej) pozytywnie wpływa na mięsień sercowy. Dopiero w większych ilościach negatywne skutki spożycia kofeiny mogą zacząć przeważać nad tymi pozytywnymi. Kardioprotekcyjne działanie kawy wynika m.in. z zawartego w niej kwasu chlorogenowego oraz działania aktywacyjnego na białko p27, które odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego, chroniąc komórki serca przed uszkodzeniem. 

Rokowania przy dusznicy bolesnej. Czy dusznica bolesna jest niebezpieczna? 

Rokowania w przypadku dusznicy bolesnej są silnie uzależnione od występowania czynników ryzyka. Jeżeli pacjent kontroluje zdrowie i unika ekspozycji na czynniki, które mogłyby negatywnie wpłynąć na jego zdrowie, śmiertelność przy dusznicy wynosi poniżej 1%. Należy jednak pamiętać, że niekontrolowana i nieleczona dławica może prowadzić do rozwoju poważnych chorób serca, w których przebiegu ryzyko zgonu jest znacznie wyższe. 

Bibliografia: 

1. Broszura LHL: Informacje dla pacjentów, którzy cierpią na dusznicę bolesną lub przeszli zawał serca. 
2. Genser B., Silbernagel G., De Backer G. et al. Plant sterols and cardiovascular disease: a systematic review and meta-analysis European Heart Journal 2012, 33(4):444-451. 
3. Hermiz C., Sedhai Y. R., Angina, StatPearls Publishing 2024.