Dystymia, czyli przewlekła depresja trudna do zdiagnozowania

Dystymia, nazywana również depresją nerwicową lub depresyjnym zaburzeniem osobowości, definiowana jest jako długotrwałe obniżenie nastroju skutkujące pogorszeniem jakości życia. Schorzenie to jest trudne do zdiagnozowania, ponieważ jego symptomy nie są tak silne i zauważalne jak w przypadku depresji w chorobie jednobiegunowej. Dowiedz się więcej na temat dystymii, jej objawów oraz sposobów leczenia.  

Czym charakteryzuje się dystymia? 

Dystymia w literaturze opisywana jest jako przewlekła depresja, trwająca co najmniej dwa lata, natomiast w przypadku dzieci i młodzieży można o niej mówić, gdy symptomy występują przez minimum rok. W zdecydowanej większości przypadków pierwsze symptomy dystymii pojawiają się przed 18. rokiem życia. Objawy te bardzo negatywnie wpływają na jakość życia osoby chorej, zarówno na polu zawodowym, jak i osobistym.

Zdecydowanie najważniejszą cechą charakterystyczną dystymii jest obniżenie nastroju utrzymujące się przez długi czas. Jednocześnie symptomy nie są tutaj tak nasilone, jak w przypadku typowej depresji, przez co diagnoza może być znacznie bardziej czasochłonna i nie tak oczywista. Niestety, nierozpoznana choroba sprawia, że pacjenci nie podejmują leczenia, a ich stan się pogarsza. 

Najważniejsze objawy dystymii  

Do głównych symptomów dystymii można zakwalifikować: 

• utrzymywanie się obniżonego nastroju przez co najmniej dwa lata, a uczucie smutku, brak energii do życia i drażliwość są u danej osoby na porządku dziennym, 
• zmniejszenie codziennej aktywności, 
• zaburzenia snu i łaknienia, 
• niskie poczucie własnej wartości, 
• trudność z podejmowaniem decyzji, 
• niechęć do spotykania się z ludźmi,  
• brak zainteresowań, 
• zmniejszona dbałość o higienę osobistą, 
• uczucie bezsensu i beznadziei. 

Dodatkowo często występuje pesymistyczne nastawienie wobec przyszłości, a także utrata wszelkiej radości wobec różnych czynności, które wcześniej sprawiały przyjemność, w tym również seksu. Osoby z dystymią często są ciche i nierozmowne w trakcie spotkań towarzyskich, nie mają ochoty na zawieranie nowych znajomości. W tym miejscu warto podkreślić, że w przypadku tego schorzenia nie występują okresy podwyższonego nastroju (tj. manii lub hipomanii), dlatego też nie ma podstaw do zdiagnozowania choroby afektywnej dwubiegunowej. 

Jakie mogą być przyczyny dystymii? 

Dystymia może być powiązana z różnymi czynnikami. Statystyki wykazują, że schorzenie to może być w pewnym stopniu dziedziczone. Dodatkowo u pacjentów z dystymią występuje zaburzenie działania neuroprzekaźnictwa mózgowego, a więc zmniejszenie stężenia noradrenaliny i serotoniny. Czasami u osób chorych występują również inne problemy hormonalne, wynikające z nieodpowiedniej pracy tarczycy lub przysadki mózgowej.

Kolejną istotną przyczyną dystymii mogą być traumatyczne zdarzenia życiowe, trudne doświadczenia, a także nieprzepracowana strata bliskiej osoby. Szczególne znaczenie ma tutaj zwrócenie uwagi na to, w którym momencie życia pojawiły się symptomy omawianego schorzenia. 

Konsekwencje dystymii 

Dystymia prowadzi do wielu negatywnych skutków, wśród których można wyróżnić: 

• obniżoną jakość życia,  
• depresję jako konsekwencję długotrwale obniżonego nastroju, 
• nadużywanie substancji psychotropowych, takich jak alkohol i narkotyki, jako metoda radzenia sobie z trudnościami życiowymi i smutkiem, 
• brak przyjaciół, problemy w zawieraniu związków,  
• inne zaburzenia związane ze zdrowiem psychicznym.

W przypadku zauważenia u siebie symptomów dystymii oraz niskiej jakości codziennego funkcjonowania, bardzo dobrym rozwiązaniem jest skontaktowanie się z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą. Przedłużające się złe samopoczucie nigdy nie jest naturalne i zawsze powinno skłonić cię do szukania pomocy. 

Test na dystymię, czyli proces diagnozy 

Dotychczas nie powstał test na dystymię, dlatego też proces diagnozy opiera się na wywiadzie z pacjentem u psychiatry lub psychologa. Podstawą do postawienia rozpoznania jest zły nastrój utrzymujący się u pacjenta minimum 2 lata, w przypadku nieletnich mowa jest o roku. Czasami zdarza się, że zlecane są dodatkowe badania laboratoryjne (na przykład krwi), aby wykluczyć inne schorzenia, w tym te o podłożu hormonalnym, związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem tarczycy.

Leczenie dystymii – psychoterapia przede wszystkim 

Proces leczenia dystymii polega na połączeniu psychoterapii z farmakoterapią. Jeśli chodzi o leki, najczęściej stosowane są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) oraz trójcykliczne farmaceutyki przeciwdepresyjne. Czas ich zażywania zależy od stopnia nasilenia objawów oraz postępów pacjenta. 

W ramach psychoterapii pacjentom zwykle proponowane są zarówno konsultacje psychiatryczne, jak i terapeutyczne. W ten sposób możliwe jest oddziaływanie na różne przyczyny dystymii i szybsze jej wyleczenie.  

Zdecydowanie najważniejszym elementem leczenia dystymii jest psychoterapia, na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym. Ta metoda jest niezwykle skuteczna, a jej dodatkową zaletą jest krótkoterminowość. Poprawy można oczekiwać już po kilku miesiącach, a rozmowy z terapeutą przynoszą zwykle znaczące polepszenie jakości życia.  

Bibliografia: 

1. Cuijpers, P., van Straten, A., Schuurmans, J., van Oppen, P., Hollon, S. D., Andersson, G, Psychotherapy for chronic major depression and dysthymia: a meta-analysis, Clinical psychology review 2010, 30: 51-62.
2. Landowski, J., Rudnik, E, Depresja z objawami atypowymi, Psychiatria 2005, 2: 154-160. 
3. Nitka-Siemińska, A., Siemiński, M., Wichowicz, H., Nyka, W. M, Dystymia, Psychiatria 2005, 2: 40-43.