Czym objawia się dysforia? Czy jest podobna do depresji?

Dysforia definiowana jest jako stan obniżonego nastroju, który wiąże się przede wszystkim z frustracją i rozdrażnieniem, a także uzewnętrznianiem negatywnych emocji. Zaburzenie to spotykane jest nie tylko w stanach depresyjnych, ale także w przypadku problemów z identyfikacją płciową, szczególnie u nastolatków. 

Czym jest dysforia?  

Dysforia określana jest jako zespół negatywnych uczuć towarzyszących ludziom najczęściej w przebiegu depresji, padaczki, zaburzeń nastroju, otępień. Najważniejszą cechą emocji w dysforii jest ich nieadekwatność, a więc reagowanie rozdrażnieniem na najbardziej błahe sytuacje.

Dysforia może być wywołana wieloma różnymi czynnikami, jednak najczęściej odnosi się do przyczyn typowo biologicznych, czyli uszkodzenia układu nerwowego oraz urazów i chorób. Zjawisko to towarzyszy często osobom cierpiącym na inne zaburzenia (zarówno psychiczne, jak i fizyczne), m.in. te wymienione wyżej.

Dysforia płciowa u nastolatków    

Dysforia płciowa u nastolatków jest zupełnie innym pojęciem niż to odnoszące się do zaburzeń nastroju. W tym kontekście pojawia się dyskomfort oraz cierpienie związane z pojawieniem się niespójności pomiędzy płcią przypisaną po narodzeniu a tożsamością płciową. Pojęcie dysforii płciowej może dotyczyć nie tylko nastolatków, ale także dzieci i osób dorosłych. 

Objawy dysforii 

Do najważniejszych symptomów dysforii można zakwalifikować: 

• uczucie smutku, rozdrażnienia, frustracji, 
• brak samoakceptacji, a nawet samokrytycyzm, czyli postrzeganie siebie w negatywny sposób,  
• niskie poczucie własnej wartości, 
• widoczne wahania nastroju, szybkie zmiany samopoczucia, 
• uczucie napięcia, 
• niezdolność do cieszenia się z różnych sytuacji, zdarzeń, 
• wybuchowość, skłonność do wpadania w gniew, 
• pesymistyczne podejście do siebie, swojej sytuacji zawodowej, rodzinnej, osobistej.

Dysforia jest nastrojem bardzo bliskim depresji, jednak tych dwóch pojęć nie należy ze sobą utożsamiać. Najczęściej uznaje się, że dysforia to po prostu jeden z objawów depresji.  

Leczenie dysforii w kontekście zaburzeń nastroju 

Leczenie dysforii opiera się na postawieniu odpowiedniej diagnozy oraz wyborze konkretnych metod terapeutycznych. W większości przypadków największe znaczenie ma psychoterapia lub konsultacja z psychiatrą. Bardzo ważne jest poznanie konkretnej przyczyny dysforii, a więc na przykład depresji, padaczki lub innych schorzeń. Dopiero po takiej diagnozie możliwe jest dalsze leczenie i podejmowanie konkretnych kroków.

Odpowiednie rozpoznanie dysforii wymaga kompleksowego i interdyscyplinarnego podejścia do pacjenta. Symptomy depresji powinien zauważyć bowiem nie tylko lekarz psychiatra lub psycholog, ale także internista, lekarz pierwszego kontaktu. Leczenie dysforii powinno być skoncentrowane na psychoterapii, czasami dodatkowo zestawionej z farmakoterapią (a więc podawaniem dopasowanych do danej osoby leków). Bardzo duże znaczenie ma także wzmocnienie samooceny pacjenta.

Bibliografia: 

1. Dora M., Grabski B., Dobroczyński B., Dysforia płciowa, niezgodność płciowa i nonkonformizm płciowy w adolescencji: zmiany i wyzwania diagnostyczne, Psychiatria Polska 2021, 55.  
2. Dymowska, A., Nowicka-Sauer, K, Depresja wśród młodzieży—problem wciąż aktualny, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, 2:124-126.  
3. Rabe‑Jabłońska J., Gawłowska M., Zaburzenia regulacji złości z dysforią. Prodrom choroby afektywnej dwubiegunowej czy depresji?, Psychiatria i Psychologia Kliniczna 2011, 11: 250-254.