Dyspepsja – charakterystyka schorzenia, przyczyny i objawy. Jak przebiega leczenie dyspepsji?

Dyspepsja (łac. dyspepsia) to określenie zespołu objawów, które występują na skutek kłopotów z układem trawiennym. Potocznie mówiąc, jest to stan dyskomfortu w jamie brzusznej, który można podzielić na organiczny, czynnościowy lub niezdiagnozowany. Leczenie dyspepsji jest uwarunkowane przyczyną powstania.

Kłopoty z trawieniem mogą się pojawić na skutek szeregu czynników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Wpływ na pojawienie się dolegliwości może mieć nerwica, choroby przewlekłe albo osłabiona reakcja przewodu pokarmowego. Charakterystycznymi dla dyspepsji objawami są ból brzucha i uczucie pełności po posiłkach.  Jak sobie radzić z tym schorzeniem?

Co to jest dyspepsja?

Dyspepsja, termin pochodzący z języka greckiego, to określenie zespołu objawów związanych ze złym trawieniem. Z tym schorzeniem zmaga się blisko 20% populacji, a u połowy rozpoznanych przypadków przyczynę dyskomfortu trudno odnaleźć. Zmagają się z nią głównie osoby dorosłe, choć nie omija i dzieci.

Dyspepsja – klasyfikacja

Zaburzenia trawienia mogą powstać na skutek szeregu czynników. To od nich jest zależny rodzaj dyspepsji, który zostanie zdiagnozowany u chorego. Klasyfikacja obejmuje:

• dyspepsję organiczną, powstałą na skutek chorób układu pokarmowego, które mogą powodować dyskomfort w jamie brzusznej, np. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, refluks, rak żołądka;
• dyspepsję czynnościową, powstałą bez uchwytnej przyczyny, ten rodzaj występuje u blisko 60% chorych;
• dyspepsję niezdiagnozowaną, która nie została do tej pory zbadana i występuje okresowo.

Przy dyspepsji ICD 10 (kod chorobowy jednostki) to K30. Nie obejmuje on “dyspepsji nerwicowej”, która powstaje na skutek stresu.

Dyspepsja czynnościowa

Dyspepsja (K30) czynnościowa to najczęściej diagnozowana postać dyspepsji u dzieci i dorosłych. Jej przyczyna pozostaje nieznana, ale za czynnik predysponujący do powstania uważa się osłabioną reakcję układu pokarmowego (zbyt późne opróżnianie się żołądka po posiłkach) i zwiększoną produkcję kwasu solnego w żołądku. Pod uwagę brano także zakażenie bakterią Helicobacter pylori, ale teoria nie została potwierdzona. Czynnościowe zaburzenia trawienia określa się niekiedy dyspepsją żołądka lub dyspepsją jelitową ze względu na problemy z motoryką przewodu pokarmowego.

Ze względu na występujące przy dyspepsji czynnościowej objawy można ją podzielić na dwa rodzaje: dyspepsję typu wrzodowego, której charakterystycznym symptomem jest ból w nadbrzuszu i dyspepsję typu motorycznego, której nie towarzyszą dolegliwości bólowe, ale chory odczuwa uczucie pełności po posiłkach, wzdęcia i nudności mimo zachowania prawidłowego rytmu wypróżnień.

Dyspepsję czynnościową rozpoznaje się na podstawie Kryteriów Rzymskich II, przy których rozpoznanie opiera się na objawach zaobserwowanych u chorego w okresie ostatnich 12 miesięcy.

Dyspepsja – objawy

Przy K30 (dyspepsji) objawy to charakterystyczne uczucie pełności po zjedzonym posiłku. Choremu towarzyszy dyskomfort i ból w nadbrzuszu, który nie ustępuje mimo wypróżnienia. Osoby chore mają wzdęcia i nudności, co powoduje, że tracą apetyt lub nie chcą spożywać posiłków, aby nie nasilać tych objawów. Uporczywe dolegliwości trwają miesiącami.

Dyspepsja – diagnostyka

Podstawą do rozpoznania dyspepsji jest szczegółowy wywiad przeprowadzony z pacjentem oraz badanie endoskopowe przewodu pokarmowego (gastroskopia). Pomocna bywa również ultrasonografia jamy brzusznej. Badania wykonuje się, gdy zawodzi leczenie zachowawcze lub gdy u chorego wystąpiły objawy niepokojące, takie jak: nagła utrata wagi, żółtaczka, wymioty, krwawienie z przewodu pokarmowego albo stwierdzenie obecności guza w nadbrzuszu.

Dyspepsja – leczenie

Leczenie dyspepsji jest uwarunkowane rodzajem, który został zdiagnozowany u chorego. Jeśli objawy świadczą o dyspepsji organicznej, należy leczyć chorobę podstawową, która jest winowajcą zaburzeń. Przy dyspepsji czynnościowej leczenie jest zachowawcze. Chory musi zmienić nawyki żywieniowe i przez miesiąc przyjmować leki zalecone przez lekarza. Zazwyczaj stosuje się inhibitory pompy protonowej (IPP) lub antagonistów receptora histaminowego. Jeśli terapia okaże się nieskuteczna, podaje się leki rozkurczowe i prokinetyczne, a chorego kieruje na szczegółową diagnostykę. Odnalezienie przyczyny pozwoli zalecić bardziej skuteczne leczenie.

Dyspepsja – dieta

Dieta przy dyspepsji jest kluczowym elementem do złagodzenia dolegliwości. Chory musi zaprzestać palenia tytoniu i spożywania produktów, które mogą mieć działanie drażniące na śluzówkę żołądka. Posiłki powinny być lekkostrawne, mało słone i pozbawione tłuszczu.  Z jadłospisu muszą zniknąć potrawy ostre, kwaśne i smażone.