Czym jest dysgrafia? Jak uzyskać zaświadczenie i co ono daje?

Dysgrafia to poważny problem wielu uczniów, który utrudnia naukę w szkole. Zaburzenie to dotyka około 9% osób w klasach szkoły podstawowej, a szczególnie chłopców. Zaświadczenie o dysgrafii może być niezwykle pomocne w trakcie całej edukacji, także podczas matury. Czym charakteryzuje się dysgrafia i jak ją zdiagnozować? 

Czym charakteryzuje się dysgrafia? 

Dysgrafia definiowana jest jako specyficzna trudność w uczeniu się, podobnie jak dysleksja i dyskalkulia, występująca u około 9% populacji. Zaburzenie to dotyka nawet 16% chłopców w wieku szkolnym. Dysgrafia opisywana jest w literaturze jako całkowita lub częściowa utrata zdolności pisania oraz tworzenie znaków, które dla innych są praktycznie nieczytelne.

Problem ten nie jest jednak w żadnym stopniu powiązany z niepełnosprawnością intelektualną lub brakami w edukacji. Najważniejszą przyczyną dysgrafii jest nadmierny tonus mięśniowy lub drobne uszkodzenia w zakresie pewnych części mózgu. Czasami innymi czynnikami wpływającymi na rozwój tego zaburzenia są nerwice, problemy somatyczne lub niewłaściwy chwyt pisarski. Do charakterystycznych objawów dysgrafii można zakwalifikować: 

• tworzenie nieforemnych i nieprecyzyjnych liter, 
• mylenie liter, 
• brak znaków interpunkcyjnych w pisowni, 
• pisanie w taki sposób, że litery nie mieszczą się w wyznaczonym miejscu, mają formę pochyloną, a ich linia jest niepewna i drżąca.

Dodatkowo dzieci z dysgrafią często trzymają długopis lub ołówek w sposób kurczowy, zaciskając na nim pięść, a także mają problemy z wymyślaniem odpowiednich słów i piszą w sposób całkowicie nieczytelny dla siebie oraz otoczenia. Dzieci niechętnie malują i rysują, nie poświęcają czasu na tego typu aktywności.  

Czym różni się dysgrafia od dysleksji i dysortografii? 

Dysgrafia nie jest jedyną specyficzną trudnością w uczeniu się czytania i pisania, ponieważ występuje często obok podobnych problemów. Dysleksja dotyczy braku zdolności czytania, a dysortografia popełniania błędów ortograficznych. Zdarza się, że te problemy występują jednocześnie u ucznia, co wiąże się z wieloma poważnymi konsekwencjami w trakcie nauki szkolnej. Co ważne dosyć często występującą trudnością jest dysgrafia dyslektyczna, która oznacza nie tylko niewyraźne pisanie, ale także popełnianie błędów ortograficznych.

Jak zdiagnozować dysgrafię? 

Zwykle na dysgrafię zwracają uwagę rodzice lub doświadczeni nauczyciele, a następnie decydują się na skierowanie dziecka do psychologa lub pedagoga szkolnego. Następnym krokiem jest wizyta w poradni psychologicznej, w której przeprowadzane są testy diagnostyczne oraz wywiad z rodzicami lub opiekunami. Dodatkowo ważne jest wykluczenie wad wzroku, niedowładów lub innych problemów motorycznych.

Na podstawie przeprowadzonych badań, testów i kwestionariuszy, psycholog stawia opinię w formie pisemnej, a rodzice dziecka otrzymują orzeczenie o dysgrafii, które pozwala na rozpoczęcie leczenia oraz uzyskanie pewnych korzyści w kontekście edukacji szkolnej.  

Jak wygląda leczenie dysgrafii? 

Podstawą leczenia dysgrafii są ćwiczenia i różnego rodzaju zadania dla dziecka, wykonywane nie tylko w poradni psychologicznej, ale przede wszystkim w domu, pod czujnym okiem rodziców. W całym procesie terapii znaczenie ma nie tylko rozwój poprawnego pisma, ale również całej motoryki.  

Leczenie powinno być traktowane jako zabawa połączona z edukacją. W ten sposób dziecko tworzy pozytywne konotacje z leczeniem i chętniej przystępuje do kolejnych zadań. Zwykle proponowane są takie ćwiczenia jak: 

• rysowanie ósemek w powietrzu, 
• swobodne kreślenie na papierze, 
• zabawa na tablecie w rysowanie przy pomocy rysika, 
• kalkowanie rysunków, 
• łączenie kropek, 
• tworzenie linii ciągłych, 
• pokrywanie kolorem kartki lub obrysowywanie kształtów, 
• pisanie słów, liter, zdań.

Bardzo ważne jest szybkie zdiagnozowanie trudności, aby dziecko mogło swobodnie uczyć się w szkole i nie tracić energii na ciągłe poprawianie swoich prac czy rysunków.

Co daje zaświadczenie o dysgrafii? 

Opinia o dysgrafii jest przede wszystkim skierowaniem na terapię, chociaż wiąże się także z pewnymi ułatwieniami dla dziecka w szkole. Chodzi przede wszystkim o wydłużenie czasu na pisanie kartkówek, egzaminów, sprawdzianów, w tym także tych maturalnych. Takie zaświadczenie może również paradoksalnie poprawić samopoczucie dziecka, ponieważ uczeń nie będzie traktowany jako leniwy i niechlujny przez nauczycieli oraz kolegów, tylko jako osoba z konkretnym problemem.

Bibliografia:

1. Bogdanowicz M., Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania – dysleksja, dysortografia, dysgrafia, Dysleksja rozwojowa – fakt i tajemnica w diagnostyce psychologiczno-pedagogicznej 2011, WSZiA w Opolu, Opole. 
2. Kochańska M., Czym są specyficzne trudności w uczeniu się?–krótkie wprowadzenie teoretyczne, Uczelnia dostępna dla studentów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 2023, 7.  
3. Kowalska G., Gluźniewicz J., Dziecko z dysleksją w szkole, Humanitas Pedagogika i Psychologia 2022, 24: 61-70.