Eustres – czym jest, kogo dotyczy i jakie ma zalety? Eustres a dystres 

Eustres nazywany jest stresem pozytywnym, mobilizującym ludzi do działania. Pojęcie to jest więc zaprzeczeniem typowego myślenia na temat stresu, zgodnie z którym jest to zjawisko negatywne, wyniszczające organizm. Eustres może pomagać w różnych sytuacjach, na przykład w czasie przygotowania do egzaminów lub do pracy.

Czym jest eustres? Czy stres może być pozytywny? 

Zgodnie z koncepcją Hansa Selyego można wyróżnić dwa rodzaje stresu, czyli eustres i dystres, nazywane także stresem pozytywnym i stresem negatywnym. Takie podejście zrewolucjonizowało w latach 50. XX wieku dotychczasowe myślenie o stresie. Koncepcje Selyego wciąż są aktualne i wskazują na to, że w zależności od sytuacji i zasobów jednostki, stres może przybierać różne formy.  

Stres pozytywny, w przeciwieństwie do negatywnego, ma dodawać sił i wspierać ludzi w trudnych momentach. Eustres definiowany jest więc jako stres, który pozytywnie wpływa na organizm człowieka, mobilizuje do działania, motywuje, a także daje nowe możliwości. Stresu w wielu przypadkach nie można przecież uniknąć, ponieważ ta reakcja jest po prostu częścią współczesnego życia. Eustres może wiązać się z takimi sytuacjami jak pierwszy dzień w pracy, randka, ważny egzamin, spotkanie towarzyskie po latach, ślub. Samo pojęcie eustres pochodzi z połączenia języka greckiego i angielskiego, ponieważ „eu” w grece oznacza „dobry”, a „stress” po angielsku oznacza „stres, napięcie”. Eustres definiowany jest więc często jako dobry stres.

Czy eustres pojawia się u wszystkich? 

Eustres teoretycznie może pojawić się u każdej osoby, jednak jego występowanie zależy od działających bodźców i zasobów organizmu. Przykładowo egzamin jest sytuacją stresującą i tylko u niektórych wywoła pozytywne odczucia i większą mobilizację do działania. Dodatkowo dobrze pamiętać o tym, że eustres pojawia się tylko w przypadku, gdy stresory nie działają zbyt długo. W sytuacji, gdy bodźce występują przez dłuższy czas, na przykład jest wiele egzaminów i organizm nie może się zregenerować, kończy się funkcja mobilizująca i dochodzi do zmęczenia, a nawet wyczerpania.  

Tak naprawdę eustres najczęściej pojawia się w takich sytuacjach, które są ważne i mogę nieść ze sobą różne korzyści (emocjonalne, materialne, zdrowotne). Do przykładów można zakwalifikować egzaminy, spotkania, randki, śluby, oczekiwanie na narodziny dziecka. W takich momentach pojawia się uczucie podekscytowania i radości. Eustres może dotyczyć także takich sytuacji jak nauka lub praca. To właśnie wtedy konieczne jest znalezienie w sobie dawki motywacji i mobilizacji do działania.  

Eustres może więc towarzyszyć studentom w czasie sesji, albo też nowo przyjętej osobie do pracy. Warto pamiętać o tym, że eustres powiązany jest także z psychologiczną reakcją „walcz lub uciekaj”, która jest typowa dla sytuacji zagrożenia. Eustres może więc pomóc w walce w nieprzewidzianym momencie, na przykład ucieczce przed nadjeżdżającym, z ogromną prędkością, samochodem na przejściu dla pieszych.

Pozytywne skutki stresu  

Eustres działa w wielu przypadkach jako siła napędowa, ogromny motywator i mobilizator. Dobry stres ma za zadanie zapewnić organizmowi więcej sił do działania, przypływ adrenaliny, a czasami także dopaminy (neuroprzekaźnika, nazywanego hormonem szczęścia). W niektórych przypadkach eustres jest nawet niezbędny do działania, ponieważ bez niego nie udałoby się osiągnąć wielu zamierzonych celów.  

W codziennym życiu zwykle konieczne jest utrzymywanie pewnego optymalnego poziomu stresu (zgodnie z pierwszym prawem Yerkesa i Dodsona), jednak im trudniejsze jest dane zadanie, tym poziom stresu powinien być niższy (na co wskazuje drugie prawo Yerkesa i Dodsona). Należy jednak zaznaczyć, że poziom trudności zadania w dużej mierze zależy od indywidualnej interpretacji i zasobów organizmu. Jakie są więc najważniejsze pozytywne skutki stresu?  

Poza mobilizacją i zwiększeniem motywacji, można mówić również o efektywniejszym wykonywaniu swoich obowiązków (zawodowych, osobistych). Eustres sprawia więc, że ludzie stają się bardziej wydajni i produktywni, radzą sobie z codziennymi obowiązkami. Eustres daje również motywację do działania i może przyczynić się do wielu pozytywnych zmian w życiu, na przykład lepszych wyników w szkole lub na studiach, znalezienia świetnej pracy, awansu, wspaniale zaplanowanej uroczystości weselnej, wyjścia z trudności finansowych.  

Po latach trudno sobie przypomnieć, jak udało się poradzić z danym wyzwaniem i to w tak krótkim czasie. Często jest to właśnie zasługa działającego stresu pozytywnego i zwiększonej motywacji. Z eustresem nie należy więc walczyć, tylko znacznie lepiej się z nim polubić i zacząć wykorzystywać do swoich celów. Najważniejsza jest tutaj kontrola emocji i zdolność radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami w sposób wydajny i akceptowalny.

Eustres a dystres 

Eustres i dystres to dwa główne rodzaje stresu, wyróżnione przez wcześniej wspomnianego Hansa Selyego. Tak naprawdę można je zdefiniować jako dwie strony tego samego medalu, czyli jako stres pozytywny i negatywny. Niestety dystres związany jest zwykle z poważnymi sytuacjami, niezależnymi od własnej woli, na przykład śmiercią bliskiej osoby, chorobą, pandemią, kryzysem. Dystres powoduje frustrację, smutek, zniechęcenie, może prowadzić do poważnych chorób psychosomatycznych, w tym do depresji. Czasami dystres pojawia się również jako reakcja na przedłużające się działanie bodźców, które początkowo były traktowane pozytywnie (na przykład stres w pracy). W takich przypadkach eustres zmienia się w dystres.  

Granica między pozytywnym i negatywnym stresem jest bardzo cienka, dlatego dobrze zdawać sobie z niej sprawę. Nie należy pozwalać organizmowi na przewlekły stres, który jest negatywny i może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.  

Źródła: 

1. https://zenodo.org/record/839685#.Y4nrhy_UTs0 [dostęp: 02.12.2022] 

1. http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/dlibra/publication/6654?tab=1 [dostęp: 02.12.2022]