Fazy cyklu miesiączkowego – wszystko, co musisz o nich wiedzieć

Cykl menstruacyjny to szereg procesów co miesiąc zachodzących w organizmie kobiety, których celem jest przygotowanie go do zapłodnienia. Rozpoczyna się on w okresie dojrzewania, wraz z pierwszą miesiączką i trwa aż do menopauzy. Możemy wyróżnić dwie główne fazy cyklu miesiączkowego, które znacząco się od siebie różnią. Poniżej znajdziesz wszystkie niezbędne informacje na ich temat.

Jakie są fazy cyklu miesiączkowego? 

Prawidłowy cykl miesiączkowy dzieli się na dwa główne etapy: 

• fazę folikularną, inaczej pęcherzykową, 
• fazę lutealną. 

Oprócz tego podczas cyklu zachodzą też dwa ważne wydarzenia – owulacja i menstruacja. Poszczególne fazy cyklu miesiączkowego są wyzwalane przez wzrost oraz spadek stężeń hormonów. Te wahania na każdym etapie wywierają odmienny wpływ zarówno na twoje samopoczucie fizyczne, jak i psychiczne. 

Książkowy cykl menstruacyjny trwa 28 dni, jednak w rzeczywistości jego długość może być nieco inna. Jeśli mieści się w zakresie od 24. do 38. dni, uważany jest za prawidłowy. Z tego względu długość poszczególnych faz cyklu miesiączkowego również będzie inna u każdej kobiety. 

Faza folikularna – pierwsza faza cyklu miesiączkowego 

Faza folikularna rozpoczyna się w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego, a kończy w momencie owulacji. Trwa zwykle ok. 14 dni, ale jest najbardziej narażona na różne odchylenia od normy. W tej pierwszej fazie cyklu menstruacyjnego śluz szyjkowy jest mętny i kleisty. 

W tym czasie powoli wzrasta poziom estrogenów, które pobudzają śluzówkę macicy do wzrostu. Oprócz tego stymulowana jest też synteza dwóch ważnych hormonów – folikulotropowego (FSH) i luteinizującego (LH). Estrogeny nasilają ich produkcję, ale hamują wydzielanie do krwi. FSH i LH są magazynowane w przysadce mózgowej, gdzie czekają na sygnał do działania. 

W jajnikach zgromadzona jest ogromna pula nieaktywnych pęcherzyków. Na początku fazy folikularnej pod wpływem działania FSH dochodzi do rekrutacji kilku z nich, które aktywują się i zaczynają wzrastać. Około 7. dnia cyklu zostaje wybrany jeden pęcherzyk, który w późnej fazie folikularnej dojrzewa i rozwija się w nim komórka jajowa. Następnie zostanie ona uwolniona w trakcie owulacji. 

Owulacja, czyli punkt kulminacyjny cyklu menstruacyjnego 

Owulacja, niezależnie od długości całego cyklu, zwykle występuje ok. 14. dni przed jego zakończeniem. Przygotowany pęcherzyk produkuje duże ilości estrogenów. Powoduje to gwałtowny wzrost ich stężenia we krwi, co inicjuje wyrzut zgromadzonego wcześniej LH. Ogromne ilości tego hormonu zostają jednocześnie uwolnione z przysadki mózgowej.  

To sygnał do produkcji enzymów, które rozkładają ściany pęcherzyka jajnikowego, gdzie kryje się dojrzała komórka jajowa. Uwolnienie jej z jajnika to właśnie owulacja. To najbardziej płodny moment w całym cyklu miesiączkowym. W jego trakcie śluz staje się przejrzysty, lepki i śliski. 

Druga faza cyklu miesiączkowego – faza lutealna 

Faza lutealna rozpoczyna się tuż po owulacji i trwa do rozpoczęcia krwawienia miesiączkowego, które będzie pierwszym dniem kolejnego cyklu. Jej długość zwykle wynosi ok. 14 dni, nawet w przypadku zaburzeń długości cyklu. W tym czasie śluz szyjkowy ponownie gęstnieje, przyjmuje białawy kolor i zmniejsza swoją objętość.  

W fazie lutealnej gotowa do zapłodnienia komórka jajowa wędruje przez jajowód w kierunku macicy. Z kolei pęcherzyk, gdzie dojrzewała, przekształca się w ciałko żółte. Wydziela ono jeszcze inny hormon – progesteron, którego wysokie stężenie utrzymuje się praktycznie przez całą drugą fazę cyklu miesiączkowego. 

Progesteron w znacznym stopniu stymuluje śluzówkę macicy przygotowującej się na przyjęcie ewentualnego zarodka. Odpowiada on za wzrost temperatury ciała o ok. 0,5°C w drugiej fazie cyklu miesiączkowego. W fazie lutealnej pojawiają się także różne inne objawy przed okresem, określane zbiorczo jako zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, pod koniec tego etapu ciałko żółte zanika. Poziom progesteronu i estrogenów znacznie spada, przez co zaczyna rosnąć stężenie hormonów FSH i LH. 

Menstruacja, czyli oczyszczanie dróg rodnych 

Normalny czas trwania krwawienia miesiączkowego wynosi ok. 4-8 dni, a jego początek wyznacza pierwszy dzień cyklu. Jeśli w poprzednim miesiącu nie doszło do zapłodnienia, macica musi oczyścić się z przygotowanej pod zarodek, grubej wyściółki. Spadek poziomu progesteronu powoduje zmniejszenie przepływu krwi przez tę tkankę. Ponadto uwalnia ona prostaglandyny, czyli tzw. mediatory stanu zapalnego powodujące silne skurcze macicy. Wszystko to sprawia, że wyściółka zaczyna się złuszczać i jest usuwana z organizmu w postaci krwawienia miesiączkowego. 

Jak już wiesz, cykl u każdej kobiety przebiega nieco inaczej. Wpływa na niego wiele czynników, m.in. stres, choroby, zmiana klimatu. Przyjmuje się, że miesiączka jest regularna, jeśli różnica między najdłuższym a najkrótszym cyklem w roku nie jest dłuższa niż 20 dni. Warto obserwować swój organizm – zwracaj uwagę na wszelkie odchylenia od normy, a jeśli zauważysz coś, co cię zaniepokoi, wybierz się do ginekologa. 

Bibliografia: 

1. https://my.clevelandclinic.org/health/articles/10132-menstrual-cycle  [dostęp 15.02.2024]. 
2. https://www.msdmanuals.com/professional/gynecology-and-obstetrics/female-reproductive-endocrinology/female-reproductive-endocrinology [dostęp 15.02.2024]. 
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279054/?report=classic [dostęp 15.02.2024].