Estradiol – za co odpowiada? Czy ma związek z estrogenem?

Choć estradiol zaliczany jest do grupy żeńskich hormonów płciowych, to występuje również u mężczyzn. U obu płci jego prawidłowe stężenie odgrywa niebagatelną rolę w płodności i zachowaniu libido. Spadek lub wzrost estradiolu bardzo szybko daje o sobie znać. W jaki sposób organizm sygnalizuje nadmiar lub niedobór estradiolu? Jakie są normy hormonu dla kobiet i mężczyzn? Jak zbadać jego poziom?

Czym jest estradiol? 

Estradiol, a dokładniej 17-beta-estradiol, jest żeńskim hormonem płciowym wytwarzanym w większości przez jajniki. Proces ten warunkuje przysadka i podwzgórze. Podwzgórze uwalnia GnRH (gonadoliberynę), która stymuluje przysadkę mózgową do syntezy LH (hormonu luteinizującego) i FSH (hormonu folikulotropowego). One z kolei pobudzają jajniki do produkcji m.in. estradiolu. 

O estradiolu mowa zwykle jest w kontekście estrogenów. W istocie jest to aktywna biologicznie postać tego hormonu. Odpowiada za wykształcenie się drugorzędowych cech płciowych, czyli rozwój sromu, łechtaczki, pochwy, macicy, jajowodów. Ponadto estradiol ma istotne znaczenie dla cyklu miesiączkowego oraz utrzymania ciąży. 

Ale to nie wszystko. Estradiol ma bowiem znaczenie dla zachowania prawidłowego metabolizmu wapnia (zapobiega jego utracie przez kości). To dlatego wraz z nadejściem menopauzy dochodzi do resorpcji kości charakterystycznej dla osteoporozy, na skutek czego zaczynają one przypominać sitko i stają się wyjątkowo podatne na złamania. 

Prawidłowy poziom estradiolu jest też istotny dla niezakłóconego funkcjonowania układu krążenia, ponieważ chroni naczynia krwionośne. Wraz ze spadkiem poziomu hormonu (np. podczas menopauzy czy na skutek operacyjnego usunięcia jajników) zwiększa się ryzyko rozwoju schorzeń kardiologicznych. 

Co ważne, choć estradiol nazywany jest żeńskim hormonem steroidowym, to występuje również u mężczyzn, choć w znacznie niższym stężeniu. Wytwarzają go przede wszystkim jądra. Ma znaczenie dla płodności, popędu seksualnego (libido), ale też budowy ciała (nadmiar estrogenów powoduje tycie, a także rozwój ginekomastii, czyli przerostu gruczołów piersiowych).

Jak zbadać poziom estradiolu? 

Poziom estradiolu badany jest na podstawie próbki krwi pobranej z żyły łokciowej. Podobnie jak w przypadku morfologii, musisz być na czczo. Zjedz ostatni lekkostrawny posiłek na 12-14 godzin przed diagnostyką. Rano wypij nie więcej niż szklankę wody, aby rozrzedzić nieco krew i ułatwić jej pobór. 

Poziom estrogenów u mężczyzn jest stabilny w ciągu miesiąca. Spada co prawda od około 30. roku życia, ale jest to uwzględnione w zakresach referencyjnych przyjętych w laboratorium. W przypadku kobiet poziom estradiolu waha się w kolejnych fazach cyklu miesiączkowego. Zmienia się też w czasie ciąży, menopauzy oraz podczas terapii hormonalnej estrogenami (np. w okresie menopauzy czy stosowania doustnej antykoncepcji).

Kiedy zbadać estradiol? 

Poziom estradiolu warto zbadać, jeśli obserwujesz u siebie objawy mogące świadczyć o niedostatku bądź namiarze hormonu. Oto symptomy, jakie mogą towarzyszyć zaburzeniu gospodarki hormonalnej:

Ile kosztuje badanie estradiolu? 

Badanie poziomu estradiolu zarówno u kobiet, jak i mężczyzn nie jest bardzo kosztowne. Cena za wykonanie analizy wynosi około 40 zł. To ile zapłacisz, zależy od laboratorium wykonującego analizę próbki krwi, ale też miasta. Badanie może być także refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

Jakie są normy estradiolu dla kobiet i mężczyzn? 

Poziom estradiolu jest zmienny w zależności od płci. W przypadku kobiet wahania pojawiają się dodatkowo w następujących po sobie fazach cyklu, a u ciężarnych – zależnie od trymestru ciąży. 

Pamiętaj, aby zawsze odnosić się do wartości podanych na wyniku. W przypadku mężczyzn jedne laboratoria za normę uznają zakres 11,2-50,4 pg/ml, a inne 25,8-60,7 pg/ml. Oba zakresy są prawidłowe i uzależnione od metody analitycznej. W przypadku kobiet rzecz ma się podobnie – bierz pod uwagę zakresy referencyjne podane na wyniku. Najczęściej prezentują się one następująco:

Bibliografia: 

1. Surkont G., Suzin J., Wlaźlak E., Paszkowski T., Rechberger T., Estradiol stosowany dopochwowo w leczeniu dolegliwości uroginekologicznych – doświadczenia własne, Przegląd Menopauzalny 2005, nr 1, s. 37-43. 
2. Wlaźlak E., Surkont G., Suzin J., Estradiol – nowość czy standard w terapii dopochwowej?, Przegląd Menopauzalny 2004, nr 5, s. 50-56. 
3. Zielniok K., Gajewska M., Motyl T., Molekularne aspekty działania 17β-estradiolu i progesteronu w komórkowych szlakach sygnałowych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2014, nr 68, s. 777-792.