Fagocyty – jaką pełnią funkcję w organizmie?

Fagocyt jest komórką żerną zdolną do fagocytozy, czyli pochłaniania groźnych dla organizmu patogenów. Do grupy fagocytów zalicza się 3 typy komórek – neutrofile, monocyty oraz wywodzące się z monocytów makrofagi. Wszystkie produkowane są w szpiku kostnym. Fagocytoza należy do pierwszej linii obrony organizmu przed drobnoustrojami, polega ona na wchłonięciu i całkowitym strawieniu bakterii patogennych, dlatego zbyt mała ilość fagocytów może przyczyniać się do niedoboru odporności.

Neutrofile

Neutrofile, nazywane także granulocytami obojętnochłonnymi są najliczniejszą populacją granulocytów. Granulocyty zawdzięczają swoją nazwę obecności ziarnistości w komórkach. W ziarnistościach neutrofili znajdują się enzymy umożliwiające trawienie bakterii.

Neutrofile są pierwszą linią obrony organizmu po dostaniu się do niego patogennych bakterii. W warunkach fizjologicznych neutrofile znajdują się we krwi, w momencie wtargnięcia do organizmu bakterii neutrofile są aktywowane i podążają do miejsca zakażenia. Mają one możliwość przenikania przez ściany naczyń krwionośnych do tkanek, w których doszło do infekcji. Neutrofile wykazują największą aktywność w pierwszej, ostrej fazie zapalenia, są także składnikiem ropy.

Ilość neutrofili oznaczana jest w morfologii krwi obwodowej z rozmazem. Za prawidłową wartość neutrofili uznaje się 1800-8000/µl, lub 60-70% wszystkich białych krwinek.

Obniżona wartość neutrofili może świadczyć przede wszystkim o toczącej się w organizmie infekcji wirusowej, ale nie tylko. Niski poziom neutrofili obserwuje się także:

• w trakcie radioterapii i chemioterapii u pacjentów onkologicznych
• w przebiegu chorób autoimmunologicznych
• w anemii aplastycznej
• w trakcie stosowania niektórych leków np. allopurinolu, sole złota, penicyliny, sulfonamidy, leki przeciwpadaczkowe czy tyreostatyki, czyli leki stosowane w nadczynności tarczycy

Podwyższona wartość neutrofili świadczy o toczącej się infekcji bakteryjnej, ale występuje także:

• po masywnej utracie krwi
• w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów
• w białaczce szpikowej
• przy nadmiarze kortykosteroidów spowodowanych nadczycznnością kory nadnerczy, steroidoterapią lub silnym, przewlekłym stresem
• w chorobach metabolicznych takich jak dna moczanowa, czy przełom tarczycowy
• w zatruciu tlenkiem węgla i metalami ciężkimi

Monocyty

Monocyty należą do krwinek białych, stanowiąc jedynie 3-8% ich populacji. Są jednak największe pod względem budowy. Znajdują się w świetle naczyń krwionośnych i podobnie jak neutrofile mają zdolność przenikania przez ściany naczyń krwionośnych do tkanek objętych zakażeniem. Po przejściu do tkanek obwodowych przekształcają się w makrofagi. Ich funkcją jest pochłanianie obumarłych tkanek oraz bakterii, a także produkcja interferonu, leukotrienów i interleukin, które są substancjami kluczowymi dla odpowiedzi immunologicznej.

Monocyty oznacza się w morfologii krwi obwodowej. Za normę u dorosłych uznaje się 30-80 monocytów/µl oraz 4-8% wszystkich leukocytów

Zbyt niski poziom monocytów może być spowodowany przyjmowanymi lekami np. sterydami, ale świadczyć może także o niedoborach odporności np. w przebiegu aplazji szpiku lub AIDS

Zbyt wysoki poziom monocytów świadczy najczęściej o toczącej się infekcji bakteryjnej, grzybiczej lub wirusowej. Monocytozę, czyli podwyższony poziom monocytow można zaobserwować także niedługo po wyleczeniu z infekcji.

Monocytoza może towarzyszyć także chorobom takim jak:

• białaczka szpikowa
• szpiczak mnogi
• chłoniak Hodgkina
• reumatoidalne zapalenie stawów
• choroba Leśniowskiego-Crohna

Makrofagi

Makrofagi to komórki żerne występujące w tkankach. Tworzą się na skutek podziału monocytów. Makrofagi wraz z granulocytami należą do pierwszej linii obrony organizmu, ponadto wydzialają substancje kluczowe dla odpowiedzi immunologicznej – interleukiny, leukotrieny i prostaglandyny, a także aktywator plazminogenu, niezbędny w procesie krzepnięcia.

Ilość makrofagów nie jest możliwa do oznaczenia dostępnymi metodami laboratoryjnymi.

Fagocyty mogą pojawić się także w badaniu histopatologicznym wykonywanym na podstawie materiału pobranego podczas biopsji. Najczęściej oznaczają one toczący się w obrębie tkanki stan zapalny.

Bibliografia:

1. Immunologia, Jakub Gołąb. Marek Jakóbisiak, Witold Lasek. PWN.
2. William F. Ganong red. wyd. pol. Joanna Lewin-Kowalik. PZWL