Endometrioza a ciąża – czy przerost endometrium uniemożliwia poczęcie?

Endometrioza to choroba, w której przebiegu dochodzi do przerostu błony śluzowej macicy, nazywanej w terminologii medycznej endometrium. Może ona być bezpośrednią przyczyną niepłodności. Czy pacjentki chorujące na endometriozę mogą zajść w ciążę?  

Endometrioza – co to za choroba? 

Endometrioza to choroba, która objawia się występowaniem błony śluzowej macicy wraz ze zrębem poza pierwotnym obszarem, czyli jamą macicy. Statystyki pokazują, że dotyczy 10-15% płodnych pacjentek w wieku rozrodczym, a w przypadku kobiet cierpiących z powodu niepłodności współczynnik sięga nawet 50%. Zazwyczaj pierwsze objawy endometriozy występują wcześnie, jeszcze przed 20. rokiem życia. 

Stopnie zaawansowania endometriozy a zajście w ciążę 

W praktyce lekarskiej wyróżnia się kilka stopni zaawansowania endometriozy. Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu (ASRM) dzieli chorobę na 4 stopnie: 

• I. stopień – endometrioza minimalna; 
• II. stopień – endometrioza łagodna; 
• III. stopień – endometrioza umiarkowania; 
• IV. stopień – endometrioza ciężka. 

Stopień zaawansowania endometriozy może mieć wpływ na płodność kobiety. Wynika to m.in. zaburzeń produkcji hormonów w jajnikach. Zmiany endometrialne w obrębie tkanki powodują też, że zarodek ma problem z zagnieżdżeniem się w ścianie macicy. W efekcie pojawiają się również torbiele oraz guzy innego typu w obrębie wewnętrznych narządów płciowych. 

Endometrioza 1. i 2. stopnia a ciąża 

U kobiet, u których została zdiagnozowana minimalna lub łagodna endometrioza, najlepszym rozwiązaniem na zajście w ciążę jest inseminacja domaciczna (ang. intrauterine insemination, IUI) – to nieinwazyjny zabieg, a jego przeprowadzenie nie boli i trwa od kilku do kilkunastu minut. Przed zapłodnieniem pacjentka przechodzi terapię hormonalną stymulującą jajeczkowanie. Lekarz obserwuje także jej cykl, aby dokładnie ustalić moment owulacji, co zwiększa szanse na poczęcie. 

Endometrioza 3. i 4. stopnia a ciąża 

W przypadku endometriozy umiarkowanej oraz ciężkiej szanse na zajście w ciążę i jej donoszenie maleją, chociaż nie wykluczają. W takiej sytuacji lekarze zalecają metodę in vitro (forma zapłodnienia pozaustrojowego, IVF) jako leczenie pierwszego rzutu. Wcześniej często trzeba jednak przeprowadzić dodatkowo zabieg usunięcia zrostów, po którym m.in. implantacja zarodka jest łatwiejsza. 

Endometrioza a ciąża naturalna. Jakie są szanse na zajście w ciążę? 

Sam fakt występowania endometriozy nie wyklucza możliwości urodzenia dziecka, niemniej jednak im choroba jest bardziej zaawansowana, tym trudniej będzie zarówno zajść w ciążę, jak i doprowadzić ją do szczęśliwego końca. Zagnieżdżenie się zarodka jest najprostsze w przypadku endometriozy I. stopnia. Wynika to z faktu, że ognisk choroby w organizmie pacjentki jest niewiele i są one mało rozległe.  

W najmniej korzystnej sytuacji znajdują się kobiety, u których wykryto ciężkie formy endometriozy. Jedynym rozwiązaniem okazuje się wtedy wspomniane już zapłodnienie pozaustrojowe (ang. in vitro fertilization). Polega ono na zapłodnieniu komórki w warunkach laboratoryjnych, następnie taki zarodek jest umieszczany w macicy kobiety. I pamiętaj, że niezależnie od tego, jaka postać endometriozy rozwija się w twoim organizmie, jeżeli spodziewasz się dziecka, musisz pozostać pod stałą kontrolą ginekologa, jest to bowiem ciąża zwiększonego ryzyka. 

Endometrioza a ciąża pozamaciczna. Jakie jest ryzyko takich zaburzeń? 

Występowanie endometriozy to nie tylko potencjalne trudności z zajściem w ciążę, ale także podwyższone ryzyko występowania powikłań. Jednym z nich jest ciąża pozamaciczna (inaczej ektopowa). To sytuacja, kiedy zarodek zagnieżdża się poza jamą macicy, np. w jajowodzie. Objawami ciąży pozamacicznej są m.in.:  

• bóle podbrzusza, 
• krwawienie z dróg rodnych, 
• przyspieszona akcja serca, 
• wzmożona potliwość.  

W przypadku podejrzenia ciąży pozamacicznej należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, ponieważ jest to stan zagrażający zdrowiu, a w skrajnych przypadkach nawet życiu. Rozwijający się zarodek może doprowadzić do pęknięcia jajowodu w wyniku nadmiernego rozciągnięcia tkanek i rozległego krwotoku wewnętrznego oraz związanego z nim wstrząsu hipowolemicznego.  

Ciążę pozamaciczną należy jak najszybciej zakończyć i usunąć. Na wczesnym etapie rozwoju zarodka pacjentkom podaje się lek cytotoksyczny (do około 8. tygodnia ciąży), co jest najmniej inwazyjnym rozwiązaniem. W późniejszym czasie niezbędne jest już usunięcie zarodka laparoskopowo. 

Bibliografia: 

1. Guzowski G. i in., Endometrioza w ciążach ektopowych, Przegląd Menopauzalny 2012,;
2. Kędzia M. i in., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczących postępowania w przypadku kobiet z endometrioza;
3. Szyłło K. i in., Endometrioza – rozpoznanie, leczenie według współczesnych rekomendacji; Przegląd Menopauzalny 2011, 6.