Endometrium a ciąża. Jak błona śluzowa macicy wpływa na płodność? 

Kiedy starasz się o dziecko, wiele czynników wpływa na twoje szanse na poczęcie. Jednym z najważniejszych jest zdrowe endometrium. To od jego kondycji zależy, czy zarodek zagnieździ się w macicy i rozpocznie rozwój. Jak działa endometrium? Jaką powinno mieć grubość w różnych fazach cyklu i wieku? Co się dzieje, gdy występują choroby endometrium? Poznaj odpowiedzi na te pytania! 

Endometrium a ciąża. Jakie znaczenie ma zdrowe endometrium w procesie zapłodnienia? 

Endometrium, czyli błona śluzowa wyścielająca jamę macicy, to niezwykle ważny element w procesie zapłodnienia i zagnieżdżenia się zarodka. Choć wciąż wiele z nas kojarzy go głównie z miesiączkami, jego rola w rozwoju ciąży jest nieoceniona.  

To w endometrium dochodzi do pierwszego etapu „życia” nowego organizmu – zagnieżdżenia zapłodnionego jajeczka, które ma szansę na dalszy rozwój. Dlatego tak ważne jest, by było zdrowe i miało odpowiednią grubość oraz strukturę, aby umożliwić zarodkowi implantację w ścianie macicy. 

W trakcie cyklu menstruacyjnego endometrium przechodzi przez różne etapy. Po zakończeniu miesiączki, błona śluzowa zaczyna się odnawiać pod wpływem hormonów, przede wszystkim estrogenów – w miarę jak zbliżamy się do owulacji, a poziom estrogenów rośnie, zaczyna się rozrastać, staje się grubsza i bardziej ukrwiona. 

Jeśli w tym czasie dochodzi do zapłodnienia, zarodek przemieszcza się do macicy i zagnieżdża w przygotowanym do tego endometrium. To właśnie wtedy, pod wpływem progesteronu, błona śluzowa staje się bardziej pulchna i przyjmuje odpowiednią strukturę, by umożliwić zarodkowi wszczepienie się do ściany macicy. Bez tego procesu niestety nie mogłoby dojść do dalszego rozwoju ciąży. 

Jaka powinna być grubość endometrium? 

W trakcie cyklu menstruacyjnego grubość błony śluzowej macicy zmienia się zależnie od fazy cyklu oraz poziomu hormonów. 

1. Na początku cyklu (faza folikularna) endometrium jest stosunkowo cienkie, a jego grubość wynosi około 2-5 mm. W tym czasie organizm przygotowuje się na możliwą ciążę, a poziom estrogenów zaczyna wzrastać. 
2. W okolicach owulacji grubość endometrium osiąga szczyt – średnio od 7. do 14. mm. Błona śluzowa staje się bardziej ukrwiona i gotowa, by przyjąć zapłodnione jajeczko, jeśli dojdzie do zapłodnienia. 
3. Po owulacji (faza lutealna), jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, endometrium zaczyna się złuszczać, co prowadzi do menstruacji. Jednak jeśli zarodek się zagnieździ, grubość endometrium zostaje utrzymana, co sprzyja rozwojowi ciąży. 

Jakie choroby endometrium wpływają na płodność? 

Endometrium to niezwykle ważna część kobiecego układu rozrodczego, a wszelkie zaburzenia w jego funkcjonowaniu wpływają negatywnie na płodność. Poniżej opisuję schorzenia endometrium, które mogą utrudniać zajście w ciążę. 

Endometrioza 

Endometrioza to stan, gdy tkanka podobna do endometrium (błony śluzowej macicy) rośnie poza macicą – najczęściej w jajnikach, jajowodach, a także w innych miejscach w obrębie miednicy i wywołuje stan zapalny. Powoduje też zrosty i może prowadzić do uszkodzenia jajowodów, co utrudnia zapłodnienie. 

Polipy endometrialne 

Polipy endometrialne to łagodne narośla, które rozwijają się w błonie śluzowej macicy. Zaburzają prawidłowe funkcjonowanie endometrium i utrudniają zagnieżdżenie się zarodka. Mogą nie dawać żadnych objawów lub powodować nieregularne miesiączki, krwawienia śródcykliczne czy ból miednicy. W przypadku dużego rozmiaru i liczebności, ich usunięcie poprawia szanse na ciążę. 

Zaburzenia hormonalne 

Hormony, a w szczególności estrogen i progesteron, mają kluczowe znaczenie dla zdrowia endometrium. Nieprawidłowy ich poziom może prowadzić do zaburzeń w rozwoju błony śluzowej macicy, co z kolei utrudnia zagnieżdżenie się zarodka. Zbyt cienkie endometrium (często spowodowane niedoborem estrogenów) uniemożliwia prawidłowy rozwój ciąży, natomiast zbyt grube (co zwykle wynika z nadmiaru estrogenów) może powodować zaburzenia w cyklu menstruacyjnym oraz problemy z płodnością.

Zespół Ashermana 

Zespół Ashermana to rzadsze, ale poważne schorzenie, które polega na występowaniu zrostów wewnątrz jamy macicy. Zrosty te powstają w wyniku wcześniejszych zabiegów chirurgicznych (łyżeczkowanie, cesarskie cięcie) czy infekcji. Zrosty mogą blokować drożność jajowodów i utrudniać zagnieżdżenie się zarodka, a także prowadzić do nawracających poronień.

Niewłaściwa reakcja endometrium na progesteron  

W niektórych przypadkach endometrium może nie reagować prawidłowo na progesteron, czyli hormon odpowiedzialny za przygotowanie błony śluzowej do przyjęcia zarodka po owulacji oraz podtrzymanie ciąży. Taka reakcja prowadzi do niemożności utrzymania ciąży i może prowadzić do wczesnych poronień. 

Bibliografia: 

1. Blanco-Breindel M. F., Singh M., Kahn J., Endometrial Receptivity, StatPearls 2025. 
2. Critchley H. O. D., Maybin J. A., Armstrong G. M., Williams A. R. W., Physiology of the Endometrium and Regulation of Menstruation, Physiological Reviews 2020, 1, 100(3):1149-1179. 
3. Liao Z., Liu C., Cai L., Shen L., Sui C., Zhang H., Qian K., The Effect of Endometrial Thickness on Pregnancy, Maternal, and Perinatal Outcomes of Women in Fresh Cycles After IVF/ICSI: A Systematic Review and Meta-Analysis, Frontiers in Endocrinology (Lausanne) 2022, 11, 12:814648. 
4. Pascual Z. N., Langaker M. D., Physiology, Pregnancy, StatPearls 2025.