Kto narażony jest na infekcję wirusem Ebola? Jak rozpoznać zakażenie?

Wirus Ebola to niebezpieczny patogen odpowiedzialny za rozwój gorączki krwotocznej. Epidemie tej choroby pojawiają się w Afryce, gdzie śmiertelność wynosi od 30 do 90%. Choć schorzenie to nie występuje w Europie, na zarażenie narażeni są turyści podróżujący do miejsc, w których odnotowuje się przypadki choroby. Jakie objawy powoduje Ebola i czy istnieje szczepionka przeciwko gorączce krwotocznej? 

Co to jest wirus Ebola?

Wirus Ebola to czynnik etiologiczny gorączki krwotocznej. Powoduje on ciężkie zakażenie charakteryzujące się wysoką śmiertelnością. Pierwsza epidemia Eboli pojawiła się w 1976 w dwóch ogniskach: Sudanie i Demokratycznej Republice Konga. Kolejne zachorowania odnotowywano w Gabonie i Ugandzie. 

W XXI wieku największa epidemia Eboli miała miejsce w latach 2013-2016. Zasięg występowania obejmował kraje Afryki Zachodniej: Liberię, Sierra Leone i Gwineę. Zachorowało blisko 30 tys osób, z czego zmarło 11 tys. Odnotowano też kilka pojedyncze przypadki zachorowań w Stanach Zjednoczonych i kilku krajach Europy. Ostatnia epidemia miała miejsce w 2022 roku w Ugandzie. Polska, jak i inne kraje Europejskie, nie są zagrożone epidemią gorączki krwotocznej. 

Rezerwuarem wirusa są zwierzęta: nietoperze owocożerne, lisy, antylopy, świnie i niektóre gatunki małp. Zarazić można się spożywając mięso dzikich zwierząt. Do zakażenia dochodzi też przy kontakcie z: 

• krwią i wydzielinami: śliną, moczem, kałem, nasieniem, 
• wymiotami, 
• odzieżą lub pościelą zanieczyszczoną wydzielinami osoby zakażonej, 
• skażonymi przedmiotami: strzykawkami, igłami. 

Gorączką krwotoczna można zarazić się przez stosunek seksualny z osobą chorą, nawet do 7 tygodni od wyzdrowienia. Patogen nie przenosi się drogą kropelkową ani z zakażoną wodą. 

Jakie objawy powoduje wirus Ebola?

Od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów Eboli mija od 2 do 21 dni, średnio 8-10 dni. Charakterystyczne symptomy gorączki krwotocznej to: 

• gorączka, 
• bóle głowy, 
• bóle mięśniowo-stawowe, 
• wymioty, 
• biegunka, 
• osłabienie organizmu, 
• bóle brzucha, 
• dreszcze, 
• brak apetytu, 
• krwawienie wewnętrzne i zewnętrzne: z błon śluzowych, oczu, nosa, uszu. 

U niektórych osób pojawia się: 

• plamisto-grudkowa wysypka skórna zlokalizowana na szyi, ramionach i plecach,   
• zaczerwienienie oczu, 
• kaszel, 
• problemy z oddychaniem, 
• ból w klatce piersiowej, 
• dezorientacja. 

Metody diagnostyczne zarażenia wirusem Ebola

Rozpoznanie gorączki krwotocznej opiera się na wywiadzie medycznym oraz testach laboratoryjnych. W diagnostyce infekcji wirusa Ebola nie można polegać się jedynie na objawach, gdyż są one niespecyficzne i mogą wskazywać na inne choroby zakaźne, takie jak np. malaria. 

Podstawowe badania obejmują morfologię krwi, która umożliwia ocenę ilości krwinek czerwonych, leukocytów i trombocytów oraz badanie moczu. Wykrycie genomu wirusa jest możliwe za pomocą badania molekularnego metodą RT-PCR. 

Dodatkowo ocenia się funkcję nerek oraz krzepnięcie krwi. U chorych stwierdza się podwyższoną aktywność aminotransferazy alaninowej (ALT) i aminotransferazy asparaginianowej (AST) i zaburzenia krzepnięcia krwi. 

Leczenie gorączki krwotocznej

Lekiem o udowodnionej skuteczności w gorączce krwotocznej jest zatwierdzony przez Agencję ds Żywności i Leków preparat składający się z 3 przeciwciał monoklonalnych: atoltiwimabu, maftivimabu oraz odesivimab-ebgn. W 2019 roku pojawiła się pierwsza szczepionka przeciwko Eboli. W przeprowadzonych badaniach zaobserwowano, że u osób zaszczepionych odpowiedź immunologiczna utrzymywała się przez rok od podania dawek leku. Preparat stosuje się u pracowników ochrony zdrowia oraz osób mających kontakt z bliskimi, którzy zachorowali. 

Nadal podstawowym elementem terapii jest leczenie objawowe. Najistotniejsze jest uzyskanie poprawy parametrów elektrolitowych, podawanie czynników krzepnięcia i stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. 

Nieleczona gorączka krwotoczna wiąże się z poważnymi powikłaniami neurologicznymi i niewydolnością wielonarządową będącą bezpośrednią przyczyną zagrożenia życia. 

Jak ustrzec się przed infekcją wirusem Ebola?

Podróżując do krajów tropikalnych nie zapominaj o podstawowych zasadach higieny: 

1. Ręce myj przed każdym posiłkiem oraz po skorzystaniu z toalety. 
2. Pamiętaj o myciu owoców i warzyw. 
3. Unikaj kontaktu z dzikimi zwierzętami. 
4. Nie spożywaj mięsa nieznanego pochodzenia. 
5. Nie chodź w miejsca, które zamieszkują nietoperze, a więc do jaskiń czy kopalń. 

Bibliografia: 

1. Sobolewska-Pilarczyk M., Rajewski P., Rajewski P, Gorączka krwotoczna Ebola — realne zagrożenie? Forum Medycyny Rodzinnej 2016, Tom 10, Nr 2, s.99–101. 
2. Tkaczuk K., Pogłód R., Grabarczyk P, Wirus EBOLA jako potencjalne wyzwanie dla krwiodawstwa, krwiolecznictwa i zdrowia publicznego, Journal of Transfusion Medicine 2017, tom 10, nr 4, 149–165. 
3. Wróblewska M., Pancer K, Wirus Ebola – aktualne zagrożenia i perspektywy kontroli zakażeń, Postępy Nauk Medycznych 2015, t. XXVIII, nr 4B, s. 34-41.