Jak objawia się egzema i jak skutecznie pozbyć się plamek, wyprysków i nadżerek?

Egzema (wyprysk) to bardzo szerokie określenie, pod którym kryją się charakterystyczne, ale nieswoiste objawy skórne. Dlaczego się pojawia? Ustalenie przyczyny może być kluczowe, aby wdrożyć skuteczne leczenie. Jak rozpoznać egzemę? W jaki sposób ją leczyć? Czy skóra skłonna do powstawania wyprysków wymaga specjalnej pielęgnacji?

Czym jest egzema i kto jest nią zagrożony?  

W terminologii medycznej egzema, nazywana często wypryskiem, jest stanem zapalnym wierzchniej warstwy skóry. Dolegliwość może wystąpić u osób w każdym wieku, u obu płci i na różnych częściach ciała. Nie jest prawdą, że ten problem dotyczy wyłącznie dzieci – zdarza się, że objawy po raz pierwszy pojawiają się w podeszłym wieku, u osób, które nigdy nie miały podobnych symptomów, jednak w 60% przypadków zachorowań objawy pojawiają się do 1. roku życia. Szacuje się, że na całym świecie z egzemą zmaga się 15-30% dzieci i 2-10% dorosłych.

Jak objawia się egzema? 

Pierwszym objawem egzemy jest najczęściej uporczywy świąd oraz zaczerwienie. Na skórze można zauważyć grudki oraz pęcherzyki, czasami towarzyszy im wysięk zapalny. W ostrzejszych stanach dochodzi do tego obrzęk, pojawia się opuchlizna. Szczególnie narażone są miejsca, w których skóra jest delikatniejsza, np. wokół oczu. Jeśli egzema pojawiła się na skutek kontaktu z toksycznymi substancjami, wówczas często występują dolegliwości bólowe. 

Wypryski charakteryzują się tym, że z czasem ustępują, po czym znów się nasilają. Może to być związane m.in. z porą roku, ale przyczyna może być bardziej prozaiczna, taka jak zmiana kosmetyków. To bardzo utrudnia leczenie, ponieważ możesz pomyśleć, że jesteś już zdrowia i jednocześnie za wcześnie zrezygnować z odpowiedniej pielęgnacji.

Rodzaje egzemy 

Egzema może być: 

• egzogenna, czyli kontaktowa – jest reakcją skóry na czynniki zewnętrzne, np. kontakt z trującymi substancjami, detergentami, kosmetykami, bądź roślinami takimi jak barszcz Sosnowskiego, 
• endogenna, czyli konstytucjonalna – występuje na skutek uwarunkowań genetycznych.  

Jeżeli na twojej skórze pojawiają się wypryski, to pamiętaj, że egzema endogenna może się nasilać na skutek działania czynników środowiskowych naturalnych (np. suche lub mroźne powietrze) lub sztucznych (np. substancje wywołujące podrażnienia). Czynniki kontaktowe można natomiast podzielić na alergiczne (alergeny wywołujące nadmierną reakcję organizmu) oraz podrażniające (takie, które przyczyniają się do powstawania urazów). 

Istnieje również egzema potocznie nazywana „zawodową”. Mówi się o niej wówczas, kiedy wywoływana jest przez czynniki, z którymi masz kontakt w miejscu pracy. Najczęściej zdarza się to w przypadku osób pracujących w branży przemysłowej, medycznej czy weterynaryjnej, gdzie jest się narażonym na kontakt z silnie drażniącymi lub alergizującymi substancjami.

Postacie egzemy 

Egzema może przyjmować następujące formy: 

• przewlekłą – mówi się o niej w przypadku bardzo długo trwającego stanu zapalnego, na którego skutek dochodzi do przerostu naskórka i jego złuszczania. Świąd jest na tyle uporczywy, że trudno jest się opanować, dlatego dochodzi do rozdrapywania i pojawiania się wykwitów wtórnych, 
• podostrą nazywaną też pośrednią – charakteryzuje się niewielkim złuszczeniem skóry oraz pojawiającymi się na rumieniu strupkami, 
• ostrą – rozpoznać ją można po wystąpieniu silnego rumienia i niewielkich, ropiejących pęcherzykach.

Egzema czy atopowe zapalenie skóry? 

Chociaż często wymiennie używa się nazw egzema oraz atopowe zapalenie skóry, to trzeba wiedzieć, że to nie do końca to samo. Egzema jest szerszą grupą, obejmującą różne przyczyny występowania wyprysków, z kolei atopowe zapalenie skóry to jedno ze schorzeń, którego objawem jest właśnie egzema. Tak więc można mówić, że każdy przypadek AZS to egzema, natomiast nie każda egzema jest atopowym zapaleniem skóry. 

Przyczyną AZS są głównie genetyczne uwarunkowania organizmu, a pierwsze objawy występują najczęściej u dzieci do 1. roku życia. Bardzo rzadko dolegliwość jest wywoływana przez czynniki środowiskowe czy związane z immunologią, natomiast jedne i drugie mogą mieć istotny wpływ na to, jak choroba się rozwija.

Leczenie egzemy 

Chcąc skutecznie leczyć egzemę, w pierwszej kolejności należy ustalić przyczynę jej występowania. Jeśli wiadomo, że wywołują ją określone substancje, to wystarczy unikać kontaktu z nimi i stan zapalny powinien szybko ustąpić. W przypadku, gdy lekarz stwierdzi, że doszło do nadkażenia zmian skórnych, prawdopodobnie przepisze maść z kortykosteroidami. Czasem dodatkowo może zalecić stosowanie środków przeciwgrzybicznych i przeciwbakteryjnych. 

Jeśli choroba zajmuje dużą powierzchnię ciała, to pacjentowi zazwyczaj podaje się kortykosteroidy doustne oraz leki przeciwhistaminowe, niektórzy lekarze polecają też fototerapię, czyli naświetlanie ultrafioletowe. Jeśli jednak wymienione formy leczenia nie przyniosą pożądanych skutków, lekarz może zaproponować ci miejscowe leczenie immunosupresyjne. Leki tego typu obniżają odporność organizmu, co w przypadku egzemy ma powstrzymać układ immunologiczny przed nadmierną reakcją objawiającą się m.in. wypryskami. 

W przypadku podobnych dolegliwości bardzo ważna jest też odpowiednia pielęgnacja skóry, a przede wszystkim jej nawilżenie. W tym celu należy stosować dobrej jakości środki natłuszczające oraz emolienty. Kluczowe jest dobranie odpowiedniego kosmetyku do swoich potrzeb – zwróć uwagę, czy twoja skóra woli balsamy lub kremy na bazie gliceryny, parafiny, czy też kosmetyki mieszane. Sprawdź także, na jakie składniki aktywne reaguje najlepiej, a które wywołują podrażnienia.

Jakie są zalecenia dla osób z egzemą? 

Osoby, które zmagają się z egzemą, powinny w miarę możliwości starać się zmniejszyć podrażnienie skóry. Jeżeli masz więc podobny problem, staraj się nosić ubrania szyte z naturalnych, delikatnych tkanin. Nie przegrzewaj skóry, unikaj perfumowanych kosmetyków i wszystkiego, co może przyczynić się do przesuszenia naskórka i tym samym wystąpienia objawów egzemy. Uważaj także na proszki do prania, a podczas sprzątania czy mycia naczyń korzystaj z rękawiczek ochronnych. 

Bibliografia 

1. Lewandowska I., Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry, Pielęgniarstwo Polskie 2013, 2 (48), 132–136 [dostęp: 27.03.2023]
2. Klasa B., Cichocka-Jarosz E., Aktualne możliwości leczenia atopowego
   zapalenia skóry z perspektywy pediatry, Przegląd Lekarski 2017/74/8 [dostęp: 27.03.2023]
   
3. www.leki.pl/na/egzeme/ [dostęp 10.03.2023]