Elektroterapia – czym jest i jakie są do niej wskazania?

Elektroterapia to jedna z metod leczniczych stosowanych w fizykoterapii. Dzięki wykorzystaniu właściwości prądu stałego i zmiennego możliwe jest łagodzenie dolegliwości bólowych w dyskopatii, rwie kulszowej czy schorzeniach zwyrodnieniowych stawów. Istnieje wiele rodzajów elektroterapii, w tym galwanizacja, elektrostymulacja oraz prądy Tens.

Co to jest elektroterapia?

Elektroterapia, nazywana też elektrolecznictwem, to metoda terapeutyczna wykorzystująca prądy o różnych częstotliwościach w celu objawowego leczenia wielu jednostek chorobowych. Choć elektroterapia kojarzy się przede wszystkim z fizykoterapią, czyli działem fizjoterapii skupiającym się na rehabilitacji, wykorzystuje się ją także w kosmetyce i medycynie estetycznej.

Aparaty do elektroterapii to tzw. elektrostymulatory. Zabieg elektroleczniczy polega na umieszczeniu na ciele pacjenta silikonowych elektrod, którymi przepływa prąd. Zachodzą wtedy zjawiska elektrochemiczne, elektrokinetyczne i elektrotermiczne, a pojawiający się odczyn ze strony naczyń krwionośnych jest wynikiem ich rozszerzania się.

Terapia prądem działa przeciwbólowo, zmniejsza napięcie mięśni, łagodzi stany zapalne, przyspiesza przemianę materii i regenerację tkanek, chroni też przed dalszymi procesami degeneracyjnymi włókien nerwowych. Aby była skuteczna, konieczne jest wykonanie serii zabiegów. Cena elektroterapii nie jest wysoka – pojedynczy zabieg kosztuje kilkanaście złotych.

Wskazania i przeciwwskazania do elektroterapii

Elektroterapia wskazana jest w leczeniu schorzeń układu ruchu, takich jak dyskopatia, zwyrodnienie stawów, złamania i rwa kulszowa. Stosuje się ją także w dolegliwościach bólowych kręgosłupa, bólach głowy czy nerwobólach. Wybór odpowiedniej metody powinien być konsultowany z fizjoterapeutą lub lekarzem, którzy indywidualnie dopasują najkorzystniejszy dla danej osoby zabieg.

Zabiegu elektroterapii nie można wykonywać u osób z:

• chorobami nowotworowymi (do pięciu lat po ich wyleczeniu),
• stanami zapalnymi skóry i wypryskiem,
• uszkodzeniami naskórka,
• wszczepionym rozrusznikiem serca lub obecnością metalu w ciele,
• infekcjami i gorączką,
• zakrzepowym zapaleniem żył.

Elektroterapia – rodzaje prądów

W elektroterapii stosuje się prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości. Rodzaje prądów wykorzystywanych w elektrolecznictwie to:

Prądy diadynamiczne (DD)

Prądy diadynamiczne, inaczej prądy Bernarda to prądy impulsowe o małej częstotliwości. Ich głównym działaniem jest łagodzenie bólu oraz zwiększanie ukrwienia. Prądy te wykorzystuje się w leczeniu obrzęków pourazowych, nerwobóli, zespołów bólowych kręgosłupa, zespołów naczyniowych oraz zaburzeń krążenia obwodowego.

Prąd stały

Prąd stały stosuje się w zabiegach galwanizacji i jonoforezy oraz w kąpielach elektryczno-wodnych. W galwanizacji elektrody przykładane są na wilgotnych podkładach. Łączy się je z dodatnim lub ujemnym biegunem. Galwanizacja katodowa działa na tkanki pobudzająco i powoduje wzrost napięcia mięśniowego. Galwanizacja anodowa zmniejsza pobudliwość nerwów i prowadzi do spadku napięcia mięśniowego. Wskazana jest w przypadku nerwobóli, porażenia wiotkiego, przewlekłego zapalenia nerwów oraz zespołów bólowych towarzyszących chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa i dyskopatiom.

Jonoforeza polega na podaniu roztworu leku przy udziale pola elektrycznego. Wybór środka leczniczego uzależniony jest od rodzaju schorzenia. Przykładowo w leczeniu nerwobóli oraz rwy kulszowej stosuje się prokainę i lidokainę, w terapii stanów zapalnych stawów i zapaleń okołostawowych – histaminę, a w trudno gojących się owrzodzeniach – cynk. Pojedynczy zabieg trwa około 15 minut. Dla osiągnięcia efektu leczniczego potrzebne jest wykonanie serii 10-20 zabiegów.

Kąpiele elektryczno-wodne polegają na zanurzeniu części lub całego ciała w wodzie o temperaturze 35-38 st. Celsjusza, w której zostały umieszczone elektrody przewodzące prąd. Najpierw zanurza się kończyny dolne, a później górne. W trakcie zabiegu stopniowo zwiększa się natężenie prądu, aż do osiągnięcia określonej wartości. Wskazaniem do zastosowania kąpieli są niedowłady, dolegliwości bólowe kręgosłupa, zaburzenia ukrwienia obwodowego oraz choroby zwyrodnieniowe stawów.

Prąd interferencyjny

Prąd interferencyjny to prąd zmienny o średniej częstotliwości. Działa przeciwbólowo, powoduje skurcz mięśni szkieletowych, zwiększa ukrwienie tkanek i aktywuje układ motoryczny. Zabiegi z użyciem tego prądu wykonuje się w chorobach zwyrodnieniowych stawów, dyskopatii, nerwobólach i zanikach mięśni.

Prądy Tens

Rehabilitacja prądami Tens polega na przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów, której celem jest zmniejszenie bólu ostrego i przewlekłego. Efekt ten jest osiągany poprzez aktywację nerwów i pobudzanie wydzielania endorfin. W tym typie elektroterapii wykorzystuje się prąd impulsowy średniej i wysokiej częstotliwości (100-200 Hz).

Elektrostymulacja

W zabiegu elektrostymulacji stosuje się prąd impulsowy, który stymuluje nerwy lub mięśnie do pracy. Efektem jego działania jest kontrolowany skurcz mięśni. Elektrostymulację stosuje się w leczeniu chorób neurologicznych, porażenia mięśniowego, niedowładów, zaników i osłabienia mięśniowego. Podczas zabiegu pacjent może odczuwać mrowienie, kłucie, a nawet pieczenie.

Czy elektroterapia jest skuteczna?

Leczenie prądem uznaje się za skuteczną metodę objawowego łagodzenia dolegliwości układu ruchu. Elektroterapia wywołuje szereg procesów elektrofizjologicznych, które pobudzają tkanki i mięśnie do pracy oraz przyspieszają procesy regeneracyjne. Stosuje się ją u pacjentów po zabiegach chirurgicznych oraz leczonych ortopedycznie i neurologicznie. Połączenie różnych metod fizykoterapeutycznych może dodatkowo zwiększyć korzyści zdrowotne.

Bibliografia:

1. Tadeusz Mika, „Fizykoterapia”, PZWL, Warszawa 2013.
2. Magdalena Weber-Rajek i wsp.,”Przezskórna elektrostymulacja nerwów (TENS) w leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego”, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(3):11-20.
3. Jolanta Kujawa, „Fizykoterapia w chorobach narządu ruchu u osób z chorobami układu krążenia”, Medical Tribune, nr 18, 2011.