EMDR – co to jest, jak przebiega, czy jest skuteczne?

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) to technika terapii, która wykorzystuje bodźce sensoryczne, takie jak np. ruchy oczu, aby pomóc pacjentom cierpiących na PTSD, lęk napadowy czy chroniczny ból.

Co to jest EMDR?

Jako podejście terapeutyczne, EMDR opiera się na kilku teoriach psychoterapii, w tym na koncepcjach terapii poznawczo-behawioralnej. Techniki EMDR służą do odblokowania procesów emocjonalnych, które zostały zamrożone poprzez doznanie traumy lub chorobę.

Odblokowując emocje, pacjent może wpłynąć na proces zdrowienia. EMDR pozwala zacząć leczyć się ze strachu i bólu związanego z traumą i stresem emocjonalnym, a także daje nową perspektywę, która może wpłynąć pozytywnie na poczucie własnej wartości i wzmocnić osobiste przekonania chorego na temat swoich możliwości.

Terapia EMDR została opracowana przez psycholożkę Francine Shapiro w 1987 roku. Jej celem była pomoc w radzeniu sobie z doświadczeniami, które spowodowały traumę emocjonalną. Badania nad tą metodą i jej wykorzystaniem stale się rozwijają, dzięki czemu EMDR jest coraz bardziej popularną techniką leczenia zaburzeń zdrowia psychicznego.

EMDR wykorzystuje szereg technik stymulacji, w tym:

• ruchy oczu,
• stukanie palcami,
• stymulację audio.

Kiedy stosuje się EMDR?

Początkowo EMDR był stosowany w leczeniu traumy, ale obecnie używa się tej techniki w przypadku różnych chorób psychicznych. Przy leczeniu lęku napadowego, na przykład, terapeuta może poprosić pacjenta o zwrócenie uwagi na przerażające odczucia fizyczne lub myśli, które są powiązane z atakami paniki. Na przykład, jeśli prowadzenie samochodu często prowadzi do niepokoju, EMDR może pomóc zachować spokój przed jazdą.

EMDR może okazać się pomocny w przypadku:

• uzależnienia,
• niepokoju,
• chronicznego bólu,
• depresji,
• zaburzeń odżywiania,
• ataków paniki,
• lęku napadowego,
• fobii,
• zespołu stresu pourazowego (PTSD),
• problemów z samooceną.

EMDR można stosować samodzielnie, lub w połączeniu z innymi technikami psychoterapeutycznymi i lekami.

Jak przebiega EMDR?

EMDR obejmuje osiem faz leczenia, które koncentrują się na przeszłości, teraźniejszości i przyszłości pacjenta. Ma to na celu przełamanie wszelkich powiązań między określonymi okolicznościami i objawami. Każda faza pomaga radzić sobie z niepokojem emocjonalnym i traumą, a następnie uczyć się umiejętności radzenia sobie z obecnym i przyszłym stresem.

Faza pierwsza: Analiza historii

Pierwsza faza polega poznaniu pełnej historii pacjenta. Może to obejmować bolesne wspomnienia, wydarzenia lub doświadczenia z przeszłości, a także obecne problemy. W oparciu terapeuta opracuje plan leczenia, który będzie ukierunkowany na określone wspomnienia lub incydenty.

Na początku praca może skupiać się na dzieciństwie. Jeśli pacjent cierpi na określoną chorobę, taką jak zespół lęku napadowego, może zostać zapytany o szczegóły dotyczące ataków paniki, niepokoju itd.

Faza druga: Przygotowania

W tej fazie terapeuta pomaga nauczyć się sposobów radzenia sobie ze stresem i lękiem, takich jak wykonywanie określonych ćwiczeń umysłowych.

Fazy ​​od trzeciej do szóstej: ocena i odczulanie

Fazy ​​od trzeciej do szóstej to zwykle główna część terapii. Te fazy mogą przebiegać w różnej kolejności.

1. Najpierw terapeuta zazwyczaj prosi o wybranie jednego z celów określonych w pierwszej fazie. Na przykład szczególne wspomnienie, które wywołuje stres.
2. Następnie poprosi o opisanie wizualnego obrazu tego wspomnienia, jaki pacjent ma w głowie, a także to, jak się z tym czuje, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie.
3. Osoba chora zostaje poproszona o zidentyfikowanie zarówno negatywnego, jak i pozytywnego przekonania o sobie, związanego z mentalnym obrazem.
4. Następnie chory ma za zadanie ocenić oba te przekonania na pod kątem ich prawdziwości.
5. W tym momencie następuje stymulacja EMDR.

Faza siódma: Zamknięcie

Siódma faza to faza zamknięcia. Podczas tej fazy pacjent i terapeuta omawiają pozytywne kroki, które zostały wykonane i jak je utrzymać na co dzień.

Faza ósma: Ponowna ocena

Terapeuta będzie nadal rozmawiać z pacjentem o postępach, przyglądać się celom leczenia i sprawdzać, jak dobrze zostały one osiągnięte. W tym momencie należy określić również, czy można zająć się innymi celami, które zidentyfikowało się w fazie pierwszej.

Jak wygląda stymulacja EMDR?

Podczas sesji EMDR dla zespołu lęku napadowego w fazach od trzeciej do szóstej, terapeuta poprosi o przypomnienie sobie wybranego wspomnienia lub traumy.

Gdy chory wyobraża sobie wspomnienie, a także przywołuje negatywne przekonania o sobie i fizyczne objawy traumy, terapeuta poprosi o poruszanie oczami z boku na bok.

• Aby pomóc skupić się na poruszaniu oczami, terapeuta podniesie pierwsze trzy palce i zacznie nimi poruszać, tak aby oczy pacjenta mogły podążać za dłonią.
• Zamiast ruchów oczu pacjent może zostać poproszony o stukanie ręką lub palcem albo o założenie zestawu słuchawkowego, aby skupić się dźwiękach, które pojawiają się naprzemiennie w prawym i lewym uchu..

Po zakończeniu stymulacji EMDR, terapeuta poinstruuje, aby pacjent oczyścił umysł i omówił wszelkie spostrzeżenia, myśli, wspomnienia, uczucia lub obrazy, które przyjdą mu do głowy.

Terapeuta ponownie przeprowadzi pacjenta przez stymulację w zależności od tego, czy zaczyna odczuwać pozytywne odczucia fizyczne, czy nadal doświadcza negatywnych. Stymulacja będzie inna, jeśli pacjent czuje się pozytywnie, ponieważ pomaga wzmocnić pozytywne odczucia lub myśli. Powtarzanie sesji jest prowadzone do momentu, gdy chory nie odczuwa już cierpienia z powodu wspomnienia lub incydentu.

Terapeuci korzystający z EMDR często zadają prace domowe, aby pomóc w utrzymaniu postępów między sesjami. Przykładowe zadania domowe obejmują:

• Pacjent może zostać poproszony o wypróbowanie techniki samopomocy, która wymaga wyobraźni, aby wyobrazić sobie spokojne środowisko;
• Pomiędzy sesjami można ćwiczyć odczulanie obrazów;
• Praktycy EMDR często sugerują również prowadzenie dziennika, który śledzi postępy i techniki relaksacyjne, których pacjent się uczy.

Skuteczność EMDR

EMDR jest stosowany głównie w celu przezwyciężenia objawów związanych z zespołem stresu pourazowego (PTSD). Ta metoda nadaje się też do skutecznego leczenia innych zaburzeń nastroju i zaburzeń lękowych, w tym depresji, fobii i lęku napadowego. EMDR jest szczególnie skuteczny w leczeniu lęku napadowego, ataków paniki i agorafobii, gdy przeszłe traumatyczne doświadczenia przyczyniają się do obecnych objawów.

Badanie opublikowane w 2017 roku, w którym porównano skuteczność EMDR i psychoterapii behawioralnej w leczeniu objawów lęku napadowego i poprawie jakości życia pacjentów, wykazało, że EMDR jest tak samo skuteczna jak psychoterapia. Przegląd opublikowanych badań dotyczących skuteczności EMDR w leczeniu objawów związanych z traumą u osób z psychozą, depresją, chorobą afektywną dwubiegunową, zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami związanymi z używaniem substancji i przewlekłym bólem pleców wykazał, że EMDR poprawia jakość życia pacjentów.

Znaleziono również dowody na to, że EMDR może nawet pomóc złagodzić inne, nie traumatyczne objawy występujące w zaburzeniach nastroju i może być przydatne jako dodatkowe leczenie osób, które cierpią na przewlekły ból.

Źródła:

1. JI Bisson, Ehlers A, Matthews R, Pilling S, Richards D, Turner S (2007). Psychological treatments for chronic post-traumatic stress disorder. Systematic review and metaanalysis. Br J Psychiatry 2007 Feb; 190:97-10;
2. Christopher William Lee, Pim Cuijpers: „A meta-analysis of the contribution of eye movements in processing emotional Memories.“ Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry 44 (2013) 231–239.
3. L. Van Etten, S. Taylor: Comparative efficacy of treatments for posttraumatic stress disorder: A meta-analysis. iN. Clinical Psychology and Psychotherapy, 5, 1998, S. 126–144.